Y postmon

Trafod cwn oeddwn i efo rhywun yn ddiweddar pan ddywedais na allwn i fyth fod yn bostmon, am na fyddwn i’n mentro at yr un tŷ a gai ei warchod gan gi. Byddai’r llythyrau heb eu danfon, a minnau mewn helynt byth a hefyd.

Ac eto, rhyw fath o bostmon ydw i a phob gweinidog arall o ran hynny. Oherwydd danfon neges yw ein gwaith ninnau, ond mai neges fawr yr Efengyl yw honno. Cyfrifoldeb y postmon yw mynd â’i lythyrau, ac ymddiriedwyd i ninnau’r dasg o fynd â neges fawr ein Duw at bobl. Rydym yn perthyn i gwmni mawr o weithwyr sy’n cludo’r neges hon i bob cwr o’r byd.

Ond mae yna un gwahaniaeth mawr rhyngom a’r postmon. ’Dyw hwnnw fel arfer ddim yn gwybod beth yw’r neges y mae’n ei chario. Does dim angen iddo wybod beth sydd yn yr amlen na beth ddywed y llythyr. Dim ond cludo’r neges a wna. Ond gwyddom ni beth yw’r neges a gawsom. Sut allem drosglwyddo’r Efengyl heb wybod beth ydyw? Y mae’r Efengyl yn hysbys i ni ac yn werthfawr yn ein golwg.

Hyd y gwelaf, yr un yw cerddediad y postmon beth bynnag y mae’n ei gludo. Nid yw’n sioncach ei droed am ei fod yn cario cerdyn post nac yn llusgo’i draed am mai bil y dreth sydd ganddo. Danfon y post, yn brydlon a chywir, sy’n cyfrif ac yn rhoi boddhad iddo. Ond gwerth yr Efengyl ei hun sy’n cymell gweision Duw. Mae honno wedi cydio ynom, a ninnau wedi dod i’w charu a’i thrysori. A pho fwyaf ein cariad ati, mwyaf hefyd ein hawydd i’w chyhoeddi. Pa obaith fydd gennym o gyflwyno’r Efengyl yn effeithiol os na fydd ein calonnau yn y gwaith?

A beth yw’r neges sy’n cipio serch y galon? Y neges am gariad Duw yn Iesu Grist. Y neges syfrdanol am Dduw yn anfon ei Fab i farw dros eraill. Ac nid marw dros gyfeillion a wnaeth Iesu hyd yn oed, ond marw dros elynion. Y newyddion da yw bod, yn Iesu Grist, obaith i bobl nad oedd obaith iddynt. Mae gobaith er i ni fethu cadw deddfau Duw, ac er ein bod yn haeddu cael ein gwrthod ganddo. A’r newyddion gorau yw nad yw’r gobaith hwnnw’n dibynnu arnom ni o gwbl, ond ar Iesu a’r hyn a wnaeth ef drosom. Mae’r Efengyl yn glir ac yn syml ac yn berthnasol. Bu farw Crist yn ein lle ni, er mwyn i ni gael byw gydag ef.

Rywsut, mae angen i ni fagu’r hyder i gyhoeddi’r neges hon o’r newydd. I wneud hynny, mae’n rhaid bod yn siŵr ohoni. Rhaid i ni beidio cymylu’r neges mewn unrhyw ffordd. Ac yna, mae’n rhaid cofio nad ydym ni ar wahân i’r neges. Neges i’w chyhoeddi â’n holl galon yn y gwaith yw hon. Ewch, a chyhoeddwch yr Efengyl.

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 30, Ionawr 2011

Hed amser

Hed amser!
Meddi Na!
Erys Amser
Dyn â

Petaech chi wedi rhoi mil o bunnoedd i mi, fyddwn i ddim wedi cofio mai dyna’r geiriau a dorrwyd ar ochrau’r garreg y mae’r deial haul yn sefyll arni ar lawnt Cwod y Brifysgol ym Mangor. Fe gerddais heibio’r garreg gannoedd o weithiau yn ystod y pum mlynedd a dreuliais yn y coleg, ond roeddwn wedi hen anghofio’r geiriau.

Wn i ddim pwy dorrodd y geiriau ar y garreg. Ond pwy bynnag oedd, fe allai fod wedi atalnodi’r geiriau’n well! Mae’n debyg mai fel hyn y dylid eu darllen: “‘Hed amser’, meddi? Na! Erys amser, dyn â.” Dyna’n sicr sy’n wir os yw awgrym Huw Llewelyn Williams mewn ysgrif yn Y Drysorfa yn 1957 yn gywir, sef mai cyfieithiad o eiriau bardd Saesneg o’r enw Austin Dobson ydynt: “Time goes, you say? Ah no, Alas, Time stays, we go.” (Neu, fe allai’r geiriau Cymraeg fod yn gyfieithiad o’r pennill Ffrangeg gan fardd o’r enw Ronsard a aralleiriwyd gan Dobson).

‘Hed amser’, meddwn ninnau’n aml, ac mae’n rhyfedd meddwl ein bod yn cyrraedd pedwerydd Sul y flwyddyn newydd heddiw: wythnos arall, a bydd mis cyfan wedi mynd. Ydi, mae amser yn hedfan heibio mor sydyn. Y mae’r blynyddoedd yn diflannu.

Beth bynnag a ddywed y bardd, neu’r athronwyr am amser, mi fyddwn i’n tueddu i ddweud ei fod yn hedfan yn hytrach nag aros. Mae’r munudau a’r oriau’n mynd heibio, a fedrwn ni’n sicr ddim eu cael yn ôl. Mae hynny’n ein dysgu i wneud yn fawr o bob munud, fel rhodd Duw i’w defnyddio er daioni ac er gogoniant iddo Ef.

Na, fyddwn i ddim yn cytuno â’r bardd bod amser yn aros. Mynd mae amser, yn y byd hwn beth bynnag. Ac eto, mi fyddwn i’n cytuno â’r geiriau olaf sy’n dweud mai dyn sy’n mynd. Y mae amser yn hedfan, ac y mae dyn yn mynd. Brau yw ein bywyd, ac mae wythnosau cyntaf y flwyddyn newydd wedi dangos hynny i ni eto. Ac wrth i ni gael prawf rhy fynych o’r breuder hwnnw, diolchwn i Dduw am gael credu fod ein breuder wedi ei lyncu gan ein Harglwydd Iesu Grist. Trwy ei farwolaeth a’i atgyfodiad, mae ef wedi delio â’n breuder mewn ffordd gwbl ryfeddol. Mae wedi ei lyncu; mae wedi ei goncro; mae wedi cael gwared ohono’n llwyr. Ie, mynd yw hanes dyn. Ond trwy farwolaeth ac atgyfodiad Iesu Grist, ein gobaith rhyfeddol yw bod dyn, er iddo fynd, yn aros hefyd yn dragywydd. Mae gennym addewid sicr Duw bod y bywyd tragwyddol yn eiddo i bawb sy’n credu yn yr Arglwydd Iesu.

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 23, Ionawr 2011

“Ymddirieda yn yr Arglwydd”

Os oedd unrhyw rai o blith awduron y Beibl yn gwybod gwerth ailadrodd geiriau ac ymadroddion, yna awdur neu awduron y Salmau oedd y rheiny.  Mae llawer o’r Salmau’n ail adrodd yr alwad i foli’r Arglwydd, er enghraifft.  Un o’m hoff ddarnau yn Llyfr y Salmau yw’r tamaid hwnnw o Salm 115 sy’n sôn am y delwau di-fudd y mae pobl yn eu haddoli, a diddorol yw sylwi bod hwn eto’n un o’r darnau a gaiff ei ail adrodd, gan fod yr un disgrifiad o’r delwau gwag yn Salm 135 hefyd.

Trowch i’r geiriau yn Salm 115 (adnodau 4-8) a Salm 135 (adnodau 15-18), ac fe welwch fod y Salmydd yn cyferbynnu’r delwau hyn efo’r gwir Dduw.  Maen nhw’n edrych yn ddigon o ryfeddod, wedi eu gwneud o aur ac arian.  Ond yn wahanol i’n ‘Duw ni, sydd yn y nefoedd’ (115:3) a ‘goruwch yr holl dduwiau’ (135:5), ‘gwaith dwylo dynion’ yw’r delwau hyn.  Ac yna caiff y Salmydd hwyl fawr wrth eu disgrifio.  Mae ganddynt gegau sy’n methu siarad,  llygaid sy’n methu gweld, clustiau sy’n methu clywed, ffroenau sy’n methu arogli, dwylo sy’n methu teimlo, traed sy’n methu cerdded, a gyddfau sy’n methu gwneud sŵn.  Mewn gair, mae’r delwau neu’r duwiau hyn yn farw.  A chwbl ofer yw i unrhyw un ymddiried ynddynt.  Dyna ddywed y Salmydd, a chawn yr argraff ei fod yn mwynhau ei ddweud.

Mae’n gwybod yn iawn mai’r Duw y mae ef yn ei addoli yw’r Duw byw.  Dim ond y Duw byw, Duw Israel, sy’n medru clywed a siarad: a gall wneud yr holl bethau eraill hynny na all y delwau eu gwneud.  Ynddo Ef yn unig y gall pobl ymddiried; ac mae’r Salmydd yn galw ar bawb i wneud hynny.

Mae pobl yn gwneud pob math o bethau yn dduwiau iddynt eu hunain heddiw wrth eu gwneud y pethau pwysicaf yn eu bywyd.  Gallant fod yn bethau da a gwerthfawr a phrydferth, fel yr aur a’r arian y gwnaed y delwau ohonynt.  Ond ddaw dim da o’u haddoli gan mai pethau ydynt yr ydym ni ein hunain wedi eu gwneud yn ddelwau a duwiau.  Fedran nhw ddim ein bodloni.  Wnawn nhw ddim ein cynnal yn y dydd blin.  Allan nhw ddim ein cysuro pan fo pethau’n mynd o chwith. 

Ond fe all y Duw byw ein cynnal.  Gallwn ymddiried ynddo, beth bynnag a ddaw.  Oherwydd nid yw Ef yn dibynnu arnom ni.  Nid ffrwyth ein dychymyg neu waith ein dwylo ydyw, ond y Duw byw, sy’n siarad,  gweld, clywed, arogli, teimlo, cerdded a gwneud swn!  A dyna’r Salmydd wrthi eto’n ei ailadrodd ei hun, oherwydd fwy nag unwaith mae’n annog ei wrandawyr i ymddiried yn yr Arglwydd a’i fendithio.  Yr Arglwydd, meddai, “yw eu porth a’u tarian”, ac y mae’n fwy na digon i’n cynnal a’n cadw. 

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 16, Ionawr 2011

Cam rhy bell

Penderfynodd cynhyrchwyr Eastenders wrando ar lais y gynulleidfa’r wythnos ddiwethaf. Wnes i erioed wirioni ar yr opera sebon hon, ac mae ei storïau a’i chymeriadau’n ddieithr i mi. Ond bydd rhai ohonoch yn gwybod yn iawn am y stori gyfredol sydd wedi achosi cymaint o helynt ers dechrau’r flwyddyn. Yn y stori, fe gollodd gwraig o’r enw Ronnie Branning fabi bach a gafwyd yn farw yn y crud. Ac yna, fe welwyd y fam, mae’n debyg, yn cyfnewid ei babi bach marw am fabi bach a aned i un arall o gymeriadau’r gyfres.

Brawychwyd miloedd o wylwyr gan y stori, a derbyniodd y BBC dros 8,400 o gwynion. Dyna’r mwyaf erioed o gwynion a dderbyniwyd am y gyfres boblogaidd arbennig hon. Mynegodd cymdeithas ‘Sids’ (Sudden Infant Death Syndrome) bryder bod y rhaglen yn gwneud anghymwynas fawr â’r gwaith o helpu pobl i gydymdeimlo â rhieni sy’n ceisio ymgodymu â thrasiedi ‘marwolaeth yn y crud’. Cafwyd cwyno hefyd ar wefan Mumsnet, sy’n cynnig cyngor a chymorth i rieni ynglŷn â magu plant. Ac yng nghanol yr helynt, cyhoeddwyd bod Samantha Womack, yr actores sy’n chwarae rhan Ronnie Branning, i adael y gyfres. Mae hi ei hun yn gwadu bod a wnelo hynny unrhyw â’i hanfodlonrwydd honedig ynghylch trywydd y stori ddadleuol hon.
Ond o ganlyniad i’r holl gwynion, mae cynhyrchwyr y gyfres wedi cyhoeddi y byddan nhw’n dod â’r stori hon i ben yn gynt o lawer nag a fwriadwyd. Roedd i fod i bara am amser hir, ond daw i ben bellach yn y gwanwyn pan gaiff y babi bach ei ddychwelyd i’w rieni.

Mae’n amlwg fod y stori wedi achosi loes i lawer o bobl, yn cynnwys pobl a gollodd fabanod ‘a fu farw yn y crud’. Ond yr un peth da (ac annisgwyl) a ddaeth o’r helynt yw’r sylweddoliad y gall cwyno rhesymol a chywir ddwyn ffrwyth. Mae gan wylwyr hawl i gwyno os ydynt yn credu bod rhaglenni, neu storïau o fewn rhaglenni, yn croesi’r ffin oddi wrth yr hyn sy’n weddus a derbyniol. Ac mae’n dda gweld bod cynhyrchwyr rhaglen mor boblogaidd ag Eastenders yn gorfod camu’n ôl a chydnabod eu bod wedi mynd yn rhy bell yn yr achos hwn.

Byddai’n dda i ninnau fel Cristnogion gofio hyn y tro nesaf y teimlwn yn anghysurus ynglŷn â chynnwys ambell raglen, yn arbennig pan welwn ni’r Ffydd Gristnogol yn cael ei bychanu a’i gwatwar. Does dim rhaid mynd ar ben bocs sebon a rhoi’r argraff ein bod yn cwyno am bawb a phopeth. Ond mae gennym hawl i gwyno, a gallwn fynd â chŵyn yn uniongyrchol at y darlledwyr eu hunain. Pwy a ŵyr beth ddigwyddai pe byddai digon o bobl yn gwneud hynny?

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 09, Ionawr 2011

Blwyddyn Newydd Dda

Blwyddyn Newydd Dda i bawb ohonoch, a diolch i chi am alw heibio’r wefan hon yn ystod y flwyddyn ddiwethaf.  Galwch eto eleni.

Nadolig gwyn?

Gallaf ddychymygu Ifas y Tryc a’r arch gwynwr, Victor Meldrew, yn dweud, ‘Sgersli bilif’ ac ‘I don’t believe it’. A phwy allai eu beio o ddeall na chawson ni ‘Nadolig gwyn’?  Bu’r ddaear dan garped gwyn am wythnos gyfan cyn y ’Dolig, a chawsai pawb drafferth i fynd o gwmpas oherwydd yr eira a’r rhew. Roedd pobman yn dal yn wyn ddydd Nadolig. Ond yn swyddogol, doedd o ddim yn ‘Nadolig gwyn’ i ni yng Nghymru. Yn ôl y Swyddfa Dywydd (ac yn bwysicach, yn ôl pob tebyg, y diwydiant gamblo) yr hyn sy’n gwneud ‘Nadolig gwyn’ yw bod eira’n disgyn ar ddydd Nadolig. Nid yw’r ffaith bod modfeddi o eira ar lawr yn cyfrif: mae’n rhaid iddi fwrw eira yn ystod y dydd ei hun. Does wahaniaeth faint o eira sy’n disgyn: mae’r bluen ysgafnaf yn ddigon. Ac o’r herwydd, er gwaetha’r holl eira oedd yn gorchuddio rhannau helaeth o wledydd Prydain, dim ond rhannau o’r Alban ac o Ogledd-ddwyrain Lloegr a gafodd ‘Nadolig gwyn swyddogol’ y tro hwn.

Dyna a gawsom ninnau, wrth reswm, ond bod y cyfan yn dibynnu ar ein diffiniad o’r term. Yn ôl mwy nag un geiriadur, mae’n ‘Nadolig gwyn’ os oes haenen o eira ar lawr. Dyna sy’n gwneud synnwyr, wrth gwrs, ond bod y bwcis a phobl y tywydd wedi rhoi ystyr arall i’r ymadrodd. Mae rhywbeth tebyg wedi digwydd i’r gair ‘efengyl’ (ac i’r Efengyl ei hun). Mae gwahanol bobl yn rhoi ystyr gwahanol i’r gair. Mae rhai’n ei ddefnyddio i gyfeirio at rywbeth sydd yn wir, gan dweud, er enghraifft, ‘Mae’n efengyl i chi’. I eraill, yr ‘efengyl’ yw’r ddysgeidiaeth a roddodd Iesu Grist, a’r egwyddorion yr ydym i geisio eu gweithredu yn ein bywyd bob dydd.

Ond y diffiniad cywir o’r gair ‘efengyl’ yw ‘newyddion da’. Ac ar ddechrau blwyddyn newydd, dowch i ni gofio mai’r newydd da am Iesu Grist fel Gwaredwr ac Arglwydd yw’r efengyl a roddwyd i ni i’w chredu a’i chyhoeddi. Newyddion da am faban bach a aned ym Methlem ddwy fil o flynyddoedd yn ôl. Newyddion da am faban a dyfodd yn ddyn a byw bywyd perffaith, cyn marw ar groes er mwyn delio â phechod pobl fel chi a mi. Yr Efengyl yw’r newyddion da bod ffordd i’w chael at Dduw: ffordd i’r bywyd tragwyddol trwy’r gwaith a gyflawnodd Iesu Grist wrth farw ac atgyfodi. Y newyddion da nad oes raid i ni wneud dim ond credu yn Iesu â’n holl galon er mwyn derbyn maddeuant a chael bywyd tragwyddol.

Pa bynnag ddiffiniad arall a rydd pobl i’r ‘efengyl’, dowch i ni sicrhau ein bod ar ddechrau blwyddyn newydd yn glir ein meddwl yn ei chylch. Y newyddion da am yr Arglwydd Iesu Grist a’i waith yw hon, a’n braint ni fydd parhau i’w chredu a’i chyhoeddi i eraill eleni.

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 02, Ionawr 2011