Amser

Feddylioch chi erioed gymaint y gellir ei wneud ag amser?  Ymysg pethau  eraill, gellir ei achub, ei basio, ei brynu, ei dreulio, ei ddifyrru, ei gael, ei golli, ei guro, ei gymryd, ei hela, ei ladd, ei lunio, ei oedi, ei osod a’i wastraffu.  Mae Geiriadur y Brifysgol yn rhestru’r rhan fwyaf o’r geiriau hyn dan y gair ‘amser’.  Fe soniwn hefyd am ‘ennill amser’ er nad yw’r Geiriadur, hyd y gwelaf, yn cynnwys yr ymadrodd hwnnw.  Byddai rhai’n dweud ein bod wedi ennill amser heddiw wrth i ni droi’r cloc awr yn ôl.  Ond go brin y medrwn honni i ni wneud hynny mewn gwirionedd a ninnau’n colli awr yn y gwanwyn wrth droi’r cloc ymlaen.

Beth bynnag arall y medrwn ei wneud ag amser, yr un peth sy’n sicr yw na fedrwn ei gael yn ôl. Weithiau, mae hynny’n gysur gan fod yna bethau a phrofiadau na fyddem am eu hail fyw. Mae yna bethau yr ydym yn falch o gael eu cefn, a phrofiadau na fyddem yn dymuno eu hwynebu eto. Bu cryn drafod yn ddiweddar wedi i Theresa May honni bod dyddiau ‘llymder’ wedi dod i ben. Nid oes arwyddion amlwg fod hynny’n wir, ond byddai’n dda gan filoedd lawer o bobl gredu ei fod.  Does neb a ddioddefodd yn sgil polisi llymder y Llywodraeth yn dymuno ail fyw’r blynyddoedd caled diweddar.

Ond y mae hefyd bethau a phrofiadau eraill y byddem wrth ein bodd yn eu cael yn ôl.  Gwyn ein byd os dyna yw ein profiad.  Fe wyddom wrth gwrs na fedrwn gael hyd yn oed un diwrnod yn ôl; ac eto gwyn ein byd os yw bywyd wedi bod mor felys fel y byddem am ail fyw’r cyfan pe byddai modd.  Er gwybod na chawn na diwrnod nac awr na munud yn ôl, does dim i’n rhwystro rhag breuddwydio am hynny wrth i ni drysori ein gwahanol atgofion.

Mae’r sylweddoliad na allwn ail fyw’r profiadau ac ail gerdded llwybrau ein bywydau yn ein hatgoffa mai rhodd werthfawr i’w thrysori yw amser. Rhywbeth i wneud yn fawr ohono, ac nid i’w afradu, yw amser.  Y mae pob eiliad i’w gwerthfawrogi, a phob dydd yn destun diolch i Dduw am ei roi i ni.  Gweddïwn am ras i fwynhau pob dydd a’i fendithion.  Gweddïwn hefyd am nerth bob dydd i wneud y cyfan y mae Duw yn ei ofyn gennym.

Nid oes dim newydd yn yr erthygl hon heddiw gan i mi ddweud pethau digon tebyg fwy nag unwaith adeg ‘troi’r cloc’.  Ond o ddarllen rhai o’r hen erthyglau hynny’r wythnos ddiwethaf, roedd rhaid i mi gyfaddef i mi yn rhy aml fethu â dilyn fy nghyngor fy hun.  Gwn i mi wastraffu gormod o lawer o amser; gwn na wnes i’r defnydd gorau o bob awr, ac i mi drwy hynny fethu â phrynu’r amser fel y dylwn.  Gwn na wnes y gorau o bob munud a roddodd Duw i mi.  Mae’r cyfan yn ofid i mi.  Ond diolch byth fod y Duw Byw a roddodd i ni amser hefyd yn rhoi trwy Iesu Grist faddeuant am bob methiant i’w dreulio’n iawn.  Heb sicrwydd o’r maddeuant hwnnw, mae’n beryg y byddai’r euogrwydd yn llethol.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 28 Hydref, 2018

Yli heinus, Uli Hoeness

Gwerthodd clwb pêl droed Bayern Munich Juan Bernat i glwb Paris Saint-Germain am £13miliwn yn ystod yr haf. Ddydd Gwener, eglurodd Llywydd y clwb o’r Almaen, Uli Hoeness, iddyn nhw wneud hynny wedi i’r chwaraewr gael gêm ‘drybeilig o wael’ yn erbyn Sevilla yng Nghynghrair Pencampwyr Ewrop y tymor diwethaf.  ‘Yn y gêm honno’, meddai Hoeness, ‘ei fai o yn unig oedd i ni bron â cholli.  Y diwrnod hwnnw, mi benderfynwyd ei werthu am i ni o’i herwydd bron â cholli pob gobaith am lwyddiant yng Nghynghrair y Pencampwyr.’  Bernat druan: debyg ei fod yn falch iddo adael Bayern.

Rhyfedd oedd clywed Hoeness yn pardduo Bernat ddydd Gwener gan fod Prif Weithredwr Bayern, Karl-Heinz Rummenigge, yn yr un gynhadledd i’r wasg, wedi bygwth cyfraith ar ohebwyr chwaraeon yr Almaen sydd wedi meiddio beirniadu chwaraewyr ei dîm ers dechrau’r tymor pêl droed newydd. Yn anarferol ac annisgwyl, mae Bayern wedi dechrau’r tymor yn wael iawn ac wedi dod o’r herwydd dan lach y Wasg.  Ond mae prif  swyddogion y clwb wedi cael llond bol ar eiriau ‘difrïol a dirmygus’ y gohebwyr sydd yn eu barn hwy yn tramgwyddo yn erbyn cyfansoddiad neu ‘Gyfraith Sylfaenol’ yr Almaen trwy ymosod ar urddas dynol y peldroedwyr.

Diddorol fydd gwybod a fydd y clwb yn mynd i gyfraith ai peidio.  Diddorol hefyd fyddai gwybod sut y byddai’r llysoedd yn ymateb i’r ymdrech i erlyn gohebwyr am fynegi barn onest am safon chwarae diweddar tîm Bayern.  Nid dyna sydd o ddiddordeb i mi ar hyn o bryd fodd bynnag ond rhagrith y clwb, sydd ar y naill law yn cyhuddo’r Wasg o amharchu ei chwaraewyr ac ar y llaw arall yn bwrw sen yn gyhoeddus a digywilydd ar un o’i gyn-chwaraewyr.

Nid peth newydd yw’r rhagrith hwn, ac nid yw wedi ei gyfyngu i bwysigion cyfoethog byd pêl droed proffesiynol.  Mae’r duedd i bobl feirniadu eraill am yr union feiau y maent hwy eu hunain yn euog ohonynt yn wendid cyfarwydd heddiw, fel yn nyddiau Iesu Grist ac ym mhob oes. Y sylweddoliad hwn a wnaeth i Iesu ddweud yn y Bregeth ar y Mynydd; ‘Peidiwch â barnu, rhag ichwi gael eich barnu; oherwydd fel y byddwch chwi’n barnu y cewch chwithau eich barnu, ac â’r mesur a rowch y rhoir i chwithau. Pam yr wyt yn edrych ar y brycheuyn sydd yn llygad dy gyfaill, a thithau heb sylwi ar y trawst sydd yn dy lygad dy hun?’ (Mathew 7:1–3).

Uli Hoeness, yli heinus dy eiriau.  Ie, yli mor afiach yw beirniadu pobl eraill a thithau’n euog o’r un bai.  Sut elli di feirniadu’r gohebwyr am ladd ar eich chwaraewyr chi a thithau mor barod i wneud yr un peth i Juan Bernat?  Yli mor sâl wyt ti a ninnau pan anghofiwn y Rheol Euraidd a roddwyd i ni gan Iesu; ‘Fel y dymunwch i eraill wneud i chwi, gwnewch chwithau yr un fath iddynt hwy’ (Luc 6:31).

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 21 Hydref, 2018

Wrth eu henwau

Gareth, Hannah, Idris, Jane, Kevin a Lily.  Mae rhestru’r enwau fel hyn yn f’atgoffa o ddyddiau ysgol pan fyddai’r athro neu’r athrawes yn cadw cofrestr ar ddechrau dydd.  ‘Yma, Miss’; ‘Yma, Syr’; neu ddistawrwydd os byddai’r plentyn yn absennol neu’n hwyr.  Heb gyrraedd eto mae Gareth a Hannah a’r lleill; a ddôn nhw ddim nes bydd   Deirdrie ac Erik a Freya wedi bod. Un ar y tro ydi hi yn yr ysgol arbennig hon  i blant anystywallt. Tro Callum oedd hi’r wythnos ddiwethaf, a gwnaeth hwnnw ei orau glas i greu llanast, gan achosi tirlithriad a llifogydd a llorio sawl coeden.

Dechreuwyd enwi stormydd yng ngwledydd Prydain dair blynedd yn ôl.  Mae’r enwau uchod ymhlith yr un enw ar hugain a bennwyd ar gyfer stormydd eleni a’r flwyddyn nesaf.  Yn nhrefn y wyddor, rhoir enw i bob storm yn ei thro gan ddefnyddio enwau bechgyn a merched bob yn ail. Deirdrie fydd y nesaf.  A gwyliwch!  Os cawn aeaf neilltuol o galed, mi ddaw Tristan a Wyn hefyd; digon i ddychryn unrhyw un!  Tybed ydi rhieni wedi dechrau craffu ar restr y stormydd er mwyn osgoi rhoi ‘enw storm’ i’w babi bach newydd?

Rhoddir enw i storm er mwyn tynnu sylw ati a chreu ymwybyddiaeth o’r difrod y gall ei achosi.  Mae personoli stormydd yn ei gwneud yn haws i ni rybuddio pobl rhagddynt.  Rywsut, mae Callum a Peggy a Ross yn medru codi mwy o ddychryn na rhif neu ddyddiad.

Ond nid pob storm sy’n cael enw; dim ond y rhai y disgwylir iddyn nhw wneud difrod mawr a gaiff y fraint. Mi ddaw eleni eto stormydd na fydd yn ddigon pwysig na chryf i gael enw. Druan ohonyn nhw.  Mi fyddan nhw wedi chwythu a glawio eu gorau, ond fydd eu holl ymdrech ddim yn ddigon i haeddu iddyn nhw enw.

Darlun gwahanol iawn a geir o Iesu’r Bugail Da yn y Beibl: ‘Mae’r defaid yn clywed ei lais, ac yntau’n galw ei  ddefaid ei hun wrth eu henwau ac yn eu harwain hwy allan’ (Ioan 10:3).  Mae’r Bugail Da’n adnabod pob un o’i ddefaid wrth eu henwau: nid y cryfaf a’r iachaf yn unig; nid hyd yn oed y mwyaf trafferthus yn unig. Yr un peth a ddywed Duw ei hun: ‘Paid ag ofni, oherwydd gwaredaf di; galwaf ar dy enw; eiddof fi ydwyt’ (Eseia 43:1).

Nid y gorau na’r gwaethaf ohonom yn unig y mae Duw yn eu hadnabod a’u caru, ond pob un ohonom sy’n credu ynddo ac yn adnabod llais y Bugail Da.  Y mae i bob un o’i blant eu lle yn ei deyrnas trwy ras Duw a thrwy ffydd yn ei Fab Iesu Grist. Nid y cryfaf ei ffydd, ond pob un sy’n credu.  Nid y mwyaf tanbaid ei dystiolaeth, ond pob un sy’n cyffesu Iesu Grist yn Arglwydd.  Nid y mwyaf dylanwadol ei waith, ond pob un sy’n ymddiried yng ngwaith Iesu Grist drostyn nhw ar Galfaria.  Nid oes yr un ohonom yn rhy fychan a distadl yng ngolwg yr Arglwydd.  Y mae i bob un o’i blant, trwy drugaredd, le yng nghalon ac yn nheyrnas Duw.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 14 Hydref, 2018

Y Parchg Gwynn Williams

Wythnos i heddiw, bu farw’r Parchedig Gwynn Williams, Caerdydd.  Bu Gwynn yn dioddef o’r cancr ers bron i dair blynedd. Y diwrnod y clywais am ei farwolaeth, digwyddais ddarllen erthygl yn rhifyn diweddaraf Y Faner Newydd sy’n sôn am ei frwydr yn     erbyn yr afiechyd creulon.

Mae’n bosibl fod Gwynn Williams yn ddieithr i lawer yn yr ardal hon gan mai yn Port Talbot a Chaerdydd y bu’n gweinidogaethu.  Ond teithiodd i bob cwr o’r wlad i bregethu ac annerch mewn gwyliau a chynadleddau. Cefais y fraint o’i glywed lawer gwaith.  Ond er mor gyfoethog y pregethu ac er mor eglur y cymhwyso ar bob achlysur, yr hyn a gofiaf yn fwy na dim yw’r tro cyntaf erioed i mi ei glywed, bron i 45 o flynyddoedd yn ôl erbyn hyn. Mi wnes i gyfeirio’n fyr at y noson honno yn Gronyn yn gynharach eleni.

A bod yn fanwl gywir, fe ddylwn ddweud “yr ail dro i mi ei glywed”. Cawsai Gwynn wahoddiad i Fangor i annerch y myfyrwyr. Trefnwyd dau gyfarfod ar ei gyfer.  Daeth nifer dda i’r cyfarfod cyntaf.  Y cof sydd gen i o’r cyfarfod hwnnw yw bod Gwynn wedi dweud rhywbeth am Dduw! Aeth y cyfan a ddywedodd y noson honno’n angof i mi.  Yr unig beth a gofiaf yw bod yr hyn a glywais yn ddigon i wneud i mi benderfynu mynd i’r ail gyfarfod a gynhelid y noson ganlynol.

Am ryw reswm, roedd llai o lawer yn yr ail gyfarfod. Gallaf gofio hynny, ond gallaf hefyd gofio’r neges.  “Pwy yw Iesu Grist?” oedd cwestiwn Gwynn i ni’r noson honno.  Soniodd am yr hyn a ddywedodd Iesu Grist amdano’i hun, gan roi sylw arbennig i’w honiadau am ei berthynas â Duw a’i gyfeiriadau mynych at ei waith a’i farwolaeth a’i atgyfodiad. Mynnai Gwynn fod Iesu Grist un ai’n dweud y gwir neu’n dweud celwydd. Os oedd yn dweud celwydd, roedd un ai’n dwyllwr neu’n wallgofddyn gan iddo wneud honiadau mor fawr.  Ar ddiwedd ei anerchiad, mi wnaeth Gwynn ein herio i gredu yn y Crist hwnnw ac i roi ein bywyd iddo os oedd yr hyn a ddywedai amdano’i hun yn wir. Ond os mai celwydd oedd y cyfan mi allem, meddai Gwynn, fynd adref a llosgi pob Beibl a llyfr emynau gan mai llyfrau llawn ‘celwyddau’ a fyddai’r rheiny wedyn.

Fedraf fi ddim dweud yn union beth a ddigwyddodd i mi’r noson honno.  Wn i ddim ai dyna pryd y deuthum i gredu yn yr Arglwydd Iesu Grist ynteu ai dyna ddechrau’r daith at ffydd. Ond mi wn i mi, wedi gwrando ar neges Gwynn Williams, ddod yn gwbl sicr fod y cyfan a ddarllenwn am Iesu Grist yn Y Beibl yn wir, a bod yr Iesu hwn yn gwbl deilwng o’m hymddiriedaeth ac o’m cariad.  Mi fum, yr wyf, ac mi fyddaf yn dragwyddol ddiolchgar fod Duw wedi defnyddio Gwynn Williams i’m hargyhoeddi o hynny.  A Duw ei hun a ŵyr am yr holl bobl eraill a all ddweud rhywbeth tebyg wedi iddynt hwythau gael yr un fraint o fod o dan ei weinidogaeth ffyddlon.

[Cyhoeddwyd y sgwrs honno mewn llyfryn bach yn ddiweddarach, ac yn naturiol mi gedwais gopi ohono’n ddiogel.]

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 07 Hydref, 2018