Traeth Sousse

A hithau’n ddiwedd Mehefin mae pobl yn amlwg yn meddwl am wyliau’r haf, a gallwn ddychmygu’r cyffro y mae pobl yn ei deimlo wrth gychwyn ar eu gwyliau i wahanol rannau o’r byd.  Yn aml iawn, bydd atgofion a lluniau’r gwyliau’n cynnal pobl am fisoedd wedi iddyn nhw ddychwelyd adref.  Ond weithiau, mae gwyliau’n troi’n chwerw a’r atgofion yn erchyll.

Felly y bydd hi i gannoedd o bobl y bu raid iddyn nhw ddychwelyd adref o Tiwnisia yr wythnos ddiwethaf wedi’r ymosodiad a laddodd o leiaf 38 o bobl ar y traeth yn Sousse. Ni wyddys eto faint yn union ohonyn nhw sy’n dod o wledydd Prydain, ond cadarnhawyd eisoes bod o leiaf 15.   Mae pobl o Gymru ymhlith y rhai a anafwyd, os nad ymhlith y rhai a laddwyd hyd yn oed. Roedd yna Gymry yn sicr ymhlith y miloedd a ddychwelodd o Tunisia ac ymhlith y bobl sy’n dal yn y wlad yn aros i ddod adref.

Ddylai cyflafan o’r fath ddim bod yn waeth yn ein golwg oherwydd ei bod yn cyffwrdd â phobl ein gwlad ni ein hunain. Wedi’r cwbl, mae bywyd pob person mor werthfawr â’i gilydd, pwy bynnag ydyw ac o ble bynnag y daw. O fewn oriau i’w gilydd, clywsom am ladd 27 o bobl mewn mosg yn Kuwait ac am weithred derfysgol bosibl arall pan laddwyd gŵr mewn ffatri yn Ffrainc. Ond ar yr hyn a ddigwyddodd yn Sousse y bu’r sylw pennaf gennym, a hynny mae’n rhaid cydnabod am ei bod yn naturiol i ni ymateb yn gryfach pan ddaw’r pethau hyn yn nes atom. Gweddïwn dros bawb a ddioddefodd ddydd Gwener: y bobl a anafwyd a’r teuluoedd a gollodd anwyliaid.

Mae’n anodd iawn dychmygu poen ac ofnau’r bobl a ddaliwyd yng nghanol y saethu ar draeth Sousse. Yn naturiol, bydd llawer yn teimlo’n chwerw, a rhai yn teimlo’n chwerw tuag at Dduw. Bydd llawer yn profi dychryn ac ofn am gyfnod hir iawn. Bydd rhai wedi eu dryllio’n llwyr ac yn ei chael yn anodd os nad yn amhosibl dod dros y sioc a’r golled. Gweddïwn dros y bobl hyn heddiw, gan eu cyflwyno i ofal Duw Dad sy’n deall pob chwerwder ac ofn a dryswch, ac sy’n medru dod atom yn ein hofnau i’n hymgeleddu a’n cysuro.

Yn nes adref, clywsom am ddamwain ffordd angheuol ger Aberdaron, lle bu farw merch fach chwech oed ddoe. Gan mai yn Swydd Rhydychen y mae ei chartref, mae’n debyg mai ar ei gwyliau yr oedd hithau hefyd, a bod gwyliau haf wedi troi’n hunllef i deulu arall. Gweddïwn heddiw dros y teulu hwnnw hefyd, a thros bob teulu arall y gwyddom am eu profedigaethau a’u gofidiau, beth bynnag yw’r achos.

Ymhen tair wythnos bydd yn wyliau’r ysgol. Gweddïwn am ddiogelwch i’n plant dros y gwyliau, a gweddïwn y bydd y gwyliau’n gyfnod o ymlacio a mwynhau i holl blant ein hardal, i bawb o’n cydnabod, ac i ninnau.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 28 Mehefin, 2015

Heulsaf yr Haf

Ambell wythnos, mi fydd testun yr erthygl hon yn amlwg i mi ymhell cyn dechrau ei sgwennu.  Felly mae hi ar y gwyliau Cristnogol, ac felly mae hi pan fydd rhyw ddigwyddiad eithriadol wedi mynd â’r sylw yn ystod yr wythnos.  Ac felly mae hi heddiw oherwydd y dyddiad sydd ar dop y dudalen hon: yr unfed ar hugain o Fehefin.  Mae’n ddyddiad nodedig am mai dyma ddydd  hwyaf y flwyddyn.  O heddiw ymlaen, mi fydd y dydd yn byrhau!  Ond nid  yw hynny’n golygu bod yr hydref a’r gaeaf wrth y drws gan fod dyddiau cynhesaf y flwyddyn o ran trefn arferol pethau yn y wlad hon eto i ddod dros y ddeufis neu dri nesaf (gobeithio!)

Un peth yw cael testun, peth arall yw cael rhywbeth i’w ddweud am y testun hwnnw! Ac o fewn un paragraff, dyma fi wedi mynd i’r gors yn lân, heb fwy i’w ddeud am y diwrnod hwn a Heulsaf yr Haf.  Nid yw capelwyr, beth bynnag am draddodiadau eraill yr Eglwys Gristnogol, wedi rhoi math o sylw i’r diwrnod hwn.  A deud y gwir, fe roddwn gyn lleied o sylw iddo fel na wyddwn i mai ‘Heulsaf yr Haf’ yw’r term Cymraeg am Summer Solstice. Fwy na thebyg y clywn ni gryn dipyn am hwnnw heddiw gyda’r bwletinau newyddion yn dangos pobl yn dathlu’r heulsaf yn Stonehenge a mannau eraill.

I lawer wrth gwrs, chwilfrydedd sy’n eu denu at y dathliadau hyn.  I eraill, dymuniad i roi sylw i draddodiadau hynafol yr hen Geltiaid sy’n eu cymell.   Ond i rai, bydd a wnelo dathliadau heddiw â chrefydd ac addoliad, a chymysgedd o syniadau paganaidd yn dod ynghyd wrth i bobl addoli’r haul a duwiau gwahanol sy’n gysylltiedig â’r haul a goleuni.  Mae gemwaith Heulsaf yr Haul, er enghraifft, i fod i ddod ag optimistiaeth a chyfoeth i’r sawl sy’n ei wisgo.

Does ryfedd yn y byd fod Cristnogion wedi cilio draw oddi wrth ddathliadau o’r fath sy’n gwneud y greadigaeth yn fwy na’r Creawdwr ei hun.  Wrth reswm ein bod ninnau’n diolch am yr haul a’i oleuni a’i wres.  Ond diolch amdano a wnawn, nid diolch iddo.  Nid addoli’r haul, ond addoli’r Duw a’i gwnaeth a wnawn ni.  Nid yr haul  ond Duw, a wnaeth yr haul, sy’n ein cynnal, yn ein gwarchod ac yn dwyn ei fendithion tymhorol ac ysbrydol i ni.  Nid yn yr haul a’i rym a’i allu i roi bywyd a ffrwythlondeb y gobeithiwn, ond yn Nuw’r Tad, sydd wedi ein creu a’n cynnal, ac sydd wedi dangos ei gariad cwbl ryfeddol atom trwy fywyd a marwolaeth ac atgyfodiad ei Fab Iesu.

Mae’r Duw hwn o’n tu, a’r cariad hwn o’n plaid bob munud, pa ddiwrnod a pha ddyddiad bynnag ydyw.  Ac mae gofal Duw yn sicr, ganol haf ein llwyddiannau a’n llawenydd, a chanol gaeaf ein lludded a’n llesgedd.  Nid gallu haul, ond grym cariad Duw sy’n rhoi i ni ddiogelwch a gobaith heddiw fel pob dydd.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 13 Mehefin, 2015

Lowe a’r Gyfraith

Unwaith erioed, rai blynyddoedd yn ôl erbyn hyn, y cefais fy ngwysio i fod yn aelod o reithgor.  Ond fues i ddim ar gyfyl y llys o gwbl gan  nad oedd gan weinidogion yr Efengyl ar y pryd hawl i fod ar reithgor.  Un o fanteision bod yn weinidog bryd hynny oedd mai’r cwbl oedd rhaid i mi ei wneud oedd dychwelyd y ffurflen gan nodi mai gweinidog oeddwn.  Mae pethau wedi newid ers hynny, ac ers mis Mehefin 2004 mae gweinidogion, meddygon, cyfreithwyr ac eraill a oedd wedi eu heithrio o’r blaen yn gymwys i fod ar reithgor os nad oes yna ‘reswm da’ dros eu hesgusodi.

Wn i ddim yn union beth yw’r rheolau ynghylch gwasanaeth rheithgor yn Vermont yn yr Unol Daleithiau na chwaith beth yw swydd dyn o’r enw James Lowe a gafodd wŷs i fod ar reithgor yn nhref St Johnsbury yn y dalaith honno.  Gydag enw fel ‘Lowe’, mi allech feddwl y byddai James wedi croesawu cael rhan yng ngwaith y llys!  Ond doedd gan Mr Lowe na bwriad nac awydd i fod ar y rheithgor.  Mi aeth i’r llys, ond fe’i hanfonwyd adref gan y barnwr am ei fod wedi ei wisgo fel carcharor!  Roedd James Lowe yn credu y byddai gwasanaeth rheithgor yn drysu ei waith a’i fywyd teuluol, ac felly roedd wedi dod i’r llys mewn gwisg ffansi – y siwt un darn, streipiau du a gwyn y byddai carcharorion yn eu gwisgo mewn hen ffilmiau ers talwm.  Bu ond y dim iddo gael ei gyhuddo o ddirmyg llys cyn mynd adref!

Mae un o ddamhegion Iesu Grist yn sôn am ddyn yn cael ei daflu o wledd briodas (yn hytrach na llys barn) am ei fod wedi ei wisgo’n anaddas (Mathew 22:1-14).  Doedd ganddo ddim gwisg briodas amdano.  Mewn rhyw ffordd roedd y dyn yn debyg i James Lowe.  Herio awdurdod y llys a wnâi hwnnw yn ei wisg carcharor, a herio trefnydd y briodas a wnâi’r dyn yn y ddameg gan ei fod, mae’n rhaid, wedi gwrthod gwisgo’r wisg addas a fyddai’n cael ei chynnig yn amser Iesu i bawb a oedd wedi eu gwahodd i briodas.

Herio Duw a wnawn ninnau wrth feddwl y medrwn ddod i’w lys yntau yn nillad anaddas ein gweithredoedd da ein hunain.  Fel ‘bratiau budron’ y cyfeiria’r Beibl at y fath wisg, a herio Duw a wnawn os mentrwn ato yn y dillad hynny.  Yn lle bratiau budron, fe’n gwahoddir i wisgo cyfiawnder yr Arglwydd Iesu Grist er mwyn dod i’r llys, nid fel aelod o’r rheithgor, ond fel diffinydd sy’n sefyll gerbron Duw’r barnwr ac yn derbyn pardwn llawn am ei holl droseddau.  Fe gawn ni fynd yn rhydd am fod Iesu wedi sefyll yn ein lle yn y llys.

Fe rybuddiwyd Mr Lowe y gallasai fod wedi ei garcharu am ddirmyg llys; fe daflwyd dyn y ddameg i’r tywyllwch eithaf; ond mae pawb sy’n derbyn Iesu ac yn cael ei wisgo â’i gyfiawnder yn cael ei waredu oddi wrth y tywyllwch a’r carchar tragwyddol sydd yn eu hwynebu hwy fel pawb arall ar wahân i Grist a’i ras a’i gariad.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 13 Mehefin, 2015

Safiad Kennedy

Dwi ddim yn economegydd, ond dwi’n meddwl mod i’n gallu gwneud sỳms. Ym mis Medi 2013, cafodd busnes y Post Brenhinol ei breifateiddio pan werthwyd 70% o gyfranddaliadau’r cwmni, gyda’r 30% oedd yn weddill yn aros yn nwylo’r Llywodraeth. O fewn dim, datgelwyd i’r cyfranddaliadau gael eu tanbrisio, a hynny’n golygu colled enfawr i’r pwrs cyhoeddus (£1.2 biliwn, yn ôl a adroddwyd gan y Swyddfa Archwilio Cyhoeddus yn fuan wedyn, er bod rhai’n mynnu bod y golled yn nes at £1.4 biliwn). Ychydig ddyddiau’n ôl, cyhoeddodd Canghellor Llywodraeth San Steffan ei fwriad i werthu gweddill cyfranddaliadau’r Llywodraeth am £1.5 biliwn. I bob pwrpas, felly, y gwir elw o werthu’r cyfranddaliadau hyn fydd £0.3 biliwn (neu hyd yn oed £0.1 biliwn). Waeth i George Osborne eu rhoi nhw am ddim i bwy bynnag sydd eu heisiau! Ond nid y golled ariannol yw’r pryder mwyaf i filoedd o bobl, ond yr ofn y bydd cwmni cwbl breifat yn ymwrthod â’r cyfrifoldeb a fu ar y Post Brenhinol i gynnig yr un gwasanaeth i bawb, boed gymunedau dinesig neu gymunedau gwledig, llai poblog. Gall £100 miliwn (os mai dyna yw £0.1 biliwn!) fod yn fargen hynod o wael i’n cymunedau gwledig ni.

Go brin fod yr un ohonom yn cofio mai pleidleisio o blaid preifateiddio’r Post Brenhinol a wnaeth Charles Kennedy, cyn-aelod Seneddol a chyn-arweinydd y Democratiaid Rhyddfrydol, a fu farw mor annisgwyl yr wythnos ddiwethaf. (Mewn gwirionedd, roedd ef o blaid gwerthu hyd at 90% o’r cwmni.) Ond beth bynnag am hynny; bydd llawer yn cofio safiad y gwleidydd poblogaidd hwn ar ddau fater arall. Bum mlynedd yn ôl, gwrthwynebai fwriad ei blaid i ffurfio llywodraeth glymbleidiol, gan ddadlau y byddai’r Toriaid yn barod iawn i elwa ar draul y Rhyddfrydwyr. Roedd canlyniad Etholiad Cyffredinol y mis diwethaf yn cadarnhau ei ofnau! Ond ddeuddeng mlynedd yn ôl, yn 2003, y gwnaeth ei safiad dewraf oll trwy wrthwynebu clymblaid arall, sef bwriad Tony Blair i ymuno â’r Unol Daleithiau i ymosod ar Irac. Roedd Charles Kennedy yn un o’r lleisiau prin o fewn y pleidiau Prydeinig a wrthwynebai’r rhyfel hwnnw; ac mae’r safiad egwyddorol hwnnw’n glod a choffadwriaeth arbennig heddiw i wleidydd galluog dros ben.

Ym marwolaeth Charles Kennedy, fe’n hatgoffwyd o’r newydd, mewn modd eithriadol o drist, am y drwg mawr y gall gorddefnyddio alcohol ei wneud i bobl. Ac yn anuniongyrchol hefyd fe’n hatgoffir o’r gwaith da (sy’n cael ei gefnogi gan sawl enwad ac eglwys) y mae Cyngor Cymru ar Alcohol a Chyffuriau Eraill ac Ystafell Fyw Caerdydd yn ei wneud o helpu pobl sy’n dioddef oherwydd y gorddefnydd hwn. Gwn y byddai Prif Weithredwr y ddau gorff hyn, Wynford Elis Owen, yn gwerthfawrogi gweddïau eglwysi ac unigolion dros y gwaith da hwn.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 07 Mehefin, 2015