Brumadinho

Doeddwn i’n cofio dim am y trychineb a ddioddefodd tref Mariana yn nhalaith Minas Gerais ym Mrasil ar Dachwedd 5ed, 2015.  Lladdwyd 19 o bobl wedi i argae ddymchwel gan dywallt tunelli o wastraff gweithfeydd mwyn haearn dros ardal eang.  Roedd yn drychineb amgylcheddol yn ogystal â dynol.  Mi gafwyd adroddiadau amdano ar y pryd gan y BBC ac eraill (fel y gwelais neithiwr wrth chwilio amdanynt).  Ond un ai mi anghofiais y cyfan neu mi lwyddais i beidio â chlywed dim ar y pryd.  Byddai’n dda gen i pe na fyddwn i a chithau wedi cael ein hatgoffa o’r hyn a ddigwyddodd yno dair blynedd yn ôl. Ond cael ein hatgoffa a gawsom trwy’r adroddiadau am drychineb gwaeth a ddigwyddodd ddydd Gwener yn yr un dalaith.

Y tro hwn, cadarnhawyd fod 34 o bobl wedi eu lladd wedi i argae arall ddymchwel, ger tref Brumadinho. Ond mae oddeutu 300 o bobl ar goll.  Ofnir eu bod i gyd wedi eu lladd.  Yr un oedd yr amgylchiadau ag yn 2015, tunelli o wastraff gweithfeydd mwyn haearn yn llifo a lladd.  Mae’n anodd peidio â dwyn i gof drychineb Aberfan pan glywn am drychinebau a achosir gan wastraff diwydiannol.

Mor ddychrynllyd o drist yw meddwl am drychineb arall ym Mrasil, yn yr un dalaith, a’r un cwmni’n gyfrifol am y ddau safle.  Does ryfedd fod pobl eisoes yn gofyn a ddylasai’r cwmni neu rywun arall fod wedi rhagweld y peryg y byddai’r un peth yn medru digwydd eto.  Pwy all eu beio am ofyn hynny?

Yn Brumadinho heddiw mae yna bobl yn galaru ac yn ofni’r gwaethaf.  Mae yna bobl sy’n ddig wrth eraill ac yn gweld bai arnynt.  Mae yna bobl a fydd yn byw mewn ofn y gall hyn ddigwydd eto rywle arall, yng nghysgod argae arall, ger gwaith mwyn haearn arall.  Gallwn ddeall eu hofnau; a gallwn gydymdeimlo â nhw yn eu gofid.

Unwaith yn rhagor, fel sy’n digwydd mor aml pan glywn am ddigwyddiadau trasig mewn gwahanol rannau o’r byd, teimlwn mor ddiymadferth. Gwyddom nad ydym ond torf o wylwyr yn gweld o bell ddioddefaint mawr y cymunedau a’r teuluoedd a’r unigolion sydd wedi dioddef mor erchyll.  Gwyddom hefyd y byddwn, er gwaetha’r cydymdeimlad a deimlwn heddiw, yn fuan iawn wedi anghofio am bobl Brumadinho.  Onid yw hynny bron yn anorfod wrth i bethau eraill gael sylw’r cyfryngau ac wrth i ninnau droi ein sylw at bob math o ddyletswyddau a bwrw ymlaen â’n bywydau?  Ond heddiw, a thros y dyddiau nesaf, tra’r ydym yn cofio, mi fedrwn ddod â phobl Brumadinho a Minas Gerais yn eu galar a’u poen at Dduw yn ein gweddïau.  Pa fudd a ddaw o wneud hynny?  Pa wahaniaeth a wnaiff ein gweddïau ni a gweddïau pobl eraill i bobl Brumadinho?  Wn i ddim.  A dweud y gwir, does gen i mo’r syniad lleiaf.  Mi adawaf hynny i Dduw, sy’n fwy nag abl i gynnal a chysuro. Gweddïwn, gan ymddiried y gweddill i Dduw ei hun.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 27 Ionawr, 2019

Mary a Domingo

Gallasai canlyniad un o gemau Uwch Gynghrair Lloegr bnawn ddoe fod: St Mary’s Young Men’s Association Football Club 2, St Domingo Football Club 1.  Mae’n dipyn haws dweud ‘Southampton 2 Everton 1’.

Mae’r gyfrol Thank God for Football yn olrhain hanes dwsin o glybiau sydd wedi chwarae yn Uwch Gynghrair Lloegr a ffurfiwyd yn gysylltiedig ag eglwys. Dau ohonynt yw Everton (a ffurfiwyd yn 1878 dan nawdd Wesleaid capel St Domingo’s) a Southampton (a ffurfiwyd yn 1885 dan nawdd eglwys Anglicanaidd St Mary’s). Diddorol yw nodi bod y cyswllt wedi ei gydnabod yn 2001 trwy enwi stadiwm newydd Southampton,  ‘St Mary’s Stadium’.

Peter Lupson yw awdur y gyfrol fach ddifyr hon, ac y mae’r bennod ar glwb Southampton yn arbennig o ddiddorol.  Basil Wilberforce oedd rheithor St Mary’s pan ffurfiwyd y tîm pêl droed gan aelodau cymdeithas gwŷr ifanc yr eglwys.  Roedd Basil yn ŵyr i William Wilberforce a fu’n arwain yr ymgyrch i ddileu Caethwasiaeth oddi mewn i’r Ymerodraeth Brydeinig, ac yn fab i Samuel Wilberforce a fu’n Esgob Rhydychen.  Cawsai Basil ei addysg yn Ysgol Fonedd Eton ac un o golegau Rhydychen. Deuai felly o gefndir breintiedig, â’r Frenhines Fictoria yn fam fedydd iddo hyd yn oed.  Ond yr hyn sy’n ddiddorol yw ei fod ef, fel cymaint o rai tebyg, yn gweinidogaethu mewn ardaloedd tlawd ac anodd.  Un wedd ar weinidogaeth Wilberforce a’i debyg oedd eu pwyslais ar yr ‘Efengyl gyhyrog’. Roeddent yn darparu pob math o weithgareddau er mwyn denu pobl oddi wrth fywyd ofer, anfoesol a gwastraffus. Yr oedd i chwaraeon le amlwg am eu bod yn argyhoeddedig fod yr Efengyl yn cynnig bywyd iach, yn gorfforol yn ogystal ag ysbrydol. Roedd y term ‘Efengyl gyhyrog’ yn ddieithr i mi er fy mod yn gyfarwydd â defnyddio chwaraeon i genhadu neu rannu’r Efengyl. Yn sicr, mae Cynllun Efe wedi hen arfer â gwneud hynny.

Ond yr hyn a werthfawrogais fwyaf o ddarllen am glwb pêl droed St Mary’s oedd y dyfyniadau o gylchgrawn plwyfol Basil Wilberforce sy’n dangos fod ei bwyslais ef ar les ysbrydol ei blwyfolion ac aelodau Cymdeithas Gwŷr Ifanc yr eglwys.  ‘Cymdeithas bersonol â Christ yw’r gyfrinach … Mae bod yn Gristion yn fwy na dim ond proffesu ffydd neu gydymffurfio â chred; mae’n golygu cyswllt agos rhwng Crist a’r enaid; nid efelychu  esiampl berffaith, ond cael ysbryd nerthol o’n mewn.’ Roedd Wilberforce wedi ei deall i’r dim.  Ar y naill law, mae’n pwysleisio nad dod i oedfa yw dechrau a diwedd Cristnogaeth, ond ar y llaw arall mae’n gofidio erbyn 1888 nad yw pob aelod o’r tîm pêl droed yn mynychu oedfa neu’n cymryd rhan yng ngwaith yr  eglwys leol.  Iddo ef,  perthynas bersonol a Christ trwy ffydd yw’r man cychwyn, a hynny’n arwain at addoli a gwasanaethu Crist o fewn cymdeithas yr eglwys.  Mae hynny’r un mor wir i ninnau heddiw.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 20 Ionawr, 2019

Gweddi am heddwch

Pwy a ŵyr beth a ddigwydd yn San Steffan yr wythnos hon?  Mae’r Senedd i fod i bleidleisio ddydd Mawrth o blaid neu yn erbyn y cytundeb a sicrhaodd Theresa May gyda’r Undeb Ewropeaidd ar gyfer ymadawiad y Deyrnas Unedig o’r Undeb.  Mae’n debyg y cynhelir y bleidlais, ond fyddai neb yn synnu erbyn hyn pe byddai’n cael ei gohirio unwaith eto.  Mae wedi bod yn amhosibl rhagweld yr hyn a ddigwyddodd dros y misoedd diwethaf.  Os bydd yr Aelodau Seneddol yn bwrw pleidlais, ac os – fel y tybir – y caiff cytundeb Mrs May ei wrthod, pwy a ŵyr beth a ddigwydd nesaf?  Etholiad Cyffredinol?  Refferendwm arall?  Neu a welir y Senedd yn cymryd cyfrifoldeb am y cyfan ac yn ceisio datrys yr holl lanast ei hunan?

Beth bynnag a ddigwydd, mae’n anodd peidio â meddwl y gwelir gwaethygu’r tensiynau presennol sy’n bygwth ein cymdeithas yn y gwledydd hyn.  Roedd pethau’n danllyd a chas yn Llundain yr wythnos ddiwethaf. Ni fyddai’n syndod os ceir golygfeydd tebyg yr wythnos hon eto. A beth bynnag a ddigwydd ddydd Mawrth, bydd y dadlau’n parhau a misoedd os nad blynyddoedd o drafod pellach i ddod.  Un o’r ychydig bethau y gallwn ei ddweud yn hyderus yw bod yr holl drafodaeth ynghylch  Brexit wedi creu rhaniadau dwfn, neu wedi dod â rhaniadau a oedd yn llechu dan y wyneb yn y gwledydd hyn i’r amlwg.  Mae’r cyfan wedi esgor ar ddadlau a ffraeo, ac at ymosodiadau geiriol hynod o gas ar wleidyddion a newyddiadurwyr a darlledwyr, ond hefyd ar fewnfudwyr a chymdogion a châr fel ei gilydd.  Gwaethaf pethau yw’r posibilrwydd real nad yw hyn oll ond megis dechrau.  Oherwydd mae dyfnder y tensiynau presennol, a chieidd-dra’r geiriau, ac o bosibl yn waeth na dim afresymoldeb cymaint o’r rhagfarnau a’r dadleuon yn gwneud i mi ofni y gallai’r cyfan arwain at waeth o lawer na gweiddi a ffraeo a galw enwau cas.  Nid yw’n amhosibl i’r cyfan esgor ar drais a therfysg ac ymladd ar strydoedd y gwledydd hyn.  Nid yw hynny’n rhwym o ddigwydd wrth gwrs, ac rwy’n gobeithio’n fawr na wireddir f’ofnau.  Ond mae unrhyw un sy’n credu fod pobl y gwledydd hyn yn gallach na hynny a rywsut yn ddiogel rhag y fath berygl yn ei dwyllo ei hun ac yn anghofio mai cam bychan sydd yn aml o’r geiriau i’r ymddygiad cas a threisiol.

Nid bygwth gwae na chodi braw yw’r bwriad wrth ddweud hyn ond yn hytrach annog pawb ohonom i weddïo na ddaw hyn oll i fod.  Ar ddechrau blwyddyn a all fod yn dyngedfennol ar lawer ystyr i’r cenedlaethau nesaf yn y gwledydd hyn, gweddïwn y gall pobl drafod yn synhwyrol a pharchus, ac na welwn ddirywiad pellach ym mherthynas pobl a’i gilydd.  Gweddïwn, beth bynnag y penderfyniadau gwleidyddol, na welwn ddyfnhau’r casineb sy’n dod i’r wyneb mor aml heddiw, ac y cedwir y gwledydd hyn a’u pobl rhag llithro i drais ac ymladd.  A gweddïwn y bydd ein cymdeithas yn wâr a chyfiawn.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 13 Ionawr, 2019

 

Gobaith a gweddi

Mae pawb yn bwriadu’n dda, ond gall ein geiriau ar ddechrau blwyddyn fod yn wag ac ystrydebol. ‘Have a good year’ oedd cyfarchiad un dyn wrth i mi dalu am betrol nos Galan, fel petai gen i’r gallu i sicrhau peth felly.

Roedd John Lennon yn nes ati mae’n debyg:

‘A very merry Christmas

and a happy New Year,

Let’s hope it’s a good one

without any fear’.

Gobeithio oedd o am flwyddyn dda a dibryder. Roedd y gân hon yn ein herio i ddymuno’r gorau ar ddechrau blwyddyn. Mae’r geiriau’n dal i herio’r byd gan atgoffa pobl fod modd iddynt, os dymunant,  wneud pethau a fydd yn sicrhau blwyddyn dda a dibryder.  O ran baich John Lennon dros ddod â rhyfeloedd i ben, mae’n amlwg ein bod yn dal i ddisgwyl i’r byd ddymuno hynny.  Ond o leiaf, gallwn fel Lennon obeithio am hynny a sawl peth arall.

A ‘Blwyddyn Newydd Dda’ meddwn ninnau mor rhwydd. Ond a oes modd i ni sicrhau nad geiriau ystrydebol ydynt ar ddechrau blwyddyn?  Oes mae’n debyg trwy gofio nad addewid ond dymuniad yw’r geiriau.  Fedrwn ni ddim addo blwyddyn dda i’n gilydd; fedrwn ni ddim gwarantu peth felly i ni’n hunain nac i neb arall.  Ond mi fedrwn ddymuno hynny i’n gilydd.  Gyda John Lennon, gallwn obeithio am beth felly i’r naill a’r llall.

Ond gallwn wneud mwy na hynny. Ar ddechrau blwyddyn newydd gallwn weddïo dros ein gilydd, a gweddïo yn benodol ar i’r flwyddyn newydd esgor ar fendithion o bob math.

Ond beth ydi blwyddyn dda? Beth fyddai blwyddyn dda eleni?  Ai blwyddyn y mae popeth yn mynd o’n plaid ynddi?  Mor braf fyddai meddwl bod peth felly’n bosibl. Dyna wedi’r cyfan y byddai pawb ohonom yn ei ddymuno i’n gilydd.  Ond yn y byd amherffaith hwn gyda’i ddioddefiadau a’i broblemau, mor annhebygol yw hynny.

Beth ynteu fyddai blwyddyn dda?  Blwyddyn heb lawer o broblemau a gofidiau?  Ie o bosibl.  Ond tybed nad oes gwell na hynny i bobl ffydd?  Onid blwyddyn dda eleni fydd ein bod yn ymwybod â  gofal Duw amdanom, beth bynnag a ddigwydd?  Blwyddyn dda fydd gwybod fod Duw yn rhoi ei nerth a’i gymorth hyd yn oed pan fo pethau’n galed ac anodd.  Blwyddyn dda fydd profi diddanwch yng nghanol pob dioddefaint a phrofedigaeth, a medru byw bob dydd gan wybod fod yr Arglwydd ei hun yn gwmnïaeth ac yn gymorth beth bynnag a wynebwn. Blwyddyn dda fydd gwybod bob dydd am law’r Arglwydd ‘â’i gafael ynof er nas gwelaf hi’.

Feiddiwn ni ddweud y gall y gwaethaf o flynyddoedd, trwy ras a thrugaredd Duw, fod yn dda os gwyddom am ei nerth a’i gynhaliaeth a’i obaith Ef yn ein cynnal a’n cynorthwyo?

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 06 Ionawr, 2019