Yr aros

Erbyn hyn mae’r ffeiriau Nadolig wedi cychwyn a’r cyhoeddiadau’n dechrau cyrraedd am oedfaon a chyngherddau arbennig yr Ŵyl a ddaw o fewn y mis.  Fyddaf fi byth yn siŵr beth i’w wneud o’r cyfnod hwn ar ddechrau’r Adfent gan fy mod i’n gweld mis yn amser hir i feddwl am y Nadolig.  Wedi’r cwbl dim ond deuddeg mis sydd mewn blwyddyn, ac mae neilltuo un cyfan ohonynt i baratoi at ddathliadau un diwrnod – er pwysiced yr hyn a ddathlwn ar Ragfyr 25 – yn teimlo’n chwithig iawn i mi.  

A’r syniad bod mis yn amser hir sydd wrth wraidd un o hysbysebion teledu’r Nadolig hwn.  A do, fe’m daliwyd innau gan yr heip ynghylch yr hysbyseb hwnnw.  Ac ydw, rwy’n mynd i ddatgelu’r tro sydd yng nghynffon yr hysbyseb a sbwylio’r syrpreis i chi os nad ydych eisoes wedi gweld hysbyseb newydd siopau John Lewis.  Felly, os nad ydych am wybod diwedd y stori, rhowch y gorau i ddarllen hwn rŵan!

Yn yr hysbyseb munud a hanner o hyd mae hogyn bach ar ddechrau mis Rhagfyr yn edrych ymlaen at ddydd Nadolig.  Fe’i gwelwn mewn gwahanol sefyllfaoedd yn dyheu am y diwrnod mawr, ac yn gweld yr amser mor hir.  Mae’r cyfan i gyfeiliant cân sy’n dweud rhywbeth fel, ‘Am y tro cynta’ un, gad i mi gael be’ dwi eisiau’.  Mae’n llowcio’i swper Noswyl Nadolig cyn rhuthro i’w wely.  A bore Nadolig, mae’n deffro’n gynnar, ac wrth ei wely mae pentwr o anrhegion.  Ond mae’r hogyn bach yn anwybyddu’r cyfan, yn agor cwpwrdd, ac yn estyn anrheg arall ai’i gario i lofft ei rieni.  A’r neges?  “For gifts you can’t wait to give”.  Dyheu am roi ei anrheg fu’r hogyn wedi’r cwbl! 

Bu’r disgwyl am y Meseia yn hir hefyd, ac mae cyfnod yr Adfent, sy’n cychwyn heddiw, yn ein hatgoffa am hynny.  Ac o ochr Duw, roedd y Meseia wedi ei addo, a Duw wedi bwriadu ei roi er tragwyddoldeb.  Ac o’n safbwynt ni, dyna amser hir yw hwnnw, er nad yw mil o flynyddoedd wrth gwrs ond fel diwrnod yng ngolwg Duw.  Iesu Grist yw’r rhodd fawr y bwriadodd Duw ei rhoi i ni erioed. 

Mae meddwl Duw yn ddirgelwch i ni, ond feiddiwn ni heddiw ddychmygu hiraeth y Brenin Mawr am y dydd y byddai’n cyflawni’r addewid ac yn anfon ei Fab i’r byd yn Waredwr?  Trwy gyfnod yr Hen Destament, wrth i’r proffwydi gyhoeddi eu neges, ac i Dduw trwyddynt ddweud ambell beth am y Mab a’r Gwaredwr oedd i ddod, gallwn ddychmygu dyhead mawr Duw i roi i’r ddynoliaeth y darlun perffaith ac eglur ohono ei hun yn ei Fab.  Yn ei gariad mawr, roedd Duw ei hun yn aros am y dydd y byddai ei bobl yn cael ac yn cydnabod y Gwaredwr.

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 27 Tachwedd, 2011

Plant mewn angen

Diwrnod Plant Mewn Angen oedd hi echdoe, ac unwaith eto, llwyddodd trefnwyr yr ymgyrch flynyddol hon i godi arian sylweddol er mwyn cefnogi llu o brosiectau ac elusennau sy’n gweithio’n galed er mwyn gwella byd miloedd ar filoedd o blant ym mhob rhan o wledydd Prydain. Unwaith eto, profwyd mor hael y gall pobl fod yn eu cefnogaeth i’r achos arbennig hwn. Dros ddeng mlynedd ar hugain a mwy, llwyddodd Apêl Plant Mewn Angen i ddal dychymyg pobl fel eu bod yn cyfrannu miliynau o bunnoedd bob blwyddyn at amrywiaeth eang o wasanaethau. Yn sicr, mae’n un o nosweithiau pwysicaf y diwydiant teledu oherwydd yr holl arian a gaiff ei godi er budd plant mewn pob math o wahanol anghenion.

Heb amheuaeth, rhan o gyfrinach llwyddiant yr Apêl hon yw ei henw. Mae’r elusennau sy’n derbyn yr arian yn amrywio’n fawr oddi wrth ei gilydd, ac yn darparu gwasanaethau ac adnoddau gwahanol iawn i’w gilydd yn aml. Ond rywsut, mae’r teitl, ‘Plant Mewn Angen’, yn cydio’r cyfan wrth ei gilydd mewn ffordd effeithiol a chofiadwy. Mae’r anghenion yn wahanol, a rhai yn amlwg yn fwy dwys a difrifol na’i gilydd. Ond mae’r teitl trawiadol yn cymell pobl i gyfrannu’n hael er mwyn lleddfu’r anghenion hyn. Gallwn ddiolch i Dduw am yr haelioni hwn a fydd yn gwneud gwahaniaeth mawr i filoedd o blant yng Nghymru a gweddill gwledydd Prydain.

Fel y dangoswyd nos Wener, gall anghenion y plant fod yn gorfforol, neu’n emosiynol neu’n gymdeithasol neu’n economaidd. Bydd yr arian a gyfrannwyd eleni eto’n galluogi nifer fawr o fudiadau i geisio diwallu rhai o’r anghenion hynny. Ac yn yr eglwysi, rydym ninnau’n ymwybodol o’r ffaith fod ar ein plant hefyd anghenion ysbrydol. A dyna pam y mae eglwysi ac enwadau yn buddsoddi arian ac amser mewn mudiadau a chynlluniau sy’n hybu cenhadaeth Gristnogol i blant ac ieuenctid ein gwlad, fel y gwnawn ni yn yr ardal hon gyda Chynllun Efe. Gwnaed apêl yn Llanberis bythefnos yn ôl am arian at waith Efe dros y flwyddyn nesaf. Diolch yn fawr iawn am bob cyfraniad a gafwyd eisoes at y gwaith, a gwahoddwn eraill i gyfrannu. Gobeithio y bydd modd trefnu casgliad tebyg yn Neiniolen trwy ddosbarthu amlenni casglu yno hefyd cyn bo hir.

Gyda chefnogaeth ariannol aelodau eglwysig y fro hon, gall Cynllun Efe gynnal ac ehangu ei genhadaeth bwysig. Onid yr argyhoeddiad hwn bod gan blant anghenion ysbrydol a barodd i’r eglwysi gynnal ysgolion Sul a chyfarfodydd eraill ar hyd y blynyddoedd i’w dysgu am yr Efengyl ac am yr Iesu?

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 20 Tachwedd, 2011

Plant mewn angen

Diwrnod Plant Mewn Angen oedd hi echdoe, ac unwaith eto, llwyddodd trefnwyr yr ymgyrch flynyddol hon i godi arian sylweddol er mwyn cefnogi llu o brosiectau ac elusennau sy’n gweithio’n galed er mwyn gwella byd miloedd ar filoedd o blant ym mhob rhan o wledydd Prydain.  Unwaith eto, profwyd mor hael y gall pobl fod yn eu cefnogaeth i’r achos arbennig hwn.  Dros ddeng mlynedd ar hugain a mwy, llwyddodd Apêl Plant Mewn Angen i ddal dychymyg pobl fel eu bod yn cyfrannu miliynau o bunnoedd bob blwyddyn at amrywiaeth eang o wasanaethau.  Yn sicr, mae’n un o nosweithiau pwysicaf y diwydiant teledu oherwydd yr holl arian a gaiff ei godi er budd plant mewn pob math o wahanol anghenion.

Heb amheuaeth, rhan o gyfrinach llwyddiant yr Apêl hon yw ei henw.  Mae’r elusennau sy’n derbyn yr arian yn amrywio’n fawr oddi wrth ei gilydd, ac yn darparu gwasanaethau ac adnoddau gwahanol iawn i’w gilydd yn aml.  Ond rywsut, mae’r teitl, ‘Plant Mewn Angen’, yn cydio’r cyfan wrth ei gilydd mewn ffordd effeithiol a chofiadwy.  Mae’r anghenion yn wahanol, a rhai yn amlwg yn fwy dwys a difrifol na’i gilydd.  Ond mae’r teitl trawiadol yn cymell pobl i gyfrannu’n hael er mwyn lleddfu’r anghenion hyn.  Gallwn ddiolch i Dduw am yr haelioni hwn a fydd yn gwneud gwahaniaeth mawr i filoedd o blant yng Nghymru a gweddill gwledydd Prydain.

Fel y dangoswyd nos Wener, gall anghenion y plant fod yn gorfforol, neu’n emosiynol neu’n gymdeithasol neu’n economaidd.  Bydd yr arian a gyfrannwyd eleni eto’n galluogi nifer fawr o fudiadau i geisio diwallu rhai o’r anghenion hynny.  Ac yn yr eglwysi, rydym ninnau’n ymwybodol o’r ffaith fod ar ein plant hefyd anghenion ysbrydol.  A dyna pam y mae eglwysi ac enwadau yn buddsoddi arian ac amser mewn mudiadau a chynlluniau sy’n hybu cenhadaeth Gristnogol i blant ac ieuenctid ein gwlad, fel y gwnawn ni yn yr ardal hon gyda Chynllun Efe.  Gwnaed apêl yn Llanberis bythefnos yn ôl am arian at waith Efe dros y flwyddyn nesaf.  Diolch yn fawr iawn am bob cyfraniad a gafwyd eisoes at y gwaith, a gwahoddwn eraill i gyfrannu.  Gobeithio y bydd modd trefnu casgliad tebyg yn Neiniolen trwy ddosbarthu amlenni casglu yno hefyd cyn bo hir. 

Gyda chefnogaeth ariannol aelodau eglwysig y fro hon, gall Cynllun Efe gynnal ac ehangu ei genhadaeth bwysig.  Onid yr argyhoeddiad hwn bod gan blant anghenion ysbrydol a barodd i’r eglwysi gynnal ysgolion Sul a chyfarfodydd eraill ar hyd y blynyddoedd i’w dysgu am yr Efengyl ac am yr Iesu? 

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 20 Tachwedd, 2011

 

Pabi

Bu cryn ddadlau ynghylch y pabi coch cyn Sul y Cofio unwaith eto.  A’r tro hwn, y corff rheoli pêl droed, FIFA, fu’n gyfrifol am lawer ohono trwy geisio gwahardd timau pêl droed Lloegr a Chymru rhag rhoi llun pabi ar eu crysau ar gyfer y gemau rhyngwladol a chwaraewyd ddoe.  Yn y diwedd cafwyd cyfaddawd trwy roi hawl i’r timau osod y pabi ar y bandiau braich duon a wisgai’r chwaraewyr. 

Yrheswm a roddai FIFA dros wahardd y pabi oedd nad yw’n caniatau unrhyw beth gwleidyddol ar grysau timau rhyngwladol.  Beirniadwyd FIFA o bob cyfeiriad am ei safiad.  Ond beth bynnag am ddoethineb gwrthod yr hawl i roi’r pabi ar y crysau ddoe, a hithau’r diwrnod rhwng Tachwedd 11 a Sul y Cofio, mae’n rhaid cydnabod fod FIFA yn gywir mewn un peth, sef bod y pabi’n symbol gwleidyddol.  

Wrth gwrs mai dyna ydyw.  Nid bod wrth gwrs yn golygu ei fod yn gysylltiedig ag unrhyw blaid wleidyddol benodol.  Mae pobl o bob plaid a pherswad yn ei wisgo i goffau’r bobl a gollwyd ar faes y gad.  Ond am y rheswm syml mai symbol ydyw i gofio’r miloedd a laddwyd – mewn dau ryfel byd a rhyfeloedd eraill – y mae’r pabi’n wleidyddol.  Oherwydd peth gwleidyddol yn ei hanfod yw pob rhyfel a phob dim sy’n gysylltiedig â rhyfeloedd. 

Hyd yn oed os dadleuwn mai cofio er mwyn pledio achos heddwch a wnawn, mae hynny hefyd yn weithred wleidyddol.  Oherwydd mae a wnelo â galw ar genhedloedd byd i ymwrthod â dulliau rhyfel er mwyn setlo dadleuon ac anghyfiawnderau. 

Gweithred wleidyddol yn sicr yw galw am heddwch byd.  Ond nid yw’r ffaith ei bod yn weithred wleidyddol yn golygu na all hefyd fod yn weithred grefyddol a Christnogol.  Oherwydd rhan o’n gwasanaeth i Grist yw’r ymdrech i fod mewn heddwch â phobl eraill, ar lefel bersonol a chymdeithasol a chenedlaethol.  Dyna hefyd yw unrhyw bwyso a wnawn ar ein harweinwyr gwleidyddol i ymwrthod â phob math o ryfela. 

Mae’r pabi a Sul y Cofio yn ein hatgoffa am ddau ryfel byd a’r rhyfelodd a welwyd ers hynny.  Mae’n ein hatgoffa’n gyntaf am yr holl filwyr a laddwyd, ond hefyd gobeithio am bawb arall a laddwyd yn y rhyfeloedd hynny.  Ac am y rheswm hwnnw ni all ond bod yn wleidyddol.  Oherwydd mater gwleidyddol yw rhyfel a heddwch a chyfiawnder ymhlith cenhedloedd daear.  Does ond gobeithio felly bod pawb sy’n gwisgo’r pabi heddiw nid yn unig yn cofio’r bobl a laddwyd ym mhob rhyfel ond yn cyhoeddi hefyd nad ydynt am weld rhagor o dywallt gwaed.  

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 13 Tachwedd, 2011

Kippenberger a Robert ap Gwilym Ddu

Yn ninas Dortmund, yn yr Almaen, y ganed Martin Kippenberger, yn 1953. A’r dydd o’r blaen, mewn amgueddfa yn y ddinas honno y difethwyd un o greadigaethau’r artist hwn a fu farw yn Awstria yn 1997.

Mae’r rhan fwyaf ohonom yn dechrau poeni pan welwn ni ddŵr yn gollwng trwy’r nenfwd. Ond nid felly Martin Kippenberg gan iddo greu gwaith celf o’r peth. Tŵr uchel wedi ei wneud o styllod pren, a chafn rwber dano gyda haen denau o baent lliw llwydfelyn yng ngwaelod y cafn i gynrychioli dŵr glaw wedi sychu oedd ‘Pan Yw’n Dechrau Gollwng Trwy’r Nenfwd’. Ond roedd yn werth £690,000 neu 800,000 ewro, ac wedi ei fenthyca i’r amgueddfa. Erbyn hyn, mae’n siŵr fod ei berchennog yn difaru gwneud hynny! Oherwydd mae ’na rai da am ll’nau yn Amgueddfa Ostwall.

Wrth weld y paent llwydfelyn yng ngwaelod y cafn, meddyliodd un o’r glanhawyr mai staen oedd o, a mynd ati’n egnïol i’w lanhau nes bod y cafn yn sgleinio fel swllt. A difethwyd y cyfan. Mae’n amhosibl ei adfer, mae’n debyg, er y byddai ambell i Philistiaid celfyddydol wedi estyn y pot paent agosaf a rhoi cynnig ar ail greu’r glaw! Druan o’r lanhawraig. Roedd hi a’i chydweithwyr dan orchymyn i beidio cyffwrdd â’r un o’r darnau celf, na hyd yn oed fynd o fewn wyth modfedd i’r un ohonynt! Ond meddyliodd mai llanast yr oedd angen ei dacluso oedd y styllod a’r cafn.

Wnaeth hi ddim sylweddoli ei werth. A fyddai’r rhan fwyaf ohonom ddim wedi credu bod styllod pren a haenen o baent yn gelfyddyd werthfawr. Ond ym myd rhyfedd y bobl sy’n gwirioni ar gelf, roedd ‘Pan Yw’n Dechrau Gollwng …’ werth ffortiwn! Mater o farn yw hynny, mae’n debyg.

Ond nid mater o farn yw’r Efengyl (er y byddai rhai’n mynnu mai dyna ydyw wrth gwrs). Y mae’r Efengyl yn fwy gwerthfawr na’r un darn o gelfyddyd. Mae’n fwy gwerthfawr na dim, ac yn fwy gwerthfawr na’r cwbl! Ond y cwbl a wêl rhai pobl yw styllod pren a haenen o waed. Does ganddyn nhw ddim syniad mai styllod pren Croes Calfaria a’r gwaed a redodd arni yw gobaith y byd. Welan nhw ddim mai’r neges hon am Grist yn marw drosom ar Galfaria yw’r trysor gwerthfawrocaf oll. Ac a bod yn gwbl onest, byddai llawer o bobl am gael gwared â’r staen, a dileu pob sôn am aberth Crist a’r Iawn dros bechod byd.

Does dim sôn bellach am olion glaw Kippenberger. Ond ‘Mae’r gwaed a redodd ar y groes’, ys dywed Robert ap Gwilym Ddu, ‘oes i oes i’w gofio’. Ac mae hwnnw o anhraethol werth.

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 06 Tachwedd, 2011