Spiceriaeth

Byddwch yn onest rŵan! Dywedwch y gwir!  Ydi enwau Mike McCurry, Joe Lockhart, Jake Siewert, Ari Fleischer, Scott McClellan, Tony Snow, Dana Perino, Robert Gibbs, Jay Carney a Josh Earnest yn gyfarwydd i chi? Pwy oedden nhw (neu pwy ydyn nhw), a pham sôn amdanyn nhw heddiw?

Daeth teyrnasiad Bernie Ecclestone dros fyd rasio ceir Fformiwla 1 i ben ddydd Llun. Bu’r deg uchod yn gyrru ceir Fformiwla 1 yn ystod y cyfnod y bu Ecclestone wrth y llyw.  Am a wn i, yr un a ddaeth agosaf at ennill ras oedd Jake Siewert (ond yr unig reswm am hynny oedd bod ei enw mor debyg i Jackie Stewart!)

Fe gyhoeddwyd yr enwebeion ar gyfer seremoni’r Oscars ddydd Mawrth.  Yn rhyfedd iawn, mae’r deg enw uchod ymhlith yr actorion a’r cynhyrchwyr a’r cyfansoddwyr a enwebwyd ar gyfer y gwobrau.  Yn ôl y gwybodusion, mae Ari Fleisher yn siŵr o dderbyn Oscar am ei ran yn y ffilm La La Land.

A chyd-ddigwyddiad rhyfedd arall oedd mai dyma hefyd enwau deg o’r un barnwr ar ddeg yn Y Goruchaf Lys a gyhoeddodd ddydd Mawrth bod rhaid i Lywodraeth San Steffan ymgynghori â’r Senedd cyn gweithredu ‘Cymal 50’.  Yr Arglwydd Lockart a’r Arglwydd Gibbs oedd dau o’r tri a oedd yn anghydweld â’r wyth arall yn hyn o beth.

Ie, deg enw diddorol, am sawl rheswm.

Fyddwn i ddim wedi medru tynnu sylw at hyn oll heb yr ysbrydoliaeth a ddaeth oddi wrth un dyn arall a fu yn y newyddion yr wythnos ddiwethaf, yr annwyl a’r dibynadwy Sean Spicer. Oni bai am ei gyngor a’i esiampl, mi fyddwn wedi meddwl ddwywaith cyn dod â’r ffeithiau hyn i’ch sylw. Ond mae Mr Spicer, Ysgrifennydd Y Wasg newydd Y Tŷ Gwyn, wedi dangos nad oes raid i bethau a gyhoeddir fod yn wir.  Yn ei ddatganiadau cyntaf ar ran ei Arlywydd newydd cyhoeddodd Spicer sawl celwydd, ond gan fynnu er hynny bod Donald Trump yn eu credu.  Yn niffyg unrhyw brawf, ac yn wyneb pob tystiolaeth i’r gwrthwyneb, daliai Spicer i ddatgan fod yr Arlywydd ei hun yn credu bod y pethau hyn yn wir.  Peth gwirioneddol frawychus yw’r Spiceriaeth sy’n caniatáu  i arlywydd a’i was droi celwyddau’n wirioneddau, a chondemnio a thawelu unrhyw un sy’n meiddio tynnu sylw at y peth.

Nid yw’r ffaith ein bod ni’n credu pethau o reidrwydd yn golygu fod y pethau hynny’n wir. Gallwn gredu pethau’n ddiffuant, a bod yn anghywir.  Dyna pam fod angen i’n syniadau am Dduw a Christ fod yn gyson â’r hyn a ddywed Duw ei hun yn ei Air.  Gallwn arddel pob math o syniadau anghywir, a’u credu’n angerddol, ond os ydynt yn groes i’r hyn a ddatguddiodd Duw yn ei Air, anwireddau Spiceraidd ydynt hwythau.  A’r deg enw uchod?  Deg Ysgrifennydd y Wasg  blaenorol y Tŷ Gwyn.  A dyna’r gwir.  Wir i chi!

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 29 Ionawr, 2017

 

Dwynwen

“Nid yw hon ar fap
Yn ddim byd ond cilcyn o ddaear mewn cilfach gefn …”

Dyna ddywed T H Parry-Williams am ‘Hon’ yn ei soned fawr.  Cymru oedd ‘y cilcyn o ddaear’, y ‘fangre’ na allai’r bardd ddianc rhagddi. Ac fel y bardd, gwyddom ninnau fod ar ‘libart’ ein gwlad gymunedau bach a mawr; rhai ohonynt yn annwyl a chyfarwydd, ac eraill yn fwy dieithr i lawer ohonom.

Dwy o’r cymunedau anghyfarwydd a dieithr hynny i mi yw Cerrigceinwen a Llanddyfnan.  Yn Sir Fôn y mae’r ddau le; y naill ger Llangristiolus a’r llall rhwng Pentraeth a Thalwrn. Ac yno, yn ddigon naturiol hefyd, y mae eglwysi hynafol Llangeinwen a Llanddyfnan.  Mae’n bosibl fod yr ail o’r ddwy wedi cau erbyn hyn gan nad oes sôn amdani, hyd y gwelaf fi beth bynnag, ar wefan Yr Eglwys yng Nghymru.  Mae’n bosib mai camgymeriad yw hynny a bod yna bobl yn dal i addoli yn Llanddyfnan.

Beth bynnag yw hanes Llangeinwen a Llanddyfnan heddiw, un eglwys ym Môn sy’n bendant wedi cau ers talwm yw Eglwys y Santes Dwynwen ar Ynys Llanddwyn.  I’r ynys fechan honno mae’n debyg yr ymgiliodd Dwynwen yn y bumed ganrif i sefydlu cell neu eglwys fechan ac i fyw fel lleian.  Yn ôl y sôn, roedd Dwynwen wedi dewis encilio yn dilyn siom fawr a brofodd ar ôl iddi syrthio mewn cariad â Maelon Dafodrill. Mae sawl fersiwn i’r stori.  Yn ôl un, roedd ei thad, y brenin Brychan Brycheiniog, wedi gwahardd Dwynwen rhag priodi Maelon; yn ôl fersiwn arall, roedd ei chariad wedi ei threisio am ei bod hi’n gwrthod cysgu ag ef cyn iddynt briodi.  Beth bynnag a ddigwyddodd, dewisodd Dwynwen beidio â phriodi, a’i chysegru ei hun i Dduw ac i wasanaethu cariadon yr  oesoedd. Dan ddylanwad y Diwygiad Protestannaidd, rhoes y mwyafrif o bobl Cymru’r gorau i weddïo at saint fel Dwynwen. Ond ddiwedd yr ugeinfed ganrif, cafodd Dwynwen ei lle eto, fel nawddsant secwlar cariadon Cymru; a dydd Mercher (Ionawr 25) bydd cyfle i roi cerdyn neu anrheg yn ei henw.

Ond cyn cloi, dowch nôl i Langeinwen a Llanddyfnan.  Yn ôl y sôn, roedd Brychan yn frenin duwiol a oedd o blaid y Ffydd a’r Eglwys Gristnogol.  Roedd ganddo lond tŷ go fawr o blant – hyd at ddeugain neu fwy ohonynt!  Dau o’r plant hynny oedd Ceinwen a Dyfnan, ac yn ôl yr hanes, bu’r brawd a’r chwaer yn teithio o amgylch y wlad gyda Dwynwen yn rhannu newyddion da’r Efengyl cyn iddi encilio i’r ynys; a sefydlodd Ceinwen a Dyfnan eglwysi o fewn y cymunedau y codwyd, ymhen canrifoedd, y ddwy eglwys hyn sy’n dwyn eu henwau.

Gwnewch a fynnwch o Ddydd Santes Dwynwen.  Gwell hwn i Gymry na Dydd San Ffolant! Ac eto, rheitiach na dyrchafu ‘Dwynwen y cariadon’ yw cofio a diolch am ‘Dwynwen, Ceinwen a Dyfnan yr Efengyl’ a fu’n cyhoeddi cariad Duw yng Nghrist i’w pobl.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 22 Ionawr, 2017

 

Gwneud pob dim yn newydd

Yr wythnos ddiwethaf, rhoddodd Book of the Week ar Radio 4 sylw i’r gyfrol All Things Made New a gyhoeddwyd y llynedd gan yr hanesydd Diarmaid MacCulloch. Diwygiad Protestannaidd yr unfed ganrif ar bymtheg yw testun y gyfrol, ac mewn pump o raglenni chwarter awr o hyd roedd yr awdur yn darllen darnau ohoni.  Chlywais i mo’r rhaglenni pan ddarlledwyd hwy gyntaf.  Gwrando ‘ar alw’ ar y cyfrifiadur wnes i.  Wedi clywed y rhaglen gyntaf, mi geisiais wrando ar yr ail a’r drydedd wrth ddechrau sgwennu’r golofn hon.  Ond dysgais yn fuan iawn na allwn wneud y ddau beth yr un pryd!  Roedd  angen canolbwyntio, a bu raid i mi wrando fwy nag unwaith ar ambell i ddarn er mwyn ei werthfawrogi’n iawn.

Roedd y rhaglenni yn hynod o ddifyr, a’r gyfrol yn swnio’n ddarllenadwy iawn.  Ond rhaid cyfaddef eu bod yn gymhleth.  Nid yw hynny’n syndod.  Wedi’r cwbl, mae 500 mlynedd ers i Martin Luther hoelio poster ar ddrws eglwys yn Wittengburg yn yr Almaen ar Hydref 31, 1517.  Y poster hwnnw a’i 95 Erthygl oedd un o gamau cyntaf y Diwygiad Protestannaidd a ymledodd wedyn i bob rhan o gyfandir Ewrop.  Pa ryfedd fod digwyddiadau a syniadau o’r gorffennol yn gymhleth? Aeth Luther a Wittenburg yn enwau dieithr a ‘maddeuebau’ ac ‘iachawdwriaeth’ yn syniadau anghyfarwydd ers talwm.

Ac eto, dyna’r union reswm dros y wefr a deimlais wrth glywed y sgyrsiau hyn.  Mae’r Diwygiad Protestannaidd a’r athrawiaethau Cristnogol a oedd yn ganolog iddo yn ddieithr i’r rhelyw o bobl heddiw, ond chwa o awel iach oedd clywed y pethau hyn yn cael sylw ar raglenni radio ganol bore.  Mae tuedd i anwybyddu digwyddiadau o bwys yn hanes yr Eglwys Gristnogol, a mwy fyth o duedd i anwybyddu rhai o’r athrawiaethau a’r syniadau a fu’n ganolog i’r hanes hwnnw.  Cyfrifir  athrawiaethau mawr y Ffydd yn hen ffasiwn ac yn amherthnasol. Ond roedd clywed MacCulloch yn trafod yr hanes a’r ddysgeidiaeth yn ein hatgoffa nid yn unig o ddylanwad y Diwygiad yn hanesyddol ond o berthnasedd parhaol y syniadau a oedd yn sylfaen iddo.

Yn y rhaglen gyntaf, er enghraifft, meddai MacCulloch wrth drafod yr argyhoeddiad syfrdanol a wawriodd ar Martin Luther ac a fu’n sail i’w holl fywyd wedi hynny, ‘There’s nothing a lump of lostness like you and me and Augustine can do for our salvation.  We need God to do it all.’ Dyna un o gerrig sylfaen y Diwygiad; gwaith Duw yn unig yw ein hiachawdwriaeth.  Ac wrth wrando, y wefr i mi oedd clywed y pethau hyn yn cael eu trafod yn gwbl ddifrifol (ac eto yn ddifyr a chydag owns neu ddwy o hiwmor hyd yn oed) fel pethau sy’n aros o bwys yn ein hunfed ganrif ar hugain ryfedd ni.

Boed i ddathliadau 500 Mlwyddiant y Diwygiad Protestannaidd ddangos i ni fawredd y Ffydd a daniodd ac a ddylanwadodd ar gyfandir cyfan.

 

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 15 Ionawr, 2017

O’r fath newid

Do, cafwyd eto gyfarchion ffrindiau a dieithriaid, rhaglenni radio a theledu’n bwrw golwg nôl dros yr hen flwyddyn, fflachiadau tân gwyllt, sŵn cloch yr eglwys, seiniau cyfarwydd Auld Lang Syne a defodau teuluol i groesawu’r flwyddyn newydd.  (Pethau cwbl ddieithr i mi erioed fu’r Calennig a’r Fari Lwyd y bydd llawer o Gymry’n sôn amdanynt adeg y Calan.)

Mor gyfarwydd y dathliadau nes i ni deimlo mai newydd droedio’r llwybr hwn oeddem o’r blaen, er bod wrth gwrs ddeuddeg mis wedi mynd heibio ers i ni wneud hynny.  Gadael yr hen a chamu i flwyddyn newydd unwaith eto.  Ond fel y dywed Josua mewn cyswllt arall, ‘nid ydych wedi tramwyo’r ffordd hon o’r blaen’ (Josua 3:3).   Yn ôl y diffiniad, mae’r flwyddyn newydd yn amlwg yn newydd.  Nid troedio’r un llwybrau a wnawn wrth gamu iddi.  Mae pob mis a phob dydd, pob munud a phob eiliad yn newydd, a’r cyfan yn rhodd Duw i’w fyd ac i’w greaduriaid.

A chan mai rhodd werthfawr Duw i ni yw’r flwyddyn newydd, gweddïwn am y gras a’r nerth i wneud yn fawr o bob dydd ac o’r cyfleoedd a fydd eleni i fwynhau bendithion Duw.  Daw pob dydd â’i gyfle i ymddiried yng ngofal yr Arglwydd ac i’w wasanaethu.  Daw pob dydd â’i wahoddiad i fwynhau Duw a’i gwmni.  A daw pob dydd â’i her i ni glodfori Duw am ei drugaredd a’i gariad atom yn yr Arglwydd Iesu Grist.

Ar ddechrau blwyddyn, ni allwn ddweud beth a ddaw dros y misoedd nesaf.  O ran gwleidyddiaeth, beth bynnag, dangosodd y llynedd y gall y pethau mwyaf rhyfedd ddigwydd yn sydyn.  Siglwyd sawl mur, syrthiodd ambell un cadarn, a synnodd pawb at rai o’r pethau a ddigwyddodd.  Mae’r byd yn wahanol iawn i’r hyn ydoedd flwyddyn yn ôl.

Ac er nad yw’r byd, gwaetha’r modd, o reidrwydd yn well o ganlyniad i’r pethau a ddigwyddodd y llynedd, y mae’r daeargrynfeydd gwleidyddol a gaed yn ein hatgoffa y gall pethau newid mewn byr o dro.  Gweddïwn y daw newidiadau mawr eleni eto. Nid newidiadau o’r fath a gafwyd y llynedd, ond newidiadau cyffrous ym mywyd a gwaith Eglwys Iesu Grist.

Mor hawdd yw cynefino â’r sefyllfa y buom ynddi ers blynyddoedd, ac mor rhwydd yw derbyn mai’r unig beth sy’n bosibl i’r Eglwys Gristnogol yn ein gwlad yw parhad o’r hyn a welodd y rhelyw ohonom ar hyd ein hoes.  Yr hyn a welsom yw dirywiad a llesgedd a marweidd-dra ysbrydol.  Ond nid oes reol sy’n dweud mai’r hyn a wynebwn o reidrwydd yw parhad o hynny.  Pam na all y flwyddyn newydd hon ddod â newid mawr i fywyd ein heglwysi?  Pwy a ŵyr na all Duw, ac na fydd Duw yn trugarhau eleni ac yn bywhau ei waith yma yng Nghymru?  Mynnwn fod pob dydd yn gyfle newydd i geisio bendith Duw i’w Eglwys.  Ceisiwn bethau mawr a bendithion mawr eleni.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 08 Ionawr, 2017