Nid collwyr mohonom

Mae’n dymor etholiad. Yn Ffrainc, maen nhw ar ganol ethol Arlywydd. Yma, mae’n Etholiad y Cyngor Sir ddydd Iau.  Ymhen mis cawn Etholiad Cyffredinol arall, ac fe ganwn:

Daw hyfryd fis,

Mehefin cyn bo hir, 

A dyma brysurdeb 

Etholiad yn ein tir. 

 

Braf yn ein tir, 

Braf yn ein tir, 

Cyffro, cyffro, cyffro’r

Etholiad yn ein tir.

 

Yn anorfod, fel ym mhob etholiad, bydd rhai yn ennill ac eraill yn colli.

Mae diwedd tymor yn agosáu i dimau pêl droed a rygbi. Ac fel ar ddiwedd pob tymor arall, bydd rhai yn ennill a rhai yn colli.

Profiad diflas ydi colli bob amser, boed ar gae chwarae neu ar lwyfan etholiad.  Un perygl amlwg i Gristnogion yng Nghymru heddiw yw’r temtasiwn i gredu mai collwyr ydym. Mae cymaint ohonom wedi digalonni ac wedi mynd i feddwl nad oes unrhyw obaith y gwelwn ni ddim ond parhad y dirywiad yr ydym wedi bod yn dystion iddo dros ran helaethaf ein bywydau. Wnawn ni ddim ein diflasu ein gilydd heddiw trwy fanylu am y dirywiad hwnnw.  Digon yw dweud bod y cyfan yn gwneud i ni deimlo’n aml fod tranc yr eglwysi’n anorfod ac nad oes unrhyw bosibilrwydd o gwbl y gwelwn ni ddim ond dirywiad pellach.

Beth bynnag a ddaw o’r gyfundrefn a etifeddwyd ac o’r eglwysi yr ydym yn aelodau ohonynt ar hyn o bryd, mae’n gwbl hanfodol fod disgyblion Iesu Grist yn cofio mai buddugwyr ydym.   ‘Ond i Dduw y bo’r diolch, yr hwn sy’n rhoi’r fuddugoliaeth i ni trwy ein Harglwydd Iesu Grist’ (2 Cor. 15:57). Buddugoliaeth yw honno, meddai Paul yma,  dros bechod, dros lygredigaeth a hyd yn oed dros farwolaeth.

Y Crist atgyfodedig yw ein gobaith a’n grym, a hynny nid yn unig ar gyfer y bywyd tragwyddol sydd i ddod ond ar gyfer bywyd yr Eglwys yn y byd sydd ohoni. Mae’r grym a gododd Iesu o’r bedd ar waith o hyd yn yr Eglwys trwy’r Ysbryd Glân. Ond rhan o dwyll y Diafol yw nad ydym yn deall hynny.  A’r tristwch yw nid yn unig nad ydym yn credu y bydd Duw’n bendithio’i waith yn y dyfodol ond ein bod hefyd yn ddall i’r pethau y mae’n eu gwneud yn y presennol. Oherwydd nid stori methiant a dirywiad yn unig sydd i’w hadrodd heddiw, hyd yn oed yma yng Nghymru.  Y mae Duw wrth ei waith, ac un arwydd grasol o hynny oedd yr holl bobl ifanc a welwyd yng ngŵyl LLANW yng Nghricieth wedi’r Pasg yn addoli ac yn tystio i’w ffydd yn yr Arglwydd Iesu Grist. Mae’r Efengyl yn dal yn rymus; mae’n dal i ddenu.  Peidiwn â choelio’r lleisiau sy’n dweud mai collwyr sy’n glynu wrthi ac yn dal i arddel Y Beibl a’r Ffydd.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 30 Ebrill, 2017

 

Geiriau’r hen bunt

Os oes gennych bentwr o hen bapurau £5 dan fatres y gwely, mae gennych lai na phythefnos i’w gwario.  Ar ôl Mai 5ed, bydd y papurau hyn yn ddiwerth yn y siopau.  Bydd yr un peth yn wir am yr hen ddarnau punt ar ôl Hydref 15 eleni wedi i ni gael y darn punt newydd y mis diwethaf.  Gorau po gyntaf felly y cewch wared â’r hen bres trwy ei wario neu fynd ag o i’r banc.

Bathwyd yr hen ddarn punt cyntaf yn 1983, a wyddwn i ddim bod yna 25 cynllun gwahanol wedi bod i’r darn hwn ers hynny.  Wyddwn i ddim chwaith bod i bump ohonynt thema Gymreig, yn cynnwys y darn ag arno lun o Bont Menai.  Mi wyddwn fod y geiriau ‘PLEIDIOL WYF I’M GWLAD’ ar ymyl rhai darnau; ond doeddwn i ddim yn cofio nad dyna’r unig eiriau Cymraeg a gafwyd arnynt; roedd ‘Y DDRAIG GOCH DDYRY GYCHWYN’ ar ymyl un darn.

Ar wahân i’r ddau ymadrodd Cymraeg, dim ond geiriau Lladin a gafwyd ar ymyl y darnau punt. Rhwng y cynllun cyntaf yn 1983 a’r olaf eleni cafwyd pum ymadrodd Lladin gwahanol.  Daw un o’r gerdd Aeneid gan y bardd Fyrsil; priodolir un arall (gan rai beth bynnag) i Iwl Cesar; a daw’r tri arall oddi ar dair arfbais.

Oddi ar arfbais dinas Belfast y caed yr ymadrodd ‘PRO TANTO QUID RETRIBUAMUS’ [‘Am y cyfan beth a dalaf’].  Ond geiriau Salm 116:12 yw’r rhain, ‘Beth a dalaf i’r Arglwydd, am ei holl ddaioni i mi?’  Oddi ar arfbais Llundain y daeth ‘DOMINE DIRIGE NOS’ [‘Arglwydd, arwain ni’].  Ac oddi ar arfbais Caeredin y caed ‘NISI DOMINUS FRUSTRA’ [‘Heblaw’r Arglwydd, yn ofer’].  Ond crynodeb o adnod gyntaf Salm 127 ydynt, ‘Os nad yw’r Arglwydd yn adeiladu’r tŷ, y mae ei adeiladwyr yn gweithio’n ofer’.

Ie, wrth gofio daioni a chariad Duw tuag atom, sut allwn ddiolch iddo?  Beth allwn ei wneud i’r Arglwydd a wnaeth gymaint drosom yn ei Fab Iesu Grist?  Mae ein geiriau mor annigonol a’n gwasanaeth mor ddiffygiol.  Yn ein gwendid, gweddïwn am nerth a gras i fedru ymateb i’w haelioni mawr.  Ie, ‘Arglwydd, arwain ni’ i’th garu a’th fawrygu. Fel unigolion ac fel eglwysi, mor bwysig yw deall ein bod yn gwbl ddibynnol ar Dduw. Fyddem ni ddim yn ei garu oni bai am y cariad a barodd iddo Ef roi ei Fab i farw trosom.  Fyddem ni ddim wedi derbyn Iesu’n Waredwr oni bai am y gras a roddwyd i ni i wneud hynny.  Fyddai gennym ni’r un bwriad i’w wasanaethu oni bai am y dyhead a gawsom ganddo.  Ei waith Ef yw’r cyfan.  Ein hedifeirwch, ein ffydd, ein cariad, ein hufudd-dod; popeth yn waith Duw.  Fel y dywed y Salmydd, ‘Os nad yw’r Arglwydd yn adeiladu’r tŷ, y mae ei adeiladwyr yn gweithio’n ofer’.  Wyddwn i ddim bod yr hen bunt yn dweud cymaint.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 23 Ebrill, 2017

Yr olygfa orau

 

Yr olygfa dros Lyn Llydaw o gopa’r Wyddfa yw’r orau yng ngwledydd Prydain yn ôl a gyhoeddwyd y dydd o’r blaen.  Ymhlith y deg golygfa a ddaeth i’r brig yn yr arolwg a gyhoeddwyd gan gwmni rhyngwladol sydd ymhlith pethau eraill yn cynhyrchu camerâu, mae pump yn Lloegr, tair yn Yr Alban ac un yng Ngogledd Iwerddon.  Mae’n debyg y byddai rhai ohonoch yn credu fod yna olygfeydd eraill cystal os nad gwell yma ac acw yn y fro hardd hon sy’n gartref i ni. Ond gan ei bod wastad yn braf gweld Cymru ar y brig, wnawn ni ddim cwyno’n ormodol am y tro.

Nid yn annisgwyl, mae llynnoedd a môr a mynydd i’w gweld mewn wyth o’r deg golygfa a restrir yn yr arolwg. Côr y Cewri (Stonehenge) yn Ne Lloegr a Phalas San Steffan  (Westminster Palace) dros Bont San Steffan yw’r ddwy olygfa arall.  Roedd yr arolwg wedi ei wneud, mae’n debyg, cyn y lladdfa a gaed ar y bont honno ar Fawrth 22 eleni. O gofio digwyddiadau erchyll y dydd Mercher hwnnw, nid prydferthwch yw’r peth cyntaf a ddaw i’r meddwl ar hyn o bryd wrth weld y bont a’r Palas ond cur a phoen diangen y bobl a anafwyd ac a laddwyd ar y bont enwog honno.

Er prydferthed yr Wyddfa a Dyffryn Glencoe a Bae St Ives mae yna olygfa harddach na’r un ohonynt i ni edrych arni heddiw, a hithau’n Sul y Pasg.  Nid môr na mynydd, nid afon na llyn, nid hyd yn oed balas yw’r olygfa hon, ond bedd.  O gofio  erchylltra’r dydd Gwener hwnnw y bu farw Iesu, nid prydferthwch yw’r peth cyntaf a ddaw i’r meddwl ond cur a phoen yr Un a groeshoeliwyd. Ac er bod teyrngarwch Joseff o Arimathea i Iesu yn amlwg wrth iddo osod ei gorff yn y bedd, doedd y bedd hwnnw ddim yn hardd. Sut allai bedd a ddaliai gorff y Meseia a wrthodwyd ac a laddwyd fod yn brydferth?  Galar, tristwch a diwedd oedd y bedd hwnnw i gyfeillion Iesu.

Ond stori wahanol oedd hi fore’r Pasg.  Chwiliwch y ddaear gron i gyd; chewch chi ddim golygfa brydferthach na’r bedd gwag a welodd y gwragedd a disgyblion Iesu’r diwrnod hwnnw.  Wedi’r siom a’r loes, wedi’r golled a’r galar, mae’r bedd yn wag. Cyfrinach prydferthwch yr olygfa hon yw nad oes, ar wahân i’r cadachau a lapiwyd am gorff Iesu, unrhyw beth o gwbl i’w weld.  Roedd Iesu ei hun yn fyw.  Roedd o wedi marw, ond daeth yn ôl yn fyw.

Y bedd gwag oedd y prawf cyntaf i’r disgyblion fod hynny wedi digwydd.  Yn ddiweddarach, cawsant gadarnhad o’r ffaith pan ddaeth Iesu atynt.  Ond nid oes rhaid ei weld; mae’r bedd gwag yn fwy na digon o brawf fod Iesu wedi trechu marwolaeth. A thrwy syllu mewn ffydd ar y bedd gwag y daw gobaith y cawn ninnau ryw ddydd ein hatgyfodi i’r bywyd tragwyddol.

 

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul y Pasg, 16 Ebrill, 2017

 

 

Wylo

Mae’n anhygoel mor barod yw rhai i sôn am ryfel.  Pwy yn ei iawn bwyll allasai ddychmygu y byddai gwleidydd profiadol yn awgrymu y gallai Prydain ystyried am un eiliad fynd i ryfel yn erbyn Sbaen ar gownt Gibraltar?  Sbaen?  Mewn difrif! Y Sbaen yr aeth oddeutu 15 miliwn o bobl Prydain ar eu gwyliau iddi’r llynedd?  Y Sbaen y mae dros 380,000 o Brydeinwyr yn byw ynddi ar hyn o bryd?  Y Sbaen y mae miliynau o Brydeinwyr yn gwylio ei thimau pêl droed ar y teledu bob wythnos?  Rhyfel yn erbyn Sbaen?  Y fath ffwlbri; y fath ynfydrwydd oedd i Michael Howard hyd yn oed grybwyll y posibilrwydd, pa mor annhebygol bynnag y peth.  Trasiedi’r peth oedd bod mwy nag un papur newydd wedi rhuthro i ddatgan y byddai Prydain yn sicr o ennill unrhyw ryfel yn erbyn yr hen Sbaenwyr digywilydd. Bron nad yw’r papurau hyn yn ysu am ryfel.

Heb os, eisiau ymgyrch filwrol yr oedd llawer o’r bobl a ddisgwyliai am y Meseia yn nyddiau’r Iesu. Disgwyl yr un a fyddai’n eu harwain i ryddid oddi wrth ormes Rhufain oedd llawer o’r bobl a floeddiai ‘Hosanna’ ar Sul y Blodau.  Ond Meseia gwahanol iawn i’w disgwyliadau nhw amdano oedd Iesu.  Dod yn dlawd a wnaeth hwnnw; dod yn ostyngedig; dod nid i ymladd ond i ddioddef, nid i glwyfo ond i gael ei glwyfo, nid i gael ei wasanaethu ond i wasanaethu.

Eto, rhaid gwylio rhag pardduo pawb gan fod, heb os, ymhlith tyrfa Sul y Blodau rai a oedd yn croesawu Iesu am y rhesymau cywir.  Mae’r ffaith iddo amddiffyn y plant a’r bobl a ganai ei glodydd yn y deml rhag beirniadaeth y Phariseaid yn awgrymu hynny.  Roedd yna rai a ddeallodd mai’r Meseia y  bu’r proffwydi’n sôn amdano oedd yr Iesu hwn.  Ond roedd y mwyafrif wedi camddeall a heb sylweddoli nad trwy rym milwrol y byddai Meseia Duw yn achub ei bobl, ond trwy gael ei wrthod, a thrwy ddioddef a marw drostynt.  Nid rhag gormes Rhufain y byddai’n eu hachub ond rhag gormes pechod a marwolaeth.  Ond welai’r mwyafrif mo hynny.  Roeddent wedi camddeall yr hyn yr oedd Iesu am ei wneud.  Ac fe wylodd Iesu wrth sylweddoli hynny; ac meddai, ‘Pe bait tithau, y dydd hwn, wedi adnabod ffordd tangnefedd – ond na, fe’i cuddiwyd rhag dy lygaid’ (Luc 19:42).

Yn union wedi sŵn a chyffro’r croeso  roedd Iesu yn ei ddagrau wrth weld fod Jerwsalem a’i phobl mor amharod i gredu’r gwir amdano.  Roedd yn wylo wrth sylweddoli nad oedd y bobl hyn yn deall ei fod ef wedi dod i sicrhau ffordd tangnefedd rhyngddyn nhw a Duw a rhyngddyn nhw a phobl eraill. Ac ar Sul y Blodau, wylo a wnawn ninnau o weld mor ddieithr yw ffordd tangnefedd o hyd.  Ac wylo a wnawn o weld mor barod yw ambell un i sôn am ryfel pan nad oes unrhyw alw amdano.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Sul y Blodau, 09 Ebrill, 2017

 

Efengyl Marc

Ddeugain mlynedd wedi i Agatha Christie gyhoeddi ei stori olaf am Hercule Poirot, mae’r ditectif o Wlad Belg i’w weld unwaith eto mewn dwy nofel newydd gan Sophie Hannah, The Monogram Murders a Closed Casket. Ydi, mae un o dditectifs enwocaf y byd llenyddol wedi cael bywyd newydd, a hynny’n golygu y gall pawb sy’n mwynhau gwaith Christie fynd ati o’r newydd i ddarllen amdano.

Mae mwy nag un actor wedi chwarae rhan Poirot ar y teledu a sgrin fawr y sinema.  Ond yr actor y mae pawb yn ei uniaethu â Poirot yw David Suchet, a bortreadodd y ditectif ar y teledu am fwy nag ugain mlynedd.  I lawer iawn ohonom, Suchet yw Poirot, a Poirot yw Suchet.  Ond gwyddom nad dyna’r gwir.  Gwelsom Suchet yn chwarae rhan sawl cymeriad arall ar wahanol adegau.  Ac wrth reswm, gwyddom yn dda mai actor ydyw.

Os cafodd Poirot fywyd newydd trwy nofelau Hannah, mae David Suchet yn tystio iddo brofi bywyd newydd ers dros ddeng mlynedd ar hugain.  Roedd y Ffydd Gristnogol yn ddieithr iddo yn ei fywyd cynnar. Ond yn 1986, yn ddeugain oed, cafodd droedigaeth wrth iddo ddarllen, mewn ystafell westy, Lythyr Paul at y Rhufeiniaid.  Wrth ddarllen y llythyr hwn, daeth i weld mai trwy ffydd yn Iesu Grist y daw iachawdwriaeth; a bu deall hynny yn drobwynt yn ei fywyd.  Daeth i gredu yng Nghrist â’i holl galon, a bu’r Ffydd Gristnogol yn gynhaliaeth iddo byth ers hynny.

O gael y bywyd newydd hwn, bu’r Beibl yn llyfr cwbl ganolog i fywyd David Suchet. Mae wedi recordio’r Beibl cyfan ar gyfres o gryno-ddisgiau.  Nos Fawrth ddiwethaf, mewn cyfarfod arbennig yng Nghadeirlan St Paul yn Llundain, roedd yn darllen Efengyl Marc ar goedd.  Am ddwy awr, bu’r gynulleidfa’n gwrando arno’n darllen yr efengyl hon o’i dechrau i’w diwedd.  Gallwch ei weld a’i glywed ar You Tube [https://www.youtube.com/watch?v=JjOgcMQXvSc%5D.

Mae’r cyfuniad o ddawn llefaru’r actor gwych a’i ffydd gadarn yn gwneud y darlleniad cyhoeddus hwn yn arbennig iawn.  Cyn cychwyn darllen, roedd Suchet yn cydnabod fod Efengyl Marc yn siwr o fod yn gyfarwydd i lawer iawn o’r bobl a oedd yn y Gadeirlan, fel yr oedd yn gyfarwydd iddo ef ei hun.  Ond roedd, meddai, am geisio ei darllen y noson honno fel pe byddai’n ei darllen am y tro cyntaf erioed, ac roedd am i’w gynulleidfa ddychmygu ei bod hithau hefyd yn clywed hanes Iesu am y tro cyntaf er mwyn iddynt fedru rhyfeddu o’r newydd at y cyfan a ddywed yr efengyl hon am Iesu Grist.  I Suchet, mae’r Beibl a’i neges yn wefreiddiol.  Ar drothwy’r Pasg, boed i’r Beibl a’i dystiolaeth i’r Arglwydd Iesu Grist ein gwefreiddio ninnau.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 02 Ebrill, 2017