Pentecost

Fe rown ni lai o sylw o lawer i’r Sulgwyn nag i’r Nadolig a’r Pasg.  Mae mwy nag un rheswm am hynny.  Mae i’r ddwy ŵyl arall stori fwy cyfarwydd am eu bod yn sôn am yr hyn a ddigwyddodd i Iesu Grist.  Mae geni a marw yn sicr yn nes at brofiad pobl nag yw’r hyn a ddisgrifir yn Actau 2 am ddyfodiad yr Ysbryd Glân mewn nerth ar y disgyblion.

Chewch chi mo’r enw ‘Sulgwyn’ yn y Beibl gan mai wrth yr enw ‘Pentecost’ y cyfeirir at yr ŵyl yno.  A phan soniwn ni am y Pentecost, cyfeirio ydym at dywalltiad yr Ysbryd ar y disgyblion.  Ond roedd y Pentecost yn hen ŵyl a ddethlid bob blwyddyn gan yr Iddewon.  Dweud mae’r Beibl mai ar y Pentecost y digwyddodd yr hyn a ddarllenwn amdano yn Actau 2.  Ac o’r diwrnod hwnnw ymlaen, mae Gŵyl y Pentecost i’r Cristion yn cyfeirio’n uniongyrchol at y digwyddiad nerthol hwn.  Digwyddodd yr un peth yn union gyda’r Pasg wrth gwrs.  Cofio’r waredigaeth o’r Aifft a wnâi’r Iddewon ar yr ŵyl honno.  Ond wedi i Iesu gael ei groeshoelio ac atgyfodi ar y Pasg, cofio’r digwyddiadau hynny a wna’r Eglwys Gristnogol ar yr ŵyl hon bob blwyddyn.

Ond er bod i’r Pentecost (fel y Pasg felly) arwyddocâd newydd i’r Cristion, ni ddylem anwybyddu’r hen ŵyl yn llwyr.  Mae gan honno rywbeth i’w ddweud wrthym hefyd oherwydd nid cyd-ddigwyddiad oedd i’r Ysbryd gael ei anfon ar yr ŵyl honno.  Ystyr y gair Pentecost yw pum deg, a defnyddid yr enw ar yr hen ŵyl am fod honno’n cael ei chynnal 50 niwrnod wedi’r Pasg.  (Dau enw arall arni oedd ‘Gŵyl y Cynhaeaf’ a ‘Gŵyl yr Wythnosau’, i gan mai gŵyl i ddathlu diwedd y cynhaeaf grawn oedd hi, a’i bod yn cael ei chynnal saith wythnos wedi’r Pasg. 

Roedd yn addas iawn mai ar un o hen wyliau’r cynhaeaf y cafwyd cynhaeaf ysbrydol o 3,000 o bobl ar y dydd y tywalltwyd yr Ysbryd ar y disgyblion.  Do, daeth cymaint â hynny o bobl i gredu yng Nghrist a dod yn rhan o’r Eglwys Gristnogol ar ddydd y Pentecost. 

Mae’n debyg hefyd bod yr Iddewon erbyn dyddiau Iesu Grist yn cysylltu’r Pentecost â chofio Duw’n rhoi’r Ddeddf  ar Fynydd Sinai, gan y credid bod y Deg Gorchymyn wedi ei roi 50 diwrnod wedi’r Ecsodus o’r Aifft.  Os felly, mae’n bosibl y byddai eto’n addas mai ar yr ŵyl hon y tywalltodd Duw ei Ysbryd ar y disgyblion.  Oherwydd fe all yr ŵyl bellach ein hatgoffa mai un o’r pethau y mae Duw yn ei wneud trwy ei Ysbryd Glân yw rhoi ei Gyfraith yng nghalonnau ac ym meddyliau ei bobl.  Dathlwn yr ŵyl felly yn llawen ac yn ddisgwylgar. 

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 19 Mai, 2013 – Y Sulgwyn

Diwrnod coll

Ddydd Iau diwethaf oedd Dydd Iau Dyrchafael, ond wnaed fawr o sylw ohono gan y rhan fwyaf ohonom.  A deud y gwir, aeth heibio heb i mi hyd yn oed gofio amdano; a dim ond wrth feddwl beth i’w ddweud yn Gronyn y bore ’ma y meddyliais am y peth.  Yr un yw’r stori bob blwyddyn, a bod yn gwbl onest.  Un o ddyddiau coll y Ffydd Gristnogol yw’r Dyrchafael i lawer o ddilynwyr yr Iesu; un o’r digwyddiadau mawr a aeth angof.

Ond go brin iddo fynd yn angof i’r disgyblion oherwydd dyma un o’r dyddiau mawr iddyn nhw heb os.  Bu’r disgyblion yng nghwmni’r Iesu am oddeutu tair blynedd a’i weld mewn gwahanol amgylchiadau ac yn gwneud pob math o bethau.  Ac eto, ni welodd y disgyblion hyn rai o ddigwyddiadau mawr ei fywyd.  Welson nhw mono’n cael ei eni, er enghraifft, a doedden nhw ddim hyd yn oed ymhlith y bugeiliaid neu’r doethion a ddaeth i’w weld wedi hynny.  Doedden nhw ddim yno pan gafodd Iesu ei fedyddio yn afon Iorddonen gan Ioan Fedyddiwr.  Does dim sicrwydd a welodd yr un o’r disgyblion ar wahân i Ioan yr Iesu’n cael ei groeshoelio, os nad oedden nhw ymysg ‘ei holl gyfeillion … yn sefyll yn y pellter ac yn gweld y pethau hyn’ (Luc 23:49).  Welson nhw mohono’n cael ei gladdu, ac yn sicr welson nhw mohono’n atgyfodi ar fore’r trydydd dydd.

Ond roedd y disgyblion yno yng nghyffiniau Bethania ddeugain niwrnod wedi’r Atgyfodiad pan gymerwyd Iesu i fyny i’r nef.  ‘A hwythau’n edrych, fe’i dyrchafwyd, a chipiodd cwmwl ef o’u golwg’ (Actau 1:9).  Dyma un garreg filltir yn hanes Iesu yr oedd y disgyblion yn llygad dystion iddo.  Fe welson nhw hyn yn digwydd.  Fe welson nhw Iesu’n cael ei godi oddi ar y ddaear a’i gymryd ymaith mewn cwmwl. 

A byddai’r disgyblion yn sicr wedi meddwl llawer am yr hyn a welson nhw’r diwrnod hwnnw.  Roedd yn olygfa ddramatig; ond yn bwysicach na hynny dangosai o leiaf ddau beth i’r disgyblion.  Roedd yn cadarnhau i ddechrau mai Mab Duw oedd Iesu a’i fod yn cael ei dderbyn yn ôl i’r nefoedd.  Y sylweddoliad hwnnw a wnaeth i’r disgyblion ‘ei addoli ar eu gliniau’ (Luc 24:52) wedi iddo esgyn.  Ac roedd hefyd yn cadarnhau’r ffaith y byddai’r Iesu ryw ddydd yn dod yn ei ôl ’yn yr un modd ag y gwelsoch ef yn mynd i’r nef’ (Actau 1:11). A chyda’r disgyblion, wrth gofio’r Esgyniad addolwn ninnau Iesu Fab Duw a byw er ei fwyn gan wybod y bydd ein Harglwydd yn dychwelyd ryw ddydd yn Farnwr pawb.  Mae Cristnogion sy’n credu’r pethau hyn yn ceisio cymorth a gras i fyw yn y fath fodd fel na fyddai arnynt gywilydd pe byddai Iesu’n dod yn ôl yn eu hoes hwy.     

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 12 Mai, 2013

 

Y morladron

Pwy sy’n cofio’r tro hwnnw y gwnes i gyflwyno gŵr gwadd y Gymdeithas fel brawd i Aelod Seneddol o’r De?  Doedd o’n perthyn dim iddo!  Ydi, mae’n hawdd iawn rhoi’ch troed ynddi.

Nid troed ond llond Sefydliad y Merched o draed a roddwyd ynddi yn Parkham, Dyfnaint y dydd o’r blaen.  Gan wybod bod dyn o’r enw Colin Darch yn dod atyn nhw i sôn am forladron penderfynodd y merched y byddai’n syniad i bawb fynd i’r cyfarfod mewn gwisg ffansi.  Ac felly croesawyd Mr Darch gan lond stafell o ferched wedi eu gwisgo fel morladron. Sioc fawr iddyn nhw oedd sylweddoli nad sgwrs am forladron o’r hen oes oedd ganddo ond hanes gwir amdano fo ei hun yn cael ei herwgipio a’i gadw’n gaeth am 47 o ddyddiau gan forladron oddi ar arfordir Somalia yng Ngorllewin Affrica yn 2008.

Rhyddhad i’r merched oedd bod Mr Darch wedi medru gweld doniolwch y sefyllfa a’i fod yn deall mai camddealltwriaeth oedd y cyfan.  Ond fe allasai fod mor wahanol gan nad oedd dim byd doniol ynglŷn â’r perygl yr oedd Mr Darch ynddo pan gafodd ei herwgipio.  Byddai ambell un wedi ei frifo’n arw gan feddwl bod y merched yn trin y cyfan yn ysgafn.

Gallwn gydymdeimlo â merched Parkham.  Mae’n rhwydd iawn gwneud camgymeriadau anfwriadol.  Ac nid camgymeriadau bach yn unig chwaith.  Oherwydd mae’n rhwydd iawn gwneud pethau drwg a brifo pobl yn anfwriadol.  Ac mae eisiau bod ar ein gwyliadwriaeth rhag peth felly.  Oherwydd mae cymaint o bobl yn cael eu brifo heb i neb fwriadu hynny.  Ond dyw’r ffaith na wnaed y drwg yn fwriadol ddim yn gysur i’r un sydd wedi ei frifo.

Ond mor bwysig yw cofio bod Duw yn maddau’r pechodau anfwriadol hyn os byddwn ni’n eu cyffesu iddo.  A mwy o ryfeddod fyth yw bod Duw hyd yn oed yn maddau’r pechodau y byddwn ni yn fwriadol yn eu gwneud os cyffeswn y rheiny iddo hefyd.   

Mae ymddiheuro a chyffesu i’n gilydd yn rhan bwysig o’r broses o faddau hefyd.  Gweddïwn am y gras i gyffesu pan fyddwn ni wedi achosi loes i rywun arall, boed hynny’n fwriadol ai peidio.  A’r un pryd, gweddïwn am y gras i faddau i bobl sy’n troseddu yn ein herbyn ni, yn anfwriadol ai peidio, pan fyddan nhw’n cyffesu ac yn ymddiheuro i ninnau.

Ac yn ogystal â hynny, gweddïwn am y gras a’r nerth i fod yn effro bob amser a gwylio rhag i ni bechu’n fwriadol neu’n anfwriadol yn erbyn unrhyw un.  Gyda chymorth Duw yn unig y cawn ein cadw rhag hynny.

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 05 Mai, 2013

Bendithion Heddiw

Chlywais i mohono fy hunan ond fe ddywedwyd wrthyf yr wythnos ddiwethaf fod rhywun newydd ddweud ar y radio y bydd hi’n Ddolig cyn bo hir.  Mi wn ei bod yn dal yn oer, ond mae peth fel hyn yn ffwlbri llwyr.  Bobol bach, mae ’na wyth mis tan y Dolig!  Dowch i ni gael Wythnos Cymorth Cristnogol a’r Sulgwyn a’r arholiadau a gwyliau’r haf a dechrau blwyddyn ysgol newydd a’r Diolchgarwch a Noson Tân Gwyllt a chant a mil o bethau eraill heibio gyntaf.  Dowch i ni fwynhau’r gwanwyn a’r haf; dowch i ni fyw heddiw, yfory, drennydd a thradwy a’r wythosau a’r misoedd nesaf cyn dechrau sôn am Ddolig arall.  Na, na, na, dwi ddim isio clywed am Ddolig cyn diwedd Ebrill.

Mae yna rywbeth trist iawn am grybwyll y Nadolig yr adeg hon o’r flwyddyn (oni bai wrth gwrs ein bod yn sôn am ddyfodiad Iesu’r Gwaredwr i’n plith).  Mae na fwy i’r flwyddyn na chyfri’r dyddiau at firi’r Dolig.  Mae na fwy i fywyd na dim ond paratoi ac edrych ymlaen at un dathliad mawr ym mis Rhagfyr (er cymaint yr ydym yn mwynhau hwnnw).  Mae Duw’n rhoi ei fendithion i ni bod dydd, ynghyd â’r gras i’w mwynhau a’u gwerthfawrogi. 

Camgymeriad o’r mwyaf fyddai i ni anwybyddu bendithion heddiw wrth feddwl o hyd am rywbeth sydd dros y gorwel yfory.  Yn ei gariad mae Duw’n rhoi pob math o bethau i ni bod dydd.  Ac wrth eu rhoi, mae Duw eisiau i ni eu derbyn a’u mwynhau a diolch iddo amdanynt.  Wrth feddwl mwy am yr hyn sydd i ddigwydd y mis nesaf neu’r flwyddyn nesaf mae’n hawdd colli golwg ar yr hyn y mae Duw yn ei roi i ni’r funud hon.  Ac wrth wneud hynny, mor rhwydd yw bod yn anniolchgar am yr holl bethau y mae Duw yn eu rhoi i wneud bywyd yn felys a chysurus.  Yn ei drugaredd mae Duw’n ein gwneud yn bosibl i ni fyw i’r eithaf a mwynhau ei roddion o ddydd i ddydd.

Mewn un ystyr, felly, rydym i fyw i’r funud, gan ymhyfrydu yn naioni cyson Duw i ni.  Ac eto, mewn ystyr arall, yr ydym i fod i feddwl am yr hyn sydd eto i ddod.  Nid byw er mwyn yr hyn a fydd ymhen wythnosau a misoedd yw hynny i’r Cristion, ond byw i’r eithaf yn awr gyda’n golwg ar fendithion tragwyddol a ddaw i ni trwy ras nid yn y byd hwn ond yn y byd a ddaw.  Rhoddwyd i ni yn yr Efengyl obaith y bywyd tragwyddol, tu hwnt i boenau a gofidiau’r byd hwn.  Mae’r Cristion yn edrych ymlaen at y bywyd hwnnw. Ond nid yw hynny’n golygu ei fod yn dibrisio’r byd hwn a’i bethau.  O wybod mai’r Duw sy’n addo’r bendithion tragwyddol sy’n rhoi ei roddion da heddiw, mae’r Cristion yn eu derbyn a’u mwynhau yn  llawen.

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 28 Ebrill, 2013