Y dŵr

Dim ond un peth allai fod yn destun y golofn hon heddiw, a’r dŵr yw hwnnw.  Beth bynnag oeddem wedi ei glywed am y glaw mawr yr oeddem i fod i’w gael ddydd Iau, doedd neb ohonom wedi dychmygu’r llifogydd a gafwyd yma yn Llanberis a’r difrod a gafwyd yng Nghlwt y Bont. 

Yn sicr doedd neb wedi meddwl y byddai llifogydd mewn mwy nag un rhan o’r pentref yn uno i droi’r Stryd Fawr yn afon.  Daeth y llifogydd o fwy nag un cyfeiriad ar ochr ucha’r Stryd Fawr, ac Afon Goch yn gorlifo’i glannau wedyn i greu un afon wyllt a lifai i’r ddau gyfeiriad ar hyd y Stryd Fawr ac i’r lonydd bychain yr ochr isaf iddi.  Gwelsom lifogydd mewn rhannau o’r pentref fwy nag unwaith o’r blaen, gwaetha’r modd, ond hyd y gwn i does neb  yn cofio dim byd tebyg i’r hyn a gafwyd ddydd Iau. 

Diolch i ddechrau i bawb a wnaeth eu gorau glas i’n gwarchod yng nghanol yr argyfwng.  Diolch i griw’r frigâd dân a phawb arall a fu’n brysur trwy’r pnawn a’r nos.  Diolch i weithwyr y Cyngor a’r asiantaethau eraill a fu’n brysur yn glanhau’r strydoedd ers bore Gwener.  Ac wrth gwrs, diolch i bawb a fu’n rhuthro yma ac acw yng nghanol y llif yn helpu hwn ac arall. 

Cydymdeimlwn â phawb y daeth y dŵr i mewn i’w tai a’u siopau a’u heiddo.  Gobeithio’n fawr y bydd modd iddyn nhw adfer eu cartrefi a’u busnesau mor fuan â phosibl.  Dymunwn y gorau yn arbennig i’r teuluoedd sydd wedi gorfod symud o’u cartrefi am fod y difrod mor ddrwg.

Roedd grym y llif mor gryf ar y Stryd Fawr hyd yn oed.  Mae’n siŵr ei fod ddeg gwaith gwaeth i lawr y llethrau a’r gelltydd.  Gobeithio bod pawb erbyn hyn yn dechrau dod dros y braw a’r sioc o weld a chlywed y dŵr yn rhuthro heibio’u cartrefi.  Fe welsom luniau’r difrod a achoswyd gan lifogydd mewn rhannau eraill o Gymru a gwledydd Prydain yn ddiweddar, ond doedden ni ddim yn disgwyl y bydden ni yn yr un sefyllfa ein hunain.  Cawsom ein hatgoffa eto nad ydym yn feistri ar ein hamgylchiadau.  Wrth gydnabod hynny o’r newydd, diolchwn, er y niwed a wnaed, na laddwyd ac na anafwyd neb yn ein hardal yng nghanol y llifogydd. 

Mor hawdd y gallasem fod wedi gweld pethau gwaeth fyth y dydd o’r blaen.  Gallwn ddiolch hefyd nad effeithiwyd ar y cyflenwad trydan, nwy, dwr a charthffosiaeth ddydd Iau, gan ein bod yn gwybod am y difrod a achoswyd i’r gwasanaethau hynny mewn mannau eraill mewn amgylchiadau tebyg.  Yng nghanol y trafferthion i gyd, diolchwn i Dduw am bob trugaredd. 

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 25 Tachwedd, 2012

Ciw hir

Hen brofiad diflas ydi bod mewn ciw.   Er enghraifft, ar ôl gwthio’r troli o amgylch yr archfarchnad, does neb eisiau sefyll am chwarter awr mewn ciw wrth y ddesg dalu!  Ond mae’n debyg nad oedd neb yn poeni’n ormodol am y ciw ar Ffordd Stonelaw yn Rutherglen amser cinio ddoe.

Tref yn yr Alban yw Rutherglen, nid nepell o Glasgow.  Does gen i ddim cof i mi glywed am y lle o’r blaen.  Ond erbyn deall, rydym yn gyfarwydd iawn ag un o gyn-drigolion y dref hon, sef Stan Laurel (o’r ddeuawd gomedi enwog Laurel a Hardy). Mae’n debyg iddo gael peth o’i addysg yn Rutherglen.  A gallasai’r hyn a ddigwyddodd yn Rutherglen ddoe fod yn olygfa ddoniol yn un o ffilmiau’r ddau hyn, oni bai am y ffaith nad oedd peiriannau twll-yn-wal wedi eu dyfeisio yn oes y ffilmiau du a gwyn.

Yn ôl y llun a welais, roedd cymaint â deugain o bobl yn y ciw y tu allan i gangen Banc yr Alban ar Ffordd Stonelaw ddoe; a phawb ohonyn nhw’n aros eu tro i dynnu arian o’r peiriant twll-yn-wal.  Pam y fath giw?  Am fod y peiriant yn rhoi mwy o arian nag a ddylai!  Roedd y si wedi mynd ar led fod arian ychwanegol i’w gael, ac roedd y ciw’n mynd yn fwy a mwy!

Nid dyma’r tro cyntaf i’r fath beth ddigwydd wrth gwrs.  Mae’r peiriannau hyn yn torri o bryd i’w gilydd, a chamgymeriadau’n digwydd.  Ond mae’n rhyfedd fel mae sefyllfaoedd o’r fath yn dod â’r gwaethaf ynom i’r amlwg.  Roedd yn gyfle rhy dda i’w golli i lawer o bobl: cyfle am arian am ddim ar draul y Banc.  Beth bynnag oedd ym meddwl y bobl hyn, twyll a lladrad oedd cael arian o’r peiriant hwn gan wybod yn iawn y byddai’r peiriant yn rhoi mwy iddynt nag a fyddai’n cael ei ddangos ar y sgrin neu ar y dderbynneb. 

Wn i ddim beth fydd yn digwydd i’r bobl hyn.  Fyddan nhw’n cael cadw’r arian?  Neu fydd hi’n bosibl i’r Banc ei hawlio nôl oddi wrthynt.  Mae’n bosib y bydd cofnod yng nghrombil y peiriant o faint o arian a roddwyd i bob cwsmer.  Ond go brin er hynny y caiff neb ei gyhuddo o unrhyw drosedd gan nad oes, hyd y gwn i, gyfraith yn erbyn defnyddio’r peiriannau pres hyn.   

Tybed beth fyddem ni wedi ei wneud pe byddem yn Rutherglen ddoe?  O wybod y byddai’r peiriant yn rhoi mwy o arian nag a ddylai, fydden ni wedi ei ddefnyddio a phocedu’r arian, ynteu fydden ni wedi mynd i chwilio am beiriant arall a oedd yn gweithio’n iawn?  Yn aml, mewn pethau bach fel hyn y dangoswn rinweddau Cristnogol fel gonestrwydd a thegwch.  Ond yn aml hefyd, y pethau bach yw’r pethau anodd.   

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 18 Tachwedd, 2012

 

Faint o fet?

O’r diwedd, mae Eglwys Loegr wedi dewis olynydd i Rowan Williams erbyn mis Mawrth nesaf.  Cyhoeddwyd ddydd Gwener mai Justin Welby, Esgob presennol Durham, fydd Archesgob newydd Caergaint.  Mae Cristnogion o wahanol enwadau a thraddodiadau’n dymuno’n dda iddo wrth iddo baratoi ar gyfer y gwaith o arwain Eglwys Loegr a’r holl eglwysi eraill sy’n rhan o’r gymuned Anglicanaidd.

Bu cryn ddyfalu ynghylch y penodiad hwn ers wythnosau.  Ond mae’n rhaid cyfaddef fod un peth a welwyd yr wythnos ddiwethaf wedi codi gwên, sef y ffaith fod pobl yn betio pwy fyddai’r Archesgob newydd. 

Byddai rhai’n llawenhau o weld fod yr holl fater yn ddigon pwysig i gael sylw’r byd a bod gan bobl ddigon o ddiddordeb i wneud y peth yn destun betio.  Wedi dweud hynny, onid yw popeth dan haul yn destun betio heddiw?  Ac eto, fedra i ddim dychymygu y bydd yr un o’r cwmniau betio’n agor llyfr y tro nesa bydd Undeb yr Annibynwyr neu’r Eglwys Bresbyteraidd eisiau Llywydd newydd!  A dioch am hynny. 

Yn ôl y sôn, fe ddechreuodd mwy nag un o bersoniaid Eglwys Loegr fetio yr wythnos ddiwethaf gan agor cyfrifon gyda’r cwmniau betio.  A’r awgrym yw bod mwy nag un ohonynt wedi gwneud hynny a hwythau wedi clywed erbyn hynny pwy fyddai’r Archesgob newydd!  Mae’n anodd gwybod beth i’w feddwl o beth felly.  Ar un ystyr, gellid dadlau nad betio ydoedd o gwbl gan nad oedden nhw’n mentro dim os oedden nhw’n gwybod yn iawn beth oedd y canlyniad.  Ai enghraifft oedd hyn o fod yn gall trwy ddefnyddio gwybodaeth yn gyfreithlon, neu o gamddefnyddio’r wybodaeth honno er elw personol, gydag elfen hyd yn oed o dwyll ac anonestrwydd a hwythau’n eisoes yn gwybod pwy a benodwyd?

Erbyn neithiwr, roedd Justin Welby ei hun wedi awgrymu y dylai pawb a enillodd arian trwy fetio mai fo fyddai’r Archesgob newydd roi’r arian hwnnw i’r Eglwys.  Trwy wneud hynny, byddent o leiaf yn osgoi’r cyhuddiad o fod wedi elwa’n bersonol yn anonest.  Ac mae’n debyg y gallent ddadlau mai mater o fuddsoddi yn hytrach na hapchwarae oedd ‘rhoi eu harian ar yr Archesgob newydd’.

Ydi, mae’r holl stori’n codi gwên am ei bod mor wirion.  Ond gwên o dristwch a siom yw hi hefyd o feddwl y caiff dydd penodi’r Archesgob newydd ei gysylltu fwy â betio nag â gweddi ac arweiniad Duw ym meddwl llawer o bobl.  Ac mae hynny’n drueni gan fod â wnelo’r Brenin Mawr fwy â’r penodiad na’r un bwci bach.  

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 11 Tachwedd, 2012

 

 

Guto

Roedd digon o sŵn a golau nos Wener. Bron na feddyliech fod rhywrai wedi dechrau dathlu’n gynnar!  Ond mellt a tharanau, yn hytrach na thân gwyllt oedd i’w gweld a’u clywed echnos.  Nos yfory yw Noson Tân Gwyllt.  Nid dyna oedden ni’n arfer ei galw chwaith, ond Noson Guy Fawkes (neu Noson Guto Ffowc).

Does dim cymaint o sôn am yr hen Guto erbyn hyn.  Nid ei fod mor ‘hen’ â hynny, gan mai 35 mlwydd oed oedd pan fu farw, ac yntau wedi’i ddedfrydu i’w grogi am ei ran yn y Cynllwyn Powdr Gwn yn erbyn Tŷ’r Arglwyddi a’r Brenin Iago I.  Mae’n debyg i Guto neidio oddi ar y crocbren a thorri ei wddf pan oedd ar fin cael ei grogi ym mis Ionawr 1606.

Roedd Iago I wedi rhoi gorchymyn i bobl Llundain danio coelcerthi er mwyn dathlu’r ffaith fod y cynllwyn yn ei erbyn wedi ei rwystro ar Dachwedd 5, 1605.  Dyna ddechrau  Noson Guto Ffowc, ac yn fuan wedi hynny dechreuwyd  llosgi delw o Guto ar y goelcerth i gofio’i fethiant. Ond go brin fod neb ohonom ni wedi gosod delw o wellt a phapur a hen ddillad ar ben y goelcerth gan gredu ein bod yn dathlu’r ffaith fod Tŷ’r Arglwyddi wedi ei arbed.  Tipyn o hwyl ar ddechrau gaeaf fu Noson Guto Ffowc.  A go brin hefyd ein bod wedi llosgi’r ddelw i ddathlu’r ffaith fod Guto a’i gyd-gynllwynwyr wedi methu yn eu hymdrech i orseddu’r Ffydd Babyddol yn lle’r Ffydd Brotestannaidd yn y gwledydd hyn.  Roedd hynny’n rhan o’u bwriad, a hynny sy’n egluro mai delw o’r Pab a gai ei osod ar y goelcerth am gyfnod!

Nid yr un yw’r frwydr o blaid y Ffydd yng Nghymru heddiw ag ydoedd yn Llundain 400 mlynedd yn ôl.  Nid brwydr rhwng yr Eglwys Babyddol a’r eglwysi Protestannaidd ydyw.  Nid â phowdr gwn yr ymosodir ar y Ffydd, ac nid artaith a chrocbren a ddefnyddir i’w hamddiffyn.  Ond mae yna bobl sy’n ymosod ar y Ffydd trwy wadu, er enghraifft, rai o’i gwirioneddau sylfaenol, a darnio’r Beibl, a gwneud yr Arglwydd Iesu Grist yn llai nag ydyw.  Yn wyneb y fath ymosodiad, mae angen amddiffyn ‘y Ffydd a roddwyd unwaith i’r saint’.  Nid trwy rym braich y gwneir hynny heddiw, ond trwy dystio’n eofn i Efengyl Gras Duw ac i Iesu Grist fel Gwaredwr ac Arglwydd. 

Amddiffynnwn y Ffydd trwy gyhoeddi’r Efengyl; trwy gyflwyno Iesu’n Gyfaill a Gwaredwr; trwy dynnu sylw at ddysgeidiaeth sy’n groes i’r hyn a ddysgir yn Y Beibl; a thrwy fyw’r bywyd newydd o gariad a maddeuant a chymod yng Nghrist.   Amddiffynnwn y Ffydd trwy ddangos mewn gair a gweithred mai Iesu Grist yw’r ffordd, a’r unig ffordd, at Dduw.    

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 04 Tachwedd, 2012

Jimmy Savile

‘Pa fodd y cwymp y cedyrn?’  A do, fe welsom gedyrn yn cwympo’n ddiweddar.  Lance Armstrong yn colli ei goron fel pencampwr rasio beics; Silvio Berlusconi, cyn Brif-weinidog yr Eidal yn cael ei ddedfrydu i garchar; a  Syr Jimmy Savile yn cael ei gollfarnu ym mhobman am droseddau difrifol.

Llwyddodd Jimmy Savile i osgoi sefyll gerbron ei well yn ystod ei oes.  Er yr holl sibrydion ac amheuon, aeth i’w fedd heb orfod wynebu ei gyhuddwyr.    Ond erbyn hyn, derbyniwyd ei fod yn euog o droseddau difrifol a gyflawnodd dros gyfnod o ddegawdau.  Ni ellir ei ddwyn gerbron yr un llys, ond fe’i dyfarnwyd yn euog.  Ni ellir ei garcharu, ond fe symudwyd cofebau, fe daflwyd ei garreg fedd ac fe ailenwyd stryd oedd yn dwyn ei enw.  Bellach, mae galwad i’r teitl, ‘Syr’, gael ei dynnu oddi arno.  Mae Pabyddion amlwg yn galw hefyd am iddo gael ei amddifadu o’r anrhydedd a roddodd yr Eglwys Babyddol iddo trwy ei wneud yn farchog.

 Mae’n amlwg ei bod gryn dipyn haws symud carreg fedd ac arwydd stryd na theitlau a roddwyd gan Lywodraeth Prydain a’r Fatican.  Cafwyd awgrym oddi wrth y naill a’r llall y gall fod yn anodd gwneud hynny i Jimmy Savile gan nad yw’r teitl erioed wedi ei dynnu oddi ar neb wedi i’r person hwnnw farw.  Mae’r anrhydedd, meddir, yn diflannu p’run bynnag ar farwolaeth y sawl a anrhydeddwyd.  Mae’n anodd derbyn hynny.  Glywsoch chi rywun yn sôn am Frank Drake a Wally Raleigh erioed?  Sir Francis a Sir Walter yw hi bob tro, bedair canrif wedi iddyn nhw farw.

Ond beth am yr anrhydedd a ddyfarnwyd gan y Fatican?  Mae’r Eglwys Babyddol (ac unrhyw gorff crefyddol arall) sy’n anrhydeddu pobl am wasanaeth i’w ffydd, neu i’w cymuned, neu i’r Fatican ei hun, yn debygol o wneud cam gwag ar brydiau rwy gael eu twyllo gan ragrithwyr fel Jimmy Savile.  Tybed na fyddai’n well i’r Eglwys beidio rhoi’r anrhydeddau hyn, a gadael y gwaith o bwyso a mesur cyfraniad pobl, a’r gwaith o farnu, i’r Brenin Mawr ei hun.

A phwy gaiff y gair olaf yn hanes Jimmy Savile?  Nid y llysoedd y llwyddodd i’w hosgoi.  Nid y wasg na’r cyhoedd a’i dyfarnodd yn euog.  Nid hyn yn oed y bobl a ddioddefodd o’i herwydd.  Gan Dduw y bydd y gair olaf.  Oherwydd bydd raid i Jimmy Savile a phawb ohonom ‘sefyll gerbron brawdle Duw’ a ‘rhoi cyfrif amdanom ni’n hunain i Dduw’ (Rhuf. 14:10, 12).  Ac yn wyneb y farn deg a chyfiawn honno, unig obaith yr un ohonom fydd bod Iesu Grist yn sefyll o blaid y rhai sy’n credu ynddo, ac yn ateb yn eu lle.   

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 28 Hydref, 2012