Eto fyth!

Tair blynedd ar ddeg. Dyna faint sydd ers i mi ddechrau cyhoeddi Gronyn bob Sul. Ar un ystyr, dydi hynny ddim yn hir iawn er bod cymaint o bethau wedi digwydd yn ystod y cyfnod hwnnw. Ond tristwch pethau yw ei fod yn hen ddigon o amser i’r Llywodraeth yn San Steffan benderfynu mynd i ryfel dair gwaith. Hydref 2001, Affganistan; Mawrth 2003, Irac; a rŵan, Medi 2014, Y Wladwriaeth Islamaidd (IS, neu ISIS neu ISIL). Galwyd aelodau seneddol i ddadl arbennig yn Nhŷ’r Cyffredin echdoe, ac fe benderfynwyd y bydd awyrennau Prydeinig yn ymuno â’r cyrch bomio yn erbyn y Wladwriaeth Islamaidd yn Irac. Ac felly, unwaith eto, mae lluoedd y gwledydd hyn yn rhyfela yn y Dwyrain Canol.

Anghofier yr Alban; mae rhyfel yn galw. Anghofier y wasgfa ariannol a’r angen am arbedion; mae rhyfel yn galw. Anghofier y dinistr a achoswyd gan flynyddoedd o ryfela yn y Dwyrain Canol; mae rhyfel arall yn galw. Ac o fewn diwrnod i’r bleidlais yn Nhŷ’r Cyffredin roedd awyrennau Prydeinig yn hedfan dros dir Irac.

Daw’r penderfyniad hwn â phryder ac ansicrwydd ac ansefydlogrwydd i’w ganlyn. Ac mae’n debyg y bydd perygl ychwanegol i bobl y gwledydd hyn. Mae’r Llywodraeth hon eto’n gwrthod ystyried y posibilrwydd y gallem ni fod dan fygythiad o du’r ‘terfysgwyr’ o ganlyniad uniongyrchol i’r ffordd yr ydym yn cyfrannu at y dinistr a’r lladd mewn rhannau eraill o’r byd.

Yr union ddiwrnod y cyhoeddodd David Cameron ei fwriad i ymuno â’r bomio, roedd yn datgan ei falchder o allu cefnogi ymgyrch Help For Heroes un papur newydd i helpu’r milwyr a anafwyd ar faes y gad. Oni fyddai’n beth od iawn iddo ddeud yn wahanol ac yntau ar gychwyn anturiaeth sydd bron yn sicr o arwain at anafu a lladd mwy o filwyr Prydeinig, beth bynnag a ddywedir ar hyn o bryd am beidio â bomio dros dir Syria neu anfon milwyr troed i’r un o’r ddwy wlad.

£3 biliwn o bunnoedd; ymgyrch a fydd (yn ôl y darogan) yn para o leiaf ddwy neu dair blynedd; posibilrwydd cryf y bydd rhaid anfon milwyr troed yn hwyr neu hwyrach; a phwy a ŵyr faint o bobl fydd wedi eu lladd tra bydd hyn oll yn digwydd. A’r gwir dristwch yw methiant llwyr i chwilio am ffyrdd o fynd i’r afael ag anghyfiawnderau ac anghydfod trwy wrando a thrafod gyda gwir ddymuniad i sicrhau cyfiawnder a thegwch a heddwch. Ond cyhyd â bod amharodrwydd i gydnabod y gallai’r hyn a wnaed gennym ni cyn hyn fod yn rhan fawr o’r broblem, pa obaith sydd am ymateb doeth a synhwyrol?

Un peth sy’n dangos ynfydrwydd y rhyfela hwn yw’r cymhlethdod sy’n golygu bod y ’gelyn’ yn newid o hyd. Mor aml y mae gelynion ddoe yn troi yn gyfeillion heddiw. Parhad yw hyn o ‘Ryfel yn erbyn terfysgaeth’ Blair a Bush, wrth gwrs, ond tristwch pethau yw nad oes gobaith ennill hwnnw trwy na rhyfel na therfysgaeth.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – rhifyn Dydd Sul, 28 Medi, 2014

Ian Paisley

Yng nghanol yr holl sylw a roddwyd i Refferendwm Yr Alban cafodd un stori lai o sylw nag y byddai wedi ei chael yn arferol.   Wythnos i nos Wener bu farw’r Parchg Ddr Ian Paisley, ond gan fod llygaid pob sylwebydd gwleidyddol ar yr hyn a ddigwyddai yn Yr Alban cymharol ychydig a glywyd am y gŵr a fu’n gymaint rhan o wleidyddiaeth Gogledd Iwerddon ers blynyddoedd. Ian Paisley oedd y gweinidog a droes yn wleidydd ac a ddaeth yn un o leisiau mwyaf croch yr Unoliaethwyr yno am ddegawdau. Fo oedd y gŵr a glywsom yn taranu yn erbyn Gweriniaethwyr a Phabyddion. Fo oedd y gŵr oedd yn cael ei feio, oherwydd ei areithiau, am lawer o boen Gogledd Iwerddon yn ystod ei blynyddoedd blin. Fo oedd y gŵr y bu cymaint o Gristnogion yn methu’n glir â’i ddeall oherwydd yr anghysondeb a welai cymaint o bobl rhwng ei ffyddlondeb i Efengyl Gras a Chariad yr Arglwydd Iesu Grist a ffyrnigrwydd ei wrthwynebiad i bawb a phopeth y byddai’n anghytuno â hwy.

Ian Paisley hefyd oedd y gŵr a ddaeth yn Weinidog Cyntaf Llywodraeth Ddatganoledig Gogledd Iwerddon yn 2007, gyda Martin McGuinness yn ddirprwy iddo. Bu Martin McGuinness yn arweinydd o fewn yr IRA, a bu Ian Paisley yn chwythu bygythion yn ei erbyn ac yn ei gasáu â chas perffaith. Ond er mawr syndod i bawb, wedi blynyddoedd o elyniaeth daeth y ddau yn gydweithwyr, a mwy na hynny hyd yn oed, yn gyfeillion a oedd yn parchu ei gilydd ac yn mwynhau hwyl yng nghwmni ei gilydd. Roedd llawer yn mynnu bod Paisley wedi meddalu a newid ei agwedd at McGuinness a’r gweriniaethwyr am iddo weld cyfle i wneud enw iddo’i hun fel Gweinidog Cyntaf. Ond mae hynny’n annheg â’r dyn gan ei fod wedi llwyddo i gymodi â’i elynion gwleidyddol a chydweithio efo nhw hyd yn oed. Byddai’n llawer gwell pe byddai wedi gallu gwneud hynny flynyddoedd yn gynharach, ond ni ddylai’r ffaith mai yn hwyr y dydd y digwyddodd hyn ein rhwystro rhag cydnabod rhyfeddod y cymod hwn na’n hatal rhag diolch i Dduw am y modd y llwyddodd y ddau i gymodi â’i gilydd a chydweithio’n effeithiol.

Y mae hanes Ian Paisley yn rhybudd ac yn gysur. Mae’n rhybudd i bob Cristion wylio rhag i’w ymddygiad -cyhoeddus neu breifat – fod yn groes i’r hyn y mae’n ei gredu a’i gyhoeddi. Ond mae’n gysur hefyd am ei bod yn ein hatgoffa bod gras Duw yn ei gwneud yn bosibl i elynion gymodi â’i gilydd, faint bynnag y clwyfo y buont yn gyfrifol amdano dros gyfnod hir. Mae rhywbeth annheilwng yn y ffordd yr arhosodd llawer o bobl yn amheus o’r ddau ddyn hyn gan wrthod derbyn dilysrwydd eu cymhellion. Rydym eisiau gweld cymod rhwng pobl, ac yr ydym yn aml iawn yn gweddïo am gael ei weld. Os felly, fe ddylem fod yn barod i’w gydnabod ac i ddiolch amdano pan welwn y cymod hwnnw’n cael ei wireddu a’i weithredu, beth bynnag a fu. Fel arall, waeth heb a sôn am werth cymod o gwbl.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – rhifyn Dydd Sul, 21 Medi, 2014

 

Ansicrwydd

Ddydd Iau, daw blynyddoedd o drafod ac ymgyrchu i’w benllanw yn yr Alban gyda phleidlais y Refferendwm dros Annibyniaeth.  Rhoddwyd sylw mawr i’r Refferendwm ar deledu a radio ac yn y papurau newydd yr wythnosau diwethaf hyn.  Ac er pwysiced yr achos ac er cymaint y diddordeb ynddo, mae’n rhaid cyfaddef na fu’r gwrando a’r gwylio a’r darllen yn rhwydd o gwbl am fod cymaint o’r cyflwyniadau wedi bod yn dueddol o blaid y garfan ‘Na’.  Dro ar ôl tro, methwyd â bod yn wrthrychol, ac mae’r adroddiadau wedi cychwyn gyda sylwadau negyddol am y ddadl o blaid Annibyniaeth, a llawer mwy o sylw a phwysigrwydd wedi ei roi i ddatganiadau’r garfan ‘Na’ ac i ddatganiadau gwleidyddion fel David Cameron.  Mae’r diffyg gwrthrychedd a’r negyddiaeth ynghylch dadleuon y garfan ‘Ie’ wedi ei gwneud yn anodd goddef y trafod ar adegau.

Un peth digalon ynghylch y darlledu yw’r ffordd y bu llawer yn mynnu y byddant yn dweud ‘Na’ oherwydd yr ansicrwydd honedig a ddeuai yn sgil Annibyniaeth.  Rhydd i bawb ei farn, wrth gwrs; ond yr hyn sydd wir yn siomedig yw’r ffaith i’r cyfryngau roi llonydd i bobl ddadlau fel hyn heb eu herio o gwbl.  Rhoir yr argraff y bydd yna sicrwydd a diogelwch cynhennid o gadw pethau yn union fel y maent o fewn y Deyrnas Unedig ac y byddai Alban annibynnol yn golygu menter ac ansicrwydd.  Mor rhwystredig fu gweld y farn hon yn cael ei phedlera heb ei chwestiynu o gwbl.  Pryderon ariannol; cwymp y banciau; tlodi plant a banciau bwyd; cefnogaeth gynyddol i UKIP a’i galwad i’r Deyrnas Unedig gefnu ar y Gymuned Ewropeaidd; anghyfartaledd rhwng De-ddwyrain Lloegr a gweddill Lloegr a’r Deyrnas Unedig; pryderon ynghylch hiliaeth; ofn terfysgaeth; dyma rai yn unig o’r pethau y bu trafod mawr arnynt yng ngwledydd Prydain ers blynyddoedd, a’r cyfan yn dangos yr ansicrwydd gwirioneddol a fu’n blino’r gwledydd hyn cyhyd. Ond er hynny, fe ganiatawyd i’r garfan ‘Na’ roi’r argraff dwyllodrus a chelwyddog mai pethau a fyddai’n perthyn i Alban annibynnol yn unig yw ansicrwydd ac ansefydlogrwydd.

Y gwir wrth gwrs yw bod ansicrwydd yn rhan annatod o fywyd. Ni ŵyr neb beth all ddigwydd mewn un diwrnod.  Gall amgylchiadau newid mewn eiliad.  Gall pethau droi er gwell neu waeth yn gwbl annisgwyl.  Ac ni allwn gymryd dim yn ganiataol; iechyd, swyddi, bywyd teuluol, cyfeillgarwch, tywydd, trefn cymdeithas, heddwch – ie, a hyd ‘Yr Economi’ – ansicr yw’r cyfan.  Twyll yw dweud yn wahanol, ac yr ydym yn anonest â ni ein hunain ac â phobl eraill os rhown yr argraff y gallwn fod yn sicr o barhad y pethau hyn (mewn unrhyw wlad dan haul).  Ond yn wyneb pob ansicrwydd, gelwir arnom i fentro mewn ffydd y cawn gymorth a nerth a chysur Duw yn  wyneb y cyfan a ddaw.  Y sicrwydd sydd gennym yw y bydd Duw yn ein cynnal a’n harwain, beth bynnag ein hamgylchiadau yn y byd ansicr hwn.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – rhifyn Dydd Sul, 14 Medi, 2014

Ysgol Sul

Ydych chi’n byw yn Llanberis neu Ddeiniolen?

Oes gynnoch chi blant?

Oes yna blant yn eich teulu?

Ydych chi’n nabod plant ar eich stad dai neu stryd?

Oes gan eich ffrindiau blant?

Ydyn nhw’n mynd i Ysgol Sul?

Beth am eu gwadd a’u hannog i ddod i’r Ysgol?

Deiniolen: Ebeneser am 10.15 o’r gloch ar fore Sul.

Llanberis: Capel Coch am 11.15 ar fore Sul.

 

Siom

‘Dechrau newydd’, meddwn wythnos yn ôl wrth sôn yn Gronyn am agoriad canolfan gelfyddydau Pontio ganol y mis hwn. Ond yna ganol yr wythnos fe gyhoeddwyd bod cynhyrchiad Theatr Genedlaethol Cymru o ‘Chwalfa’ yn cael ei ohirio am na fydd theatr newydd Pontio’n barod wedi’r cyfan. Mae’n rhaid aros tan y flwyddyn newydd i weld y ddrama hon, ac amser a ddengys a fydd y theatr yn barod ar gyfer Cyngerdd Agoriadol Swyddogol y ganolfan sydd i fod i’w gynnal ym mis Hydref.

Roedd y siom yn amlwg ym Mangor yr wythnos ddiwethaf, ond nid oedd dim y gallai pobl y Brifysgol na staff y Theatr Genedlaethol ei wneud i newid pethau. Nid yw’r theatr wedi ei chwblhau, a dyna ddiwedd ar y mater am y tro. Fel y dywedwyd gan fwy nag un person a holwyd, nid yw oedi o’r fath yn beth anarferol gyda phrosiectau adeiladu mawr o’r math hwn. Fe ddaw pethau i drefn, ychydig yn hwyrach na’r bwriad o bosibl, ond buan iawn y bydd pobl yn anghofio am y gohirio hwn unwaith y bydd y theatr a’r ganolfan gyfan wedi eu cwblhau a’u hagor.

Ond am y tro, mae yna siom, ac mae’n rhaid dygymod â hi. Gwaetha’r modd, mae eglwysi Cymru wedi arfer â siom ers talwm. O brinder cynulleidfaoedd i ddiflaniad capeli, o wendid tystiolaeth i gynnydd troseddau, o fethiant pregethu i lewyrch anffyddiaeth, o ddiffyg ffydd i ymddangosiad pob math o gredoau sy’n elyniaethus i’r Efengyl, mae’r siom yn fawr.

Ond sut fyddwn ni’n ymdopi â siom? Fyddwn ni’n digalonni ac yn cael ein llethu? Fyddwn ni’n anobeithio ac yn cael ein temtio i roi’r ffidil yn y to? Mor hawdd y digwydd hynny pan deimlwn nad oes dim yn newid nac yn gwella, a phan ddechreuwn ni gredu bod popeth yn ein herbyn. Oherwydd trueni pethau i lawer o Gristnogion yw nad siom dros dro a brofant yng ngwaith y Deyrnas. Nid siom un dydd nac un digwyddiad, ond siom parhaol bron wrth i’r blynyddoedd fynd heibio heb fawr o arwydd o newid er gwell. Nid yw llawer ohonom yn disgwyl dim ond siom beunyddiol, ac mae hynny’n beth trist drybeilig.

Ond nid oes rhaid i bethau fod felly gan fod gras Duw yn ein galluogi i ddygymod â’r siomedigaethau mwyaf oll. Ac mae hynny’n beth rhyfeddol. Yr hyn na allwn ei wneud ein hunain y mae gras Duw yn ein galluogi i’w wneud! Mae gras yn ein galluogi i ddal i gredu a gobeithio er gwaetha’r siomedigaethau. Mae’n ein galluogi i ddal i weithio er mwyn yr Efengyl er i ni deimlo bod ein tystiolaeth hyd yma wedi bod yn ddiffrwyth. Mae’n ein galluogi i barhau’r bywyd Cristnogol er i ni deimlo bod hwnnw’n fwy o frwydr galed nag o fendith gyfoethog. Ym mhob siom, gallwn fentro pwyso ar Dduw i’n cysuro a’n calonogi a’n cryfhau, fel y gallwn ddal ati yn ein gwasanaeth iddo. A hyd yn oed pan ddywed y byd nad yw hyn ond siarad gwag, mae ffydd yn mynnu ein sicrhau o wirionedd y fath siarad.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – rhifyn Dydd Sul, 07 Medi, 2014

Dechrau newydd

A hithau’n ddydd olaf Awst, edrychwn ymlaen at fis Medi a’i ddechreuadau newydd. Yr wythnos hon daw tymor a blwyddyn newydd yr ysgol a’r coleg. Bythefnos i nos Fercher bydd y Theatr Genedlaethol yn cyflwyno addasiad llwyfan Gareth Miles o Chwalfa, nofel T Rowland Hughes, yng nghanolfan newydd sbon danlli Pontio ym Mangor. A’r diwrnod canlynol, Medi 18, caiff pobl Yr Alban gyfle i bleidleisio dros ddechrau cwbl newydd mewn gwlad annibynnol. Gall fod yn chwalfa fawr i’r Deyrnas Unedig cyn diwedd Medi.

Bydd y gwaith adeiladu’n parhau ym Mangor am rai misoedd mae’n debyg cyn y bydd yr holl adeilad yn barod. Ond bydd y brif theatr yn barod y mis hwn. Theatr Bryn Terfel fydd enw honno, ond enw’r ganolfan gyfan sy’n ddiddorol. Defnyddiwyd yr enw ‘Pontio’ ar gyfer y gweithgareddau a gynhaliwyd ym Mangor a’r ardal ers i ddrysau Theatr Gwynedd gau yn 2008, a dyna fydd enw’r ganolfan newydd a fydd yn cynnwys llawer mwy na’r theatr ei hun. Mae’r enw ‘Pontio’ yn cyfleu’r pontio rhwng yr hen theatr a’r ganolfan newydd yn ogystal â’r pontio rhwng y ganolfan a’r Brifysgol ym Mangor a’r gymuned leol. Bwriedir i’r ganolfan, felly, fod yn fath o bont rhwng mwy nag un peth. Edrychwn ymlaen at ei gweld yn cyflawni hynny.

Edrych ymlaen at ddechrau newydd – a phontio newydd – y mae pawb yng nghyffiniau Penrhyndeudraeth hefyd. Ond ni ddaw’r dechrau newydd hwnnw’r mis hwn gan na fydd y bont Briwet newydd dros afon Dwyryd yn barod tan ddechrau’r flwyddyn nesaf. Yn y cyfamser bydd rhaid i bobl sy’n mynd o Harlech i Benrhyndeudraeth ddal i deithio’r wyth milltir ychwanegol trwy Faentwrog sydd wedi bod yn boendod ers misoedd erbyn hyn. Mor falch fyddant o weld cwblhau’r bont newydd a fydd yn cysylltu dwy lan yr afon.

A dechrau newydd, rhyddid newydd a bywyd newydd a ddaw trwy Iesu Grist sydd wedi ei wneud yn bont rhyngom a Duw. Roedd angen pontio am fod yna chwalfa wedi bod yn y berthynas rhyngom ni a’r Brenin Mawr gan ein bod wedi cefnu arno a gwrthod plygu ym mhob peth iddo. Doedd dim modd i ni ei hunain wneud y pontio; doedd dim modd i ni ddadwneud y drwg na gwneud pethau’n iawn rhyngom a Duw. Roedd y bwlch yn rhy fawr o’r hanner. Ond fe ddaeth Iesu i bontio’r bwlch hwnnw a’i gwneud yn bosibl i ni gael perthynas â Duw. Ac fe rydd i ni obaith a rhyddid a gras i gefnu ar y caethiwed i bechod a oedd yn gyfrifol am chwalu ein perthynas â Duw i ddechrau.

Trwy’r Efengyl, cawn osod ein bryd ar fyw’r bywyd newydd: cael Iesu Grist i’n dysgu a’n harwain; cael profi’r wefr o ddeall bod y berthynas wedi ei hadfer; a gwybod am y rhyddid o fyw yn nerth ac yng ngras Crist bob dydd. A dymuniadau gorau am ddechrau newydd y mis hwn i ddisgyblion ysgol ac i Pontio ac i bobl yr Alban.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – rhifyn Dydd Sul, 31 Awst, 2014