Gwerth £10biliwn

Brynhawn Sul diwethaf roeddem yn dechrau dod dros yr anhwylustod a achoswyd gan eira’r wythnos flaenorol.  Ychydig a feddyliem y byddai’r eira’n dychwelyd am ychydig oriau fore Iau.  Bynhawn Sul diwethaf hefyd roedd Sergei Skripal a’i ferch Yulia yn mwynhau cinio a thro o amgylch un o ganolfannau siopa Caersallog.  Ond yn fuan wedyn canfuwyd y cyn-ysbïwr Rwsiaidd a’i ferch yn ddifrifol wael, a daeth yn amlwg ers hynny iddynt gael eu gwenwyno. Mae llawer yn credu fod a wnelo gwladwriaeth Rwsia rywbeth â’r ymosodiad mileinig, a bu trafod brwd ar y digwyddiad yn San Steffan, a hefyd ar y cyfryngau ac yn y Wasg.  Yn naturiol ddigon condemniwyd yr ymosodiad ar y tad a’r ferch, ond fe glywyd llawn cymaint o resynu at yr ymosodiad tybiedig ar ‘ein gwlad ni’ a’i chyfreithiau trwy’r drosedd haerllug hon ar dir Prydain.  Ymysg y mwyaf llafar eu condemniad ar bwy bynnag a fu mor ddigywilydd oedd rhai o bobl amlwg Llywodraeth y Deyrnas Unedig.  Ac erbyn canol yr wythnos, y gair a glywyd ar wefus bron bawb ohonynt i ddisgrifio’r weithred oedd ‘brazen’.

Ddydd Gwener, roedd y Llywodraeth yn dathlu cytundeb masnachol a wnaed i werthu pedwar dwsin o awyrennau milwrol Typhoon i Saudi Arabia. Mae’r cytundeb hwn werth £10biliwn i gwmni BAE Systems sy’n cynhyrchu’r awyrennau.  Ac onid ‘brazen’, onid haerllug a digywilydd o’r mwyaf oedd cyfiawnhad Ysgrifennydd Amddiffyn y Llywodraeth, Gavin Williamson o’r cytundeb: ‘Yr ydym wedi cymryd cam allweddol at gwblhau archeb arall am awyrennau Typhoon a fydd yn cryfhau diogelwch y Dwyrain Canol.’ Ydy’r Llywodraeth yn credu na fydd y ‘fighter jets’ hyn yn ymladd?   Ydy Theresa May am i ni gredu y bydd yr awyrennau hyn yn sefyll ar lain glanio yn Saudi Arabia gan berswadio pawb i fod yn heddychol yn y rhan honno o’r byd?  Oes disgwyl i ni gredu nad yw, ac na fydd yr awyrennau rhyfel hyn a’r tunelli o arfau a werthir i Saudi Arabia yn cael eu defnyddio i ymosod ar a lladd pobl yn Yemen, o gofio bod lluoedd Saudi Arabia yn rhyfela yn y wlad honno ers tair blynedd bellach ac yn cael eu cyhuddo gan fwy nag un mudiad hawliau dynol o ymosod yn anghyfreithlon ar bobl gyffredin.

Y mae’r hyn a ddigwyddodd yng Nghaersallon yn ddychrynllyd iawn, a’r defnydd o gyfrwng nerfol i geisio lladd y tad a’r ferch yn gywilyddus. Ac y mae’n iawn i bobl gondemnio’r fath weithred.  Ond yn yr un ffordd, mae lladd pobl gyffredin yn Yemen yn ddychrynllyd.  Amcangyfrifir fod dros 10,000 o bobl wedi eu lladd yn y wlad honno ers dechrau’r rhyfel , a chyfran uchel ohonynt yn blant.  Mae rhywbeth brawychus ynghylch condemniad croch y Llywodraeth o’r ymosodiad ar ddau berson un diwrnod a’u hymffrost y diwrnod wedyn iddynt daro bargen i werthu awyrennau a fydd yn debygol o ladd cannoedd os nad miloedd o bobl. Mae £10biliwn yn amlwg yn fwy gwerthfawr na channoedd o fywydau!

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 11 Mawrth, 2018

Cymanfa Brefi

I’r mwyafrif ohonom mae’r gair cymanfa’n awgrymu cymanfa ganu.  Ond roedd y gymanfa a gynhaliwyd yn Brefi yn ail hanner y chweched ganrif yn debycach i gymanfa bregethu mae’n debyg.  Mae’n bosib iawn fod yn y gymanfa (neu’r synod neu’r cyngor neu’r senedd honno) gryn drafod ar bynciau o bwys i Gristnogion yr oes, yn cynnwys rhai dadleuon diwinyddol.  Mae Rhigyfarch, awdur Buchedd Dewi a ysgrifennwyd 500 mlynedd wedi marw Dewi, yn dweud i’r gymanfa gael ei chynnull i drafod ‘Pelagiaeth’, a bod Dewi wrth bregethu’r Efengyl yn mynd i’r afael â pheryglon mawr y ddysgeidiaeth honno.  Derbyniwyd y syniad hwn am bwrpas Cymanfa Brefi wedi hynny, ond diddorol yw nodi fod fy hen brifathro yng Ngholeg Bala Bangor, Dr R Tudur Jones, yn gwrthod y syniad.  Meddai ef, ‘Y gwir yw fod Pelagiaeth wedi hen farw cyn hyn … Digon posibl mai materion eraill oedd o dan sylw yn y gymanfa.’

Wyddom ni ddim beth oedd y materion hynny. Ond beth bynnag a drafodwyd, mae’n amlwg fod Dewi’n cyflwyno’r Efengyl mewn cyd-destun penodol ac yn wyneb rhai credoau neu syniadau arbennig.  Ac i Dewi, mae’n amlwg fod pregethu’r Efengyl yn golygu nid yn unig gyhoeddi’r newydd da am Iesu Grist ond hefyd herio rhai o’r syniadau a oedd yn anghydnaws â’r Efengyl ac yn elyniaethus iddi.  Roedd Pelagiaeth, a’i phwyslais ar allu pobl i gyfrannu at eu hiachawdwriaeth trwy ddewis gwneud daioni, yn groes i Efengyl sy’n pwysleisio mai trwy ras a thrugaredd Duw yng Nghrist yn unig y down fel pechaduriaid i  berthynas ag Ef.  Ond os mai ‘materion eraill’ a drafodwyd yn Brefi, mae’n ddiogel dweud fod Dewi’n delio â nhw wrth iddo bregethu yn y gymanfa.  O bosibl mai rhai o ddiffygion Cristnogaeth ei oes oedd dan sylw:  Eglwys yn bodloni ar dlodi ysbrydol; offeiriaid yn enwog am eu trachwant; pobl yn malio dim am    gyfraith Dduw; a dim ond ychydig o Gristnogion yn arddel safonau moesol a oedd yn deilwng o ddilynwyr Crist.

Heb os, rhan o lwyddiant Dewi oedd iddo, trwy ei bregethu, droi pobl oddi wrth gred ac ymddygiad a oedd yn groes i’r Efengyl ac yn anghyson â hi.  Dyna y dylid ei gofio am gymanfa Brefi (Llanddewi Brefi erbyn hyn) yn hytrach na’r stori ryfedd (ac amheus) am y tir yn codi’n fryncyn dan draed Dewi wrth iddo annerch y dorf.

Nid mewn gwacter yr ydym ninnau, mwy na Dewi, yn dwyn ein tystiolaeth i Iesu Grist.  Mae pobl yn arddel pob math o syniadau am Dduw, am fywyd, ac am ffordd iachawdwriaeth hyd yn oed; ac mae angen i ni fel Cristnogion gyflwyno’r Efengyl mewn ffordd sy’n delio â’r syniadau hyn.  Gall hynny olygu herio rhai pethau y mae pobl yn eu credu.  Yn sicr, mae’n golygu herio pob syniad Pelagaidd am allu pobl i sicrhau ffafr Duw trwy eu daioni eu hunain.  Mae’n debyg fod hynny ym meddwl Dewi wrth iddo ddweud ar derfyn ei oes, ‘Cedwch y Ffydd’.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 04 Mawrth, 2018