Heb i ni sylwi

 

Fûm i ddim yng Nghaerdydd ers tro byd.  Hyd y cofiaf, unwaith yn unig y sylwais ar gopi o’r Daily Post ar werth mewn siop yn y Brifddinas, a hynny mewn siop bapur fechan dros y ffordd i’r Castell.  Waeth i mi heb â chwilio amdano yn y siop honno na’r un siop arall y tro nesaf y byddaf yno, pryd bynnag fydd hynny.  Mae perchnogion y papur wedi penderfynu na chaiff ei werthu yn unman i’r De o Aberystwyth eto.  Mae llawer yn poeni y bydd gwleidyddion Y Senedd o’r herwydd yn gwybod llai fyth o hyn allan am ein hanghenion ni yn y Gogledd.

Ond trueni pethau yw mai ychydig a fydd yn gweld ei golli gan nad oes ond oddeutu 80 o gopïau o’r papur yn cael eu gwerthu yn y De, a’r cyfan ohonynt, mae’n debyg, yng Nghaerdydd.  Bydd wedi diflannu o siopau’r De heb i’r rhelyw o bobl sylwi.  Bydd yn dal ar gael yma yn y Gogledd wrth gwrs.  Ond nid felly’r hen Liverpool Daily Post  yr arferem ei dderbyn.  Fersiwn arbennig o bapur Lerpwl ar gyfer Gogledd Cymru oedd y Daily Post y bu pobl y Gogledd yn ei ddarllen am flynyddoedd, nes iddo ddod yn bapur annibynnol yn 2003.  Daliodd papur y Gogledd ei dir ers hynny, ond nid dyna fu hanes papur Lerpwl.  Ym mis Ionawr 2012 trodd y Liverpool Daily Post yn Liverpool Post wrth i’r papur dyddiol fynd yn bapur wythnosol. Rwy’n cofio darllen am hynny ar y pryd.  Ond wyddwn i ddim bod y papur, a gyhoeddwyd gyntaf yn 1855, wedi dod i ben pan gyhoeddwyd y rhifyn olaf un ar Ragfyr 19, 2013.

Ond rhyfeddach na bod papur Lerpwl wedi diflannu heb i mi sylwi yw’r ffaith bod cymaint o bethau’n newid o fewn ein heglwysi heb i bobl sylwi arnynt.  Mae aml i gapel wedi cau heb i bobl yr ardal sylwi.  Ond nid pethau gwael yn unig chwaith, gan fod rhai pethau da’n digwydd heb i ni sylwi arnynt.  Clywais rywrai’n rhyfeddu’n ddiweddar o ddeall bod Y Tyst, papur wythnosol yr Annibynwyr, yn dal i gael ei gyhoeddi.  Roedden nhw’n credu iddo ddod i ben flynyddoedd yn ôl.  Neu beth am yr holl weithgarwch Cristnogol sy’n cyflwyno’r Ffydd i blant a phobl ifanc yng Nghymru heddiw?  Mae sawl elusen yn cynnal gwaith o’r fath ar hyd ac ar led y wlad.  Mae llawer o weithwyr ifanc yn frwd dros rannu’r newyddion da am Iesu Grist.  Mae yna ieuenctid yn cyfarfod yn gyson mewn capeli ac eglwysi.  Mae yna doreth o adnoddau newydd yn cael eu darparu ar eu cyfer.  Mae yna bobl ifanc sy’n dweud yn agored am eu cariad at yr Arglwydd Iesu.  Mae yna gyfrannu hael at waith y Deyrnas.  (Gredwch chi fy mod wedi derbyn llythyr ddoe ddiwethaf oddi wrth un teulu o’r tu allan i’r fro i addo £40 y mis at Gynllun Efe?)  Oes, mae cymaint o bethau gwych a chalonogol yn digwydd, a ninnau heb sylwi arnynt o gwbl.  Ac mae hynny’n drueni gan fod clywed am yr holl bethau da sy’n digwydd yng ngwaith y Deyrnas yn sicr o godi calon a rhoi i ni obaith mawr wrth i ninnau ymdrechu bob dydd yng ngwasanaeth ein Harglwydd Iesu Grist.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – rhifyn 26 Ionawr, 2014

‘V’ yr Ibisiaid

Yr wythnos ddiwethaf cyhoeddodd gwyddonwyr o’r Coleg Milfeddygaeth Brenhinol yn Llundain ganlyniadau eu hymchwil i batrwm hedfan astrus haid o ibisiaid.  Mae’r canlyniadau’n cynnig esboniad gwyddonol i arfer yr adar hyn o hedfan mewn haid gydag un aderyn ar y blaen a’r gweddill yn ei ddilyn gan ffurfio siâp y llythyren V yn yr awyr.

Roedd yn hysbys cyn hyn bod rhai mathau o adar (a’r rheiny os deallais yn iawn yn adar ag adenydd mawr, fel gwyddau a phelicanod) yn hedfan mewn heidiau ar ffurf V, a bod a wnelo erodynameg â hynny.  Ond ni allai neb esbonio’n iawn sut yn union yr oedd yr adar yn gallu gwneud hynny.  Mae’r gwyddonwyr hyn a fu’n astudio patrwm hedfan haid o 14 o ibisiaid ifanc yn honni eu bod wedi datrys y dirgelwch hwn o’r diwedd.

Rwy’n ofni bod rhaid i chi dderbyn fy ngair pan ddywedaf i mi ddarllen rhan o’r adroddiad a gyhoeddwyd yn rhifyn diweddaraf cylchgrawn o’r enw Nature.  Oherwydd, er mor ddiddorol ydoedd, fedraf fi ddim honni fy mod wedi deall yr esboniad yn union.  Ac yn sicr wnaf fi ddim ceisio’i egluro i chi rhag i chi a minnau fynd i’r gors yn lân.  Ond yr hyn sy’n amlwg, yn ôl canlyniadau’r ymchwil hwn, yw bod yr adar unigol yn ymateb i symudiadau’r adar eraill ac yn eu gosod eu hunain yn y man mwyaf ffafriol o fewn yr haid, gan amseru chwifiad eu hadenydd er mwyn medru manteisio’n llawn ar symudiad yr awyr, a hedfan yn y ffordd fwyaf effeithiol.

Peidiwch â gofyn i mi egluro yn fwy manwl!  Mae’n ddigon posibl nad wyf wedi deall cymaint â hynny’n gwbl gywir.  Ond yr hyn sy’n amlwg yw gogoniant byd natur, a rhyfeddod creadigaeth Duw.  Mae ymchwil y gwyddonwyr yn dangos mor astrus a chymhleth a phrydferth y gwnaed adar yr awyr a phopeth arall sy’n rhan o’r greadigaeth.  Mae gwyddonwyr yn defnyddio’u gwybodaeth a’u dawn i ymchwilio i bethau dirgel y Cread, ac i esbonio’r cyfan sy’n digwydd o’n cwmpas.  Ac mae eu hymchwil yn aml iawn yn datgelu mawredd a rhyfeddod y byd a greodd Duw.  Ac un rhan fechan o’r rhyfeddod hwnnw yw’r modd y mae’r adar hyn yn  gwneud y defnydd gorau o lif yr awyr a lleoliad yr adar  eraill o fewn yr haid.

Ia, un rhan fechan ond hynod iawn o’r greadigaeth yw patrwm hedfan ibisiaid ac adar eraill.  Ac mae cant a mil o greaduriaid eraill wedi eu creu yr un mor brydferth ac astrus.  Ac o’u gweld, ac o ddysgu mwy a mwy am  ddirgelwch y cyfan sydd o’n cwmpas, sut all neb beidio â chredu bod llaw gelfydd Creawdwr y tu ôl i’r cyfan?  Mae’n anodd deall sut all pobl wadu bodolaeth a gallu Duw’r Creawdwr o gofio mor gymhleth a rhyfeddol y’n gwnaed  ni a holl greaduriaid y ddaear.

A beth ddywedodd Iesu am yr adar?  Os yw Duw, a’u creodd mor gywrain, yn bwydo’r adar, gallwn ninnau gredu y bydd yn ein cynnal ni am ein bod yn llawer mwy gwerthfawr yn ei olwg.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – rhifyn 19 Ionawr, 2014

Taith un ffordd

Galwch fi’n anwybodus; galwch fi’n amheuwr.  Ond mae’n anodd credu y  bydd yr holl fyd yn sôn am Ryan     MacDonald yn 2025.  Wrth gwrs, mae deuddeng mlynedd cyn hynny a does wybod beth a ddigwydd yn y cyfamser.  Ond ar hyn o bryd, mae Mr MacDonald ei hun yn gobeithio y bydd pawb yn gwybod amdano bryd hynny.

Mae enw Ryan MacDonald ar restr fer o bobl ar gyfer taith i’r blaned Mawrth.  Fe ymatebodd dros 78,000 i hysbyseb prosiect ‘Mars One’ am bobl a fydd ymhlith y teithwyr cyntaf i’r blaned honno.  Roedd Ryan yn un ohonynt.  Ond gan fod mil o bobl ar y rhestr ‘fer’  honno mae ganddo fo a’r 999 arall ffordd hir i’w cherdded cyn y byddan nhw ymhlith y 24 a fydd yn hyfforddi am saith mlynedd ar gyfer y daith.  Ac o’r 24, dim ond 4 a fydd yn gadael y Ddaear fis Ebrill 2024 ac yn glanio ar Fawrth ddechrau 2025.  Ond breuddwyd Ryan yw bod yn un ohonynt gan sicrhau y bydd cenedlaethau o bobl yn gwybod amdano ac yn ei gofio fel un o ymsefydlwyr cyntaf y blaned bell honno.

A’r gair ‘ymsefydlwyr’ sy’n gwneud y stori hon yn gyffrous ac yn drist yr un pryd.  Oherwydd yn wahanol i’r hyn a ddigwyddodd pan deithiodd Neil Armstrong i’r lleuad, ’dyw prosiect ‘Mars One’ ddim yn bwriadu dod â’r teithwyr cyntaf hyn, na’r bobl a fydd yn eu dilyn i blaned Mawrth, yn ôl i’r Ddaear.  Teithiau unffordd fydd ‘Mars One’ yn eu trefnu.

Er gwaethaf hynny, mae’r syniad o wneud y daith yn amlwg yn ddigon cyffrous i apelio at o leiaf 78,000 o bobl.  Mae rhywbeth trist yn y ffaith bod cymaint o bobl yn cael eu denu gan y posibilrwydd o adael y byd a phawb a phopeth sydd ynddo am byth.  Ond byddai’r bobl hynny, a phawb sy’n rhan o ‘Mars One’, yn dadlau mai’r ysbryd anturus hwn a wnaeth i bobl fentro erioed i rannau dieithr a phellennig y ddaear hefyd.

Fedra i ddim deall beth sy’n cymell Ryan MacDonald a’i debyg.  Ac eto, wrth glywed amdano caf f’atgoffa am rai o’r cenhadon a deithiodd o Gymru i bob rhan o’r byd pan oedd cyrraedd y mannau hynny (a dod nôl ohonynt) yn wahanol iawn i’r hyn ydyw heddiw.  Gadawodd rhai ohonynt gartref, teulu a ffrindiau i fynd â’r Efengyl i bobl nad oedd wedi ei chlywed o’r blaen.   Nid oedd ganddynt sicrwydd y deuent yn ôl o’r teithiau hynny, a’r gwir yw na ddaeth llawer ohonynt adref o gwbl.  Dyna, er enghraifft, fu hanes John Davies, a deithiodd o Faldwyn i Tahiti yn 1800 ac aros yno hyd ei farwolaeth yn 1855.  Felly hefyd David Jones o Geredigion, a aeth i Fadagascar yn 1818, yn 22 mlwydd oed. Bu farw ei wraig a’i blentyn, a’i gydweithiwr Thomas Bevan a’i wraig a’i blentyn yntau, o’r malaria wedi cyrraedd yno; ond arhosodd David Jones ar y maes cenhadol hyd ei farwolaeth yn 1841.  A’r cymhelliad dros y teithiau un ffordd hynny oedd cyflwyno Crist yn Arglwydd a Gwaredwr i bobl y byd.

 Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – rhifyn 12 Ionawr, 2014

 

Anrhydeddau

Mae’n anodd hyd yn oed i bobl nad oes ganddynt ddiddordeb o gwbl yn Rhestr Anrhydeddau’r Frenhines i’w hosgoi yn llwyr gan fod cymaint o sylw’n cael ei roi iddi gan y papurau newydd a’r radio a’r teledu.  Sylwais fod rhai o’r papurau wedi sylwi ar o leiaf ddau beth eleni.  Yn gyntaf, bod mwy o ferched na dynion gael eu hanrhydeddu am y tro cyntaf erioed; ac yn ail, bod ambell un heb eu cynnwys o gwbl.

Y bore y cyhoeddwyd yr anrhydeddau  cafwyd penawdau’n dweud am ddau a anwybyddwyd.  ‘Murray and Beckham snubbed’, meddai un papur a oedd yn mynnu y dylasai bod gennym Syr Andy a Syr David erbyn hyn.  O gofio bod Andy Murray yr haf diwethaf wedi gwireddu hir ddyhead y byd tennis Prydeinig am bencampwr Wimbledon gellid deall y disgwyl y byddai wedi cael rhyw fath o gydnabyddiaeth yn y Rhestr hon.  Mae’n fwy anodd deall pam y byddai pobl yn disgwyl i David Beckham gael ei gynnwys yn y rhestr.  Wedi’r cwbl, y cyfan a wnaeth hwnnw yn 2013 oedd ymddeol a chyhoeddi ei fod am gychwyn tîm pêl droed newydd yn yr Unol Daleithiau!

Er tegwch i’r ddau, rhaid dweud na chaed awgrym eu bod hwy eu hunain yn edliw na chawsant eu henwi.  Ond roedd yn rhyfedd iawn gweld dau nad oedd ar y rhestr yn cael mwy o sylw na’r bobl a oedd arni, beth bynnag a feddyliwn o’r anrhydeddau hyn a phwy bynnag sy’n enwi’r bobl a fydd yn eu derbyn.  Yn amlwg, roedd cefnogwyr y ddau hyn yn teimlo eu bod yn haeddu cael eu gwobrwyo.

Mor wahanol yw anrhydeddau Duw.  Nid oes a wnelo teilyngdod pobl ddim â’r rheiny gan mai anrhydeddau gras ydynt.  Mae maddeuant pechodau, y bywyd newydd, yr hawl i fod yn blant i Dduw, a’r addewid am dderbyniad i’r nefoedd yn cael eu rhoi trwy ras a chariad Duw i bobl sydd heb eu haeddu o gwbl.  Ni allwn ddadlau ein bod ni na neb arall yn deilwng ohonynt oherwydd y gweithredoedd a wnawn neu’r gwasanaeth a roddwn.  Mae Duw’n rhoi’r breintiau hyn am ei fod yn dewis gwneud hynny; ei roddion hael yw pob un ohonynt.

Gras Duw sy’n gwneud i ni gydnabod hyn a derbyn ein bod yn dibynnu’n llwyr arno. Gras Duw sy’n ein galluogi hefyd i weld nad oes neb ohonynt eu hunain yn deilwng o’r breintiau hynny.  Er i ni gydnabod ein hannheilyngdod ein hunain, tueddwn i feddwl bod    eraill yn haeddu breintiau Duw.  Gwelwn eu daioni, ac edmygwn yr holl garedigrwydd a’r haelioni a ddangosant atom ni ac at bobl eraill.  Dechreuwn ddweud eu bod yn haeddu eu galw’n Gristnogion ac yn haeddu cael eu derbyn gan y Brenin Mawr.  Ond yn yr awydd hwn i’w canmol mae perygl i ni wadu’r Efengyl.  Oherwydd mae honno’n dweud nid yn unig nad ydym ni’n deilwng ond nad oes neb arall yn deilwng chwaith.  O drugaredd Duw y daw pob bendith ac anrhydedd i ni ac i’w holl bobl.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – rhifyn 05 Ionawr, 2014