Tractiau

Roeddwn i’n teimlo’n euog wedyn.

Wedi picio i Fangor oeddwn i, heb fwriad i oedi.  Roedd yna brysurdeb mawr wrth y Cloc, ac enw cwmni ffôn yn amlwg ar babell neu ddwy.  Ac wrth fynd heibio derbyniais daflen o law’r gŵr a’i cynigiodd i mi, gan gymryd yn ganiataol mai hysbyseb oed hi.  Fe’i rhois yn fy mhoced, a dim ond wedyn y sylweddolais mai taflen neu dract Cristnogol ydoedd, a theimlo’n euog na wnes aros i sgwrsio â’r dyn. 

Does gen i ddim syniad pwy oedd o.  A dweud y gwir, fe gymerais y daflen oddi wrtho heb edrych arno.  Mae’n debyg ei fod wedi arfer â hynny wrth iddo roi’r taflenni i bwy bynnag sy’n digwydd mynd heibio.  Does ganddo fo, mwy na’r rhelyw o bobl sy’n cyhoeddi’r Efengyl, ddim syniad beth a wna pobl â’r taflenni.  Caiff llawer ohonynt eu taflu, mae’n debyg, heb i neb eu darllen.  Mae eraill yn syrthio ar glustiau byddar.  Ond mae’n siŵr bod rhai’n denu llygad ac yn ennill clust rhywrai y mae’r Efengyl yn gwbl newydd iddynt.

Roeddwn i’n teimlo’n euog am beidio â sylweddoli ar unwaith beth a roddwyd i mi ac am beidio ag aros i ddiolch am y daflen.  Oherwydd mae’n siŵr fod gair o ddiolch ac anogaeth yn galondid i bobl sy’n rhannu taflenni cenhadol ar strydoedd ein trefi a’n dinasoedd.  Gallwn ddiolch i Dduw am bobl sy’n cenhadu trwy ddosbarthu taflenni ag arnynt air am yr Efengyl.  Gweddïwn iddynt gael eu calonogi yn eu gwaith. 

Un rhwystr amlwg i genhadaeth o’r fath yw bod cymaint o daflenni’n hysbysebu hyn ac arall yn cael eu gwthio ar bobl heddiw, nes bod pobl yn aml yn taflu’r cyfan heb edrych arnynt o gwbl.  Mae’r deunydd hwn yn cynnwys nid yn unig hysbysebion amrywiol ond hefyd daflenni  crefyddol o bob math.  Gweddïwn felly ar i Dduw ddefnyddio’r tractiau sy’n cyflwyno’r Efengyl yn ffyddlon, ac ar iddo alluogi pobl i wahaniaethu rhwng y gwir a’r gau negeseuon.  Gweddïwn yn arbennig ar i Dduw warchod pobl rhag unrhyw neges sy’n groes i Efengyl ei ras yng Nghrist Iesu.

Gall Duw ddefnyddio tractiau bach syml i agor llygaid a chalon pobl i wirioneddau mawr y Ffydd Gristnogol.  Pwy a ŵyr beth all ddigwydd pan roddir gair bach am yr Efengyl, neu adnod neu ddwy o’r Ysgrythur, yn     llaw pobl?  Gweddïwn felly dros bawb sy’n mynd â’r Efengyl i’r ’priffyrdd a’r caeau’ yn y modd arbennig hwn.

Gyda llaw, siom fawr oedd sylweddoli o ddarllen y Daily Post ddoe mai cyfweliadau ar gyfer cyfres X-Factor oedd y prysurdeb ym Mangor.  Taswn i ond wedi yn gwybod, pwy a ŵyr …?

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 29 Ebrill, 2012

O wirfodd calon

Unwaith neu ddwy y bum yn Llangwm erioed, ond rwy’n tybio mai pentre digon tawel ydi o.  Mae Mochdre ychydig yn fwy cyfarwydd i mi gan yr arferem fynd trwyddo cyn adeiladu’r A55 newydd.  Mae’n ddigon dieithr i mi, ond hyd y gwn i mae hwnnw’n ddigon digyffro fel arfer.  Ond mae Llannefydd yn gyfarwydd iawn i mi, a gwn yn iawn mai lle braf a thawel ydi o.  Ond am gyfnod byr nôl yn niwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg roedd pethau’n wahanol yn y tri lle. 

Cafwyd protestiadau ffyrnig yn Llangwm a Mochdre yn 1887 ac yn Llannefydd yn 1888.  Dyma ‘Ryfel y Degwm’ a gododd o’r anfodolonrwydd cynyddol pobl i dalu degfed rhan o’u hincwm blynyddol i’r Eglwys Wladol.  Bu raid cael milwyr i ddelio â’r protestwyr ac i amddiffyn y rhai a gasglai’r arian.  Ond o ganlyniad i’r protestiadau, rhoddwyd y cyfrifoldeb am dalu’r degwm ar y landlordiaid yn hytrach na’r tenantiaid, er rhyddhad i’r gweithwyr. 

Mae’n debyg mai’r peth tebycaf a welsom ni i’r helyntion hynny oedd y protestiadau yn erbyn ‘Treth y Pen’ Llywodraeth Margaret Thatcher, a gyflwynwyd yn yr Alban yn 1989 ac yng Nghymru a Lloegr yn 1990.  Bu raid i’r llywodraeth honno ildio i’r farn gyhoeddus a dileu’r dreth amhoblogaidd erbyn 1993. 

Go brin, fodd bynnag, y gwelwn ni’r fath beth â ‘Rhyfel Hanner Degwm’ yn dilyn galwad yr Esgob Andy John ym Mangor yr wythnos ddiwethaf i aelodau’r Eglwys yng Nghymru roi 5% o’u cyflog i’r Eglwys.  Mi fydd yna gwyno, fel a gafwyd ar dudalennau’r Daily Post ddoe.  Ond fydd yna ddim mwy na hynny am y rheswm syml mai peth gwirfoddol yw cyfraniadau ariannol i’r Eglwys yng Nghymru fel i eglwysi pob enwad arall heddiw.

Pwysleisio wna’r Esgob ddysgeidiaeth Y Beibl fod aelodau’r Eglwys i gyfrannu’n ôl eu gallu at ei gwaith.  Ond hanner arall y stori yw eu dymuniad i gyfrannu o sylweddoli cymaint a gawsant gan Dduw.  Ac yn hyn o beth, dylid cofio un peth am brotestwyr Rhyfel y Degwm.  Roedd y mwyafrif ohonynt yn gwrthwynebu talu’r Degwm, nid am eu bod yn amharod i gyfrannu at waith yr Efengyl ond am mai anghydffurfwyr oeddent erbyn hynny.  Roeddent yn cyfrannu o’u gwirfodd at eu heglwysi anghydffurfiol, ac yn gwrthod cyfrannu at Eglwys Wladol nad oeddent yn perthyn iddi.  (Yn y pen draw, arweiniodd eu protestiadau at ddatgysylltu’r Eglwys oddi wrth Eglwys Loegr a sefydlu’r Eglwys yng Nghymru.)  Feiddiwn ni ein herio’n hunain i gyfrannu at waith ein heglwys yn ôl ein gallu ac mewn ffordd sy’n cyfateb i’r pethau a roddodd Duw i ni?

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 22 Ebrill, 2012

 

John Harper

Byddai’n anodd peidio â chyfeirio at y Titanic heddiw, a hithau’n gan mlynedd union i’r dydd y suddodd y llong honno ar ei mordaith gyntaf ar draws yr Iwerydd. 

Daeth hanes y llong enfawr hon yn chwedlonol yn fuan wedi’r trychineb dychrynllyd a laddodd dros 1,500 o bobl pan drawodd y llong yn erbyn mynydd ia am ugain munud i hanner nos, ar Ebrill 14, 1912. Lai na theirawr yn ddiweddarach, yn oriau mân fore Sul, Ebrill 15 roedd y Titanic ar waelod y môr. 

Pythefnos oed i bob pwrpas oedd hi pan suddodd gan mai ar Ebrill 2 yr hwyliodd gyntaf o Iard Longau Harland a Wolff ym Melffast.  Hi oedd llong fwya’r byd ar y pryd, ac nid heb reswm y soniwyd amdani fel palas ar y dŵr, gan mor foethus ydoedd.  Ac yr oedd y fordaith gyntaf o Southampton i Efrog Newydd yn naturiol yn llawn cyffro, yn ernes o ddyfodol disglair i’w pherchnogion, Lein y Seren Wen,  ac yn obaith o fywyd newydd yn yr America i lawer iawn o’r teithwyr.

Ond trasiedi enfawr oedd y cyfan i bawb oedd yn gysylltiedig â’r daith, a does rhyfedd bod dryllio llong ysblennydd newydd sbon, a cholli dros fil a hanner o bobl wedi cael y fath sylw ar hyd y blynyddoedd.  Ac ers i Robert Ballard a’i gydweithwyr ddarganfod gweddillion y Titanic ym mis Medi 1985, daeth y delweddau o ysgerbwd rhydlyd y llong mor drawiadol o’u cyferbynnu â’i rhwysg a’i mawredd gwreiddiol.

Rhan o chwedloniaeth y Titanic yw’r straeon am arwriaeth llawer o’r criw a’r teithwyr.  Un o’r bobl hynny oedd gweinidog ifanc o’r Alban o’r enw John Harper.  Boddi a fu ei hanes, ond nid cyn iddo dystio yn nŵr y môr i’w Waredwr, Iesu Grist, gan alw ar bobl i gredu ynddo er iachawdwriaeth.  Yn ôl yr hanes, gwaeddai, ‘Peidiwch â phoeni amdanaf fi.  Nid wyf yn mynd i lawr; rwy’n mynd i fyny’.  Byddai o leiaf un o’r bobl a’i clywodd, ac a oroesodd y noson honno, yn tystio flynyddoedd yn ddiweddarach iddo ddod i gredu yng Nghrist oherwydd tystiolaeth John Harper yn nyfroedd angau’r Iwerydd.

Ond y mae’r Titanic hefyd yn dwyn i gof freuder pethau, a breuder bywyd ei hun hyd yn oed.  Y llong osgeiddig, oedd fod, fwy neu lai, yn amhosibl i’w suddo, yn diflannu dan y dŵr mewn dim o dro, ac angau’n llyncu cannoedd o bobl o bob gradd ac oed.  Mae’r hanes wedi ysbrydoli cynhyrchwyr ffilmiau a nofelwyr ac awduron ers blynyddoedd.  Mae hefyd yn rhybudd parhaol rhag i neb anghofio breuder bywyd a’r angen i geisio’r pethau sy’n para byth.

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 15 Ebrill, 2012

Embargo

Bydd cwmnïau masnachol a phleidiau gwleidyddol yn aml yn anfon datganiad neu stori i’r Wasg ‘dan embargo’ tan ryw ddyddiad arbennig.  Ystyr hynny yw bod y papurau wedi eu gwahardd rhag cyhoeddi’r peth tan y dyddiad hwnnw.  Mae elfen fawr o ymddiriedaeth yn y fath drefniant.  Mae’r papurau newydd yn ymrwymo i beidio cyhoeddi’r peth cyn pryd gan wybod na fyddent yn debygol o gael yr un stori arall gan y cwmni neu’r blaid pe byddent yn torri’r embargo.  Weithiau felly, bydd y stori gan y papur newydd ers dyddiau cyn iddi gael ei chyhoeddi.

Digwyddodd rhywbeth tebyg i Simon Pedr y diwrnod y gwelodd o Iesu Grist yn cael ei weddnewid.  Aethai Pedr a Iago ac Ioan gyda Iesu i ben y mynydd, lle gwelsant wyneb Iesu’n disgleirio fel yr haul a’i ddillad mor wyn â goleuni.  Gwelsant ddau o ddynion mawr  yr Hen Destament, Moses ac Elias, yn siarad ag ef ar y mynydd.  A chlywsant Dduw’n dweud, ‘Hwn yw fy Mab, yr Anwylyd; ynddo ef yr wyf yn ymhyfrydu’ (Mathew 17:5).  Dyma un o ddigwyddiadau mwyaf rhyfeddol gweinidogaeth Iesu Grist gan i’w dri disgybl gael golwg ar ei ddwyfoldeb.  Dangoswyd iddynt mai Mab Duw oedd y dyn hwn yr oeddent hwy’n ei ddilyn fel athro ac arweinydd.  Mewn gwirionedd, roedd Simon Pedr  newydd gyffesu hynny ar y ffordd i Gesarea Philipi: ‘Ti yw’r Meseia, mab y Duw byw’ (Mathew 16:16).  Ond ar ‘Fynydd y Gweddnewidiad’, caiff brawf o hynny.  Does ryfedd i Pedr a’r ddau arall syrthio ar eu hwynebau mewn ofn mawr.

Dychmygwch eu cyffro wedi i Iesu eu sicrhau nad oedd angen iddynt ofni.  Byddai’r tri’n naturiol yn awyddus i adrodd yr hanes wrth bawb.  Pwy allai eu beio am fod eisiau dweud wrth y disgyblion eraill am yr olygfa ryfeddol a’r llais o’r nef?

Ond gorchymynnodd Iesu hwy i feio dweud wrth neb!  Gwaharddwyd hwy rhag adrodd yr hanes ‘nes y bydd Mab y Dyn wedi ei gyfodi oddi wrth y meirw’ (Mathew 16:9).  Roedd stori’r gweddnewidiad dan embargo tan hynny.  Roedd rhaid cadw’r gwirionedd hwn rhag y tyrfaoedd am y tro.  Tybed oedd Pedr yn torri ei fol eisiau dweud, fel y byddwn ni pan fydd cyfrinach wedi ei rhannu â ni ond ein bod dan orchymyn i beidio dweud dim wrth neb am rai dyddiau? 

Rhannodd Pedr y stori mewn llythyr: ‘Nid dilyn chwedlau wedi eu dyfeisio’n gyfrwys yr oeddem wrth hysbysu i chwi allu ein Harglwydd Iesu Grist a’i     ddyfodiad: yn hytrach, yr oeddem wedi ei weld â’n llygaid ein hunain yn ei fawredd.  Yr oeddem yno pan roddwyd iddo anrhydedd a gogoniant gan Dduw, pan ddaeth y llais ato o’r Gogoniant goruchel yn dweud, “Hwn yw fy Mab, fy Anwylyd; ynddo ef yr wyf yn ymhyfrydu.” Fe glywsom ni’r llais yn dod o’r nef, oherwydd yr oeddem gydag ef ar y mynydd sanctaidd’ (2 Pedr 1:16-18).

Erbyn hynny, roedd gan Pedr hawl i rannu’r stori.  Roedd yr embargo wedi ei godi am fod Iesu wedi ei godi!  Sul y Pasg, ac atgyfodiad Iesu roes iddo’r hawl i ddweud yn glir wrth bawb mai Mab Duw yw Iesu Grist.  Yr atgyfodiad yw’r prawf o hynny i ninnau hefyd.   

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn Sul y Pasg, 8 Ebrill, 2012

Iesu’n wylo

Mae gwahanol bobl yn ymateb yn wahanol i glod a bri.  Mynd yn falch fydd rhai, a’r ganmoliaeth leiaf yn ddigon i chwyddo’r pen yn fawr.  Bydd eraill yn teimlo cywilydd mawr am eu bod yn eu gweld eu hunain yn gwbl annheilwng o unrhyw ganmoliaeth.  Ond beth am Iesu?

Ar Sul y Blodau, fe gofiwn ni heddiw’r ffordd y croesawyd Iesu i Jerwsalem y diwrnod hwnnw y marchogodd i mewn i’r ddinas ar gefn asyn.  Dyna beth oedd canmoliaeth!  Roedd yno dyrfa yn ei ddilyn a thyrfa arall yn dod allan i’w groesawu.  Roedd yno floeddio a chwifio dail palmwydd a thaenu dillad yn garped o’i flaen.  Cai Iesu ei gydnabod yn Frenin.  Gwaeddai’r bobl arno i’w hachub, ac roedden nhw’n hyderus fod y gallu ganddo i wneud hynny.  A beth oedd ymateb Iesu?

Wnaeth o ddim gwrthod y mawl.  Mae hynny’n amlwg.  Galwodd y Phariseaid arno i ddweud y drefn wrth ei ddilynwyr am ddweud a gwneud y pethau hyn.  Ond, dywedodd Iesu y byddai’r cerrig yn gweiddi’r un pethau pe byddai’r bobl hyn yn tewi.  Roedd yn fodlon derbyn y clod, nid yn falch nac yn ymffrostgar, ond am ei fod yn syml iawn yn gwybod ei bod yn briodol fod pobl yn ei gydnabod fel Brenin.  Dyna ydoedd wedi’r cwbl!  Mae Iesu’n derbyn y clod a’r parch heb ymddiheuro o gwbl am wneud hynny.

Ond nid dyna’r unig ymateb a gafwyd ganddo.  Oherwydd wrth iddo ddod yn agos i’r ddinas, yng nghanol yr holl sŵn a chyffro mae Iesu’n wylo wrth weld y ddinas o’i flaen.  Mae’n gwybod am elyniaeth cymaint o bobl y ddinas iddo, a’u methiant i’w dderbyn ef fel Mab Duw yn eu plith.  Mae’n gwybod hefyd mai digon arwynebol yw’r croeso a roddwyd iddo’r diwrnod hwnnw gan lawer o’r bobl, a’u bod yn meddwl amdano fel brenin gwahanol iawn i’r hyn ydyw go iawn.  Ac felly, mae’n wylo.  Mae’n wylo am ei fod yn gwybod y daw’r ddinas cyn hir dan warchae am iddi fethu ei wir dderbyn ef  yn Feseia Duw. 

Doedd y ffaith eu bod yn galw Iesu’n Frenin a Meseia ynddo’i hun ddim yn ddigon am fod eu syniad o’r math o Frenin a Meseia oedd o yn anghywir.  A dyna lle mae Sul y Blodau mor bwysig i ni o hyd.  Mae’n ein hatgoffa bod rhaid i’n syniadau am y Brenin  fod yn gywir.  Y Brenin a ddaeth i’n hachub oddi wrth ein pechodau ydyw.  Y Brenin sy’n ehangu ei deyrnas trwy blygu i’n gwasanaethu, a dioddef a marw drosom yw hwn.  Y Brenin sy’n sefydlu heddwch rhwng pobl a Duw yn gyntaf ydyw.  Y Brenin sy’n cynnig maddeuant i bawb sy’n credu ynddo ydyw.  Os mynnwn wneud brenin gwahanol ohono ac os gwrthodwn yr hyn y mae’n ei gynnig, mae Iesu Sul y Blodau’n wylo drosom ninnau.

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 01 Ebrill, 2012