Parchu’r Gyfraith

Maddeuwch i mi am ddychwelyd at yr hyn y soniais amdano bythefnos yn ôl. Yr oedd gweithred Mr Boris Johnson i gau’r Senedd yn anghyfreithlon. Dyna oedd dyfarniad digamsyniol Goruchaf Lys y Deyrnas Unedig ddydd Mawrth diwethaf.  Roedd yr un barnwr ar ddeg yn unfrydol eu penderfyniad.  Dilëwyd y cau gan y Llys, a drannoeth roedd yr aelodau seneddol yn ôl wrth eu gwaith yn Nhŷ’r Cyffredin.

Yn ôl yr ymateb a fu i ddyfarniad y Llys, mae’n amlwg nad oedd nemor neb yn disgwyl hyn.  Yn sicr, nid oedd neb wedi darogan dyfarniad unfrydol. Ond yr oedd trwch y gwleidyddion a’r sylwebwyr a’r gohebwyr yn gytûn bod y dyfarniad hwn yn cadarnhau nad oes neb, hyd yn oed y Prif Weinidog a’r Llywodraeth, uwchlaw’r Gyfraith. 

Doedd Mr Johnson ddim gartref ddydd Mawrth.  Tybed ai fo oedd yr unig un a ddisgwyliai’r dyfarniad a gafwyd, a’i fod yn hwylus iawn wedi gofalu ei fod yn ddigon pell i ffwrdd pan ddeuai hwnnw? Yn Efrog Newydd yr oedd, yn annerch y Cenhedloedd Unedig, er y byddai wedi bod yn gymwynas fawr â’r sefydliad hwnnw pe byddai wedi aros gartref o glywed mor annealladwy a charbwl oedd ei anerchiad!

Ond pan gafwyd ymateb ganddo, y gwir yw na fyddai neb wedi disgwyl dim gwahanol.  A dyna sy’n gwneud pethau mor drychinebus o drist.  Oherwydd, ymateb y Prif Weinidog oedd ei fod yn parchu’r dyfarniad ond yn anghytuno â’r Llys. Un o oblygiadau’r dyfarniad oedd nad oes neb uwchlaw’r Gyfraith, ond ni wnaeth ymateb Mr Johnson ond cadarnhau ei fod yn dal i’w ystyried ei hun uwchlaw iddi. Wfft i’r Gyfraith.

Dychmygwch bawb a ddyfarnwyd yn euog o dorri’r Gyfraith yn ymateb yn yr un modd. Dychmygwch lofruddion a threiswyr a lladron yn cael rhwydd hynt i gyhoeddi eu bod nhw hefyd yn anghydweld â phenderfyniad  rheithgor a dyfarniad barnwr. Ni ddylai fod yn anodd i bechaduriaid ddychmygu hyn, a ninnau mor dueddol o gyfiawnhau ein tuedd ein hunain i dorri Cyfraith Dduw trwy fynnu bod ein safonau ni’r un mor ddilys ag eiddo Duw. Pa ots bod Cyfraith Dduw yn dweud un peth os mai fel arall y gwelwn ni bethau?  Nid yr un yw camweddau Mr Johnson a’r troseddwyr uchod a ninnau, ond yr un yw’r egwyddor o fynnu bod ein barn ni’r un mor ddilys, os nad yn fwy dilys, na’r Gyfraith, boed honno gyfraith gwlad neu Gyfraith Dduw.

Wedi’r dyfarniad, roedd llawer yn pwyso ar Mr Johnson i ymddiswyddo, neu o leiaf i ymddiheuro. Doedd neb yn disgwyl y byddai’n gwneud hynny mewn gwirionedd. Ond prin y byddai neb wedi disgwyl y byddai ef hyd yn oed yn ddigon wyneb galed i ddadlau na wnaeth ddim o’i le ac nad oes a wnelo’r Goruchaf Lys ddim oll ag ef a’i benderfyniadau. Yn yr un modd yn union y bydd pobl yn dadlau eu bod yn parchu Duw, er eu bod yr un pryd yn dewis anwybyddu ei Gyfraith.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 29 Medi, 2019

Gweld y cyfan

Maen nhw ym mhobman; y llygaid sy’n cadw golwg arnom, yn Igualada, yn Wellington, ac yn nes atom.  

Ddydd olaf Awst, roedd wythfed cymal ras feics y Vuelta yn gorffen yn nhref Igualada yng Nghatalonia. Wrth i’r beicwyr rasio trwy strydoedd y dref roedd hofrenyddion y cwmnïau teledu yn eu dilyn. Nikias Arndt a enillodd y cymal. Ond fe gofir y cymal nid am fuddugoliaeth yr Almaenwr ond am yr hyn a ddigwyddodd wedyn. Roedd mwy nag un gwyliwr wedi sylwi bod y lluniau o’r hofrenyddion yn dangos planhigion canabis yn tyfu ar do un o adeiladau’r dref.  Yn naturiol, rhoed gwybod i’r heddlu. Rhaid cyfaddef bod elfen ddoniol i’r stori wrth i’r gwylwyr craff ddigwydd gweld y planhigion ar y sgrin.

Doedd dim byd doniol am yr hyn a  ddigwyddodd yn Wellington, Florida  dridiau’n gynharach. Wrth edrych ar luniau Google Maps, fe sylweddolodd rhywun fod y lluniau lloeren o’r ardal yn dangos car mewn pwll neu lyn bychan.  Wedi i’r heddlu gael wybod a chodi’r car o’r dŵr, sylweddolwyd mai car dyn a fu ar goll ers ugain mlynedd ydoedd. Credir i’r gyrrwr lithro’n ddamweiniol i’r llyn, a bod y car a’r corff wedi bod ynghudd dan y dŵr ers hynny. Mae’r ddwy stori’n ein hatgoffa nad ydym fyth ymhell heddiw o’r   llygaid cudd hyn.  Ar y lôn, yn y siop, mewn stadiwm bêl droed, ar gornel stryd, mae camerâu yn gwylio pob symudiad.

Nid yw’r syniad hwn yn gwbl newydd i bobl ffydd wrth gwrs. Onid ydym wedi credu erioed fod yna Un a wêl y cyfan a wnawn?  Onid ydym yn credu yn y Duw Hollwybodol sy’n gweld pob symudiad ac yn gwybod pob dim amdanom? Ac i bobl ffydd, onid yw deall hynny ar yr un pryd yn ddychryn ac yn gysur mawr?  Ni allwn guddio dim oddi wrtho.  Ac ni ddigwydd dim heb iddo Ef wybod amdano. Nid oes dim na wêl ein Duw.

Rai blynyddoedd yn ôl, ni fyddem wedi dychmygu y byddai camerâu yn gwylio a lloerennau yn dilyn ein holl symudiadau.  Perthyn i fyd James Bond a’i debyg oedd pethau felly, ac ni fyddem wedi breuddwydio y deuent yn rhan o’n bywydau beunyddiol ni ein hunain.  Ac ni fyddem wedi dychmygu am un eiliad y byddai cwmnïau enfawr yn medru casglu a chadw pob math o wybodaeth amdanom trwy’r defnydd a wnaem o gyfrifiadur a ffôn. Pa ryfedd bod pobl yn poeni ynglŷn â’r hyn a wneir o’r holl wybodaeth honno?

Ond yr hyn na wêl yr un camera yw’r hyn sydd yn y galon.  Mae meddyliau a theimladau honno ynghudd oddi wrth bethau felly. Maen nhw hyd yn oed ynghudd oddi wrth ein cyfeillion a’n cymdogion a’n teuluoedd.  Ond nid oddi wrth Dduw, a wêl ac a ŵyr bob peth. ‘Chwilia fi, O Dduw, iti adnabod fy nghalon; profa fi, iti ddeall fy  meddyliau. Edrych a wyf ar ffordd a fydd yn loes i mi, ac arwain fi yn y ffordd dragwyddol’ (Salm 139:23).

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 22 Medi, 2019

Y Llys Sesiwn

Pawb at y peth y bo.  Gwn mai gwir y gair, petai ond wrth feddwl am rywbeth i’w ddweud yn Gronyn bob Sul.  Mor rhwydd yw mynd at y pethau sydd o ddiddordeb personol. Fwy nag unwaith bu raid i mi wylio rhag sôn gormod am chwaraeon gan nad pawb sy’n rhannu fy niddordeb yn y maes. Ond ers tro byd, gwleidyddiaeth a hynt a helynt gwleidyddion fu’r sbardun i fwy nag un erthygl er i mi wybod nad yw pawb yn awyddus i ddarllen am hynny. Ond mae’n anodd osgoi’r pynciau sydd o ddiddordeb i mi fy hun wrth fyfyrio a llunio’r golofn hon a’r erthyglau eraill sydd raid eu sgwennu o hyd.

Maddeuwch i mi felly am gychwyn heddiw eto yn San Steffan. Neu a ddylwn ddweud Caeredin gan mai yno, yn y Llys Sesiwn ddydd Mercher, y dyfarnodd tri barnwr bod gweithred Llywodraeth San Steffan o ohirio’r Senedd dros y pum wythnos nesaf yn anghyfreithlon? Bydd Llywodraeth Mr Johnson wrth gwrs yn herio’r dyfarniad trwy gyflwyno  apêl yn y Goruchaf Lys yn Llundain. Ond beth bynnag a ddaw o hwnnw, mae dyfarniad y Llys Sesiwn yn arwyddocaol ac yn cadarnhau’r ffaith fod yr hyn a ddigwyddodd yn San Steffan dros y dyddiau diwethaf yn gwbl anghyffredin. Yng nghanol drama gohirio’r Senedd yn oriau mân bore Mawrth mynnodd Llefarydd Tŷ’r  Cyffredin, ‘Nid yw hwn yn ohiriad cyffredin; nid yw’n nodweddiadol, nid yw’n safonol’.  Lai na deuddydd yn ddiweddarach roedd dyfarniad y Llys Sesiwn yn cadarnhau fod John Bercow yn llygad ei le. A lle bu pobl yn ceisio dyfalu a fyddai Mr Johnson yn torri’r ddeddf trwy anwybyddu penderfyniad y Senedd na ddylid gadael yr Undeb Ewropeaidd ddiwedd Hydref ‘heb   gytundeb’, dyma’r Llys Sesiwn yn dangos ei fod ef a’i Lywodraeth eisoes yn gweithredu’n anghyfreithlon. Mor eironig y ffaith fod y bobl hyn, wedi iddynt fynnu’r hawl i ‘Brydain’ ei rheoli ei hun, yn gwrthod cydymffurfio â’r deddfau ac â’r drefn wleidyddol y buont yn eu mawrygu cyhyd. 

Os nad oeddent yn deall hynny o’r blaen, mae’r Llys Sesiwn wedi datgan yn glir wrth Mr Johnson a’i griw nad oes neb – hyd yn oed y Prif Weinidog – uwchlaw cyfraith gwlad. Amser a ddengys beth fydd ei ymateb. Ond da fyddai iddo gofio’r geiriau Lladin ar arfbais y Llys hwn, Nemo me impune lacessit, ‘Does neb yn ymosod arnaf heb ddwyn y canlyniadau’. A da yw i ninnau gydnabod mai mwy gwir fyth y ffaith nad oes neb uwchlaw cyfraith Dduw. Gallwn herio’r gyfraith honno; gallwn ei thorri a’i hamharchu; gallwn dybio ein bod yn medru gwneud hynny heb unrhyw ganlyniadau. Ond y mae’r Barnwr Mawr yn ein pwyso a’n mesur, a bydd yn ein dwyn i gyfrif am bob trosedd a bai. Yr hyn sy’n sicr yw na thâl i ni apelio yn erbyn dyfarniad ei Lys Ef. Ni thâl i ni, yn Nydd Barn Duw, ddadlau ein bod yn ddieuog o dorri ei Gyfraith. Ond trwy ras, ein gobaith yw y cawn ymddiried yn ein Gwaredwr Iesu sydd wedi cymryd ein holl euogrwydd arno ef ei hunan.     

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 15 Medi, 2019

Gorweddian

Mae Jacob Rees Mogg yn well na mi. 

Os gorwedda i ar wastad fy nghefn ar y soffa i ddarllen neu i wylio’r teledu mae yna siawns go dda y byddaf yn cysgu o fewn hanner awr. Ar f’eistedd wrth sgrin y cyfrifiadur y gwyliais ran o’r darllediad o Dŷ’r Cyffredin nos Fawrth. Erbyn i mi ddechrau gwneud hynny roedd Siambr y Tŷ wedi dechrau gwagio gan fod y drafodaeth ar y gweill ers awr neu ddwy. Roedd y prif siaradwyr wedi dweud eu dweud ac wedi mynd am baned, neu beth bynnag arall y mae aelodau seneddol yn ei wneud at ddiwedd eu trafodaethau. Ac eithrio un arall, Mr Rees Mogg, yn ei swydd gyfrifol fel Arweinydd y Tŷ,  oedd yr unig un ar ôl ar fainc flaen y Llywodraeth. A golygai hynny bod ganddo ddigon o le i orweddian ar y fainc tra parhâi’r drafodaeth.  

Cafodd ei feirniadu’n hallt, er i rai ei amddiffyn trwy fynnu mai gorwedd a wnâi er mwyn i’w glust fod yn nes at y  ‘speaker’  (y seinydd y tu ôl iddo yn hytrach na’r llefarydd John Bercow o’i flaen!)  Pwy wyf fi i ddweud fel arall neu i awgrymu mai gwên sarhaus oedd ar ei wyneb wrth i eraill annerch? A phwy wyf fi i awgrymu bod ei osgo a’i orweddian yn gwbl fwriadol er mwyn dangos ei ddirmyg llwyr ac amlwg at bawb a phopeth nad yw o fewn ei gylch breintiedig o eithafwyr cyfoethog?  Er i rai dynnu sylw at ei orweddian gan weiddi arno i ddangos parch (‘Sit up, man!) daliai i grechwenu’n wawdlyd.  Pa hawl oedd gan y gwehilion hyn i feiddio’i feirniadu o? Wrth gwrs, dwi ddim am eiliad yn dweud mai dyna oedd Mr Rees Mogg yn ei wneud na’i feddwl! Ond heb os, dyna’r argraff a roddai. 

Y mae’r argraff a rown i bobl eraill mor bwysig. Ac felly mae angen gofal rhag i ni roi lle i bobl ein camddeall. Wêl neb, ar wahân i’r Duw Hollalluog, ein cymhellion a’n teimladau mewnol.  Yr hyn a wêl pobl yw ein hagwedd, y ffordd yr edrychwn arnynt a’r ffordd y siaradwn â hwynt ac amdanynt. Yr hyn a welant yw ein hymddygiad tuag atynt a’n hymateb i’w hanghenion.  Waeth i ni heb â dadlau ein bod yn caru pobl yn nyfnder ein calon os mai’r argraff a roddwn trwy ein hymwneud â hwy yw nad ydym yn malio amdanynt.

Ac felly gwyliwn ein geiriau. Gwyliwn ein hosgo. Gwyliwn rhag rhoi’r argraff ein bod yn ddirmygus  o bobl eraill; rhag rhoi’r argraff ein bod yn ein cyfrif ein hunain yn well na hwy; a rhag rhoi’r argraff nad yw pobl eraill yn ddigon pwysig i wrando arnynt nac i roi sylw iddynt.

Ar adegau, am nad ydym yn ddigon gofalus, gallwn roi camargraff i bobl eraill. Yn anfwriadol, gallwn wneud neu ddweud pethau nad ydynt wir yn adlewyrchu’r hyn sydd yn y galon. Ond fel yn achos y Pharisead hwnnw y soniodd Iesu amdano’n gweddïo gan siarad yn gwbl sarhaus am y casglwr trethi a weddïai wrth ei ymyl (Luc 18) ein geiriau a’n hosgo sy’n amlach na heb yn datgelu’r gwir amdanom. 

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 08 Medi, 2019

Yn ddeunaw oed

Ers blynyddoedd un arwydd sicr i mi o ddiwedd yr haf a dyfodiad tymor yr hydref yw’r rheidrwydd i ail afael yn y gwaith o baratoi Gronyn.  Mae’n rhaid cyfaddef nad yw hynny bob amser yn rhwydd i’w wneud gan fy mod i, fel y rhelyw o bobl, yn medru cynefino’n sydyn iawn â pheidio cyflawni rhai tasgau pan ddaw cyfle i’w rhoi heibio am sbel. Mi fyddaf yn dychryn yn aml o sylweddoli mor rhwydd y gallwn roi heibio pethau a fu’n arferion oes.  Mae Gronyn ymhell o fod yn arfer oes er, ar brydiau, ei bod yn anodd gennyf gofio diwedd wythnos waith heb fod angen ei baratoi. Ond heddiw, mae’n ddeunaw oed gan mai ar Sul cyntaf Medi 2001 y dechreuwyd ei gyhoeddi’n wythnosol.

Fel arfer, cyffro disgwylgar sy’n mynd law yn llaw â dathliadau deunaw oed pobl ifanc â’u byd a’u bywyd o’u blaen.  Pe gallai siarad, byddai Gronyn yn cydnabod mai deunaw oed hen ydi o. Yn wahanol i ieuenctid deunaw oed, mae’n dechrau meddwl am ba hyd y gall ddal ati; mae’n dechrau ofni a fydd ganddo’r egni a’r brwdfrydedd i fynd heibio’r pen blwydd hwn.  Pe gallai siarad, byddai’n cyfaddef ei bryderon ynghylch ei allu i barhau i feddwl am rywbeth i’w ddweud bob wythnos.  Mae’n sylweddoli mai profiad digon anghysurus yw bod yn ddeunaw oed hen. Pe gallai siarad, pwy a ŵyr beth a ddywedai?

Ar fy mhen blwydd yn ddeunaw oed roeddwn ar fin mynd i’r coleg am y tro cyntaf. Hyd y cofiaf, roedd yna gyffro yn gymysg â pheth pryder wrth feddwl beth oedd o’m blaen. Y gwir, fodd bynnag, yw mai ychydig iawn a gofiaf am y cyfnod hwnnw o baratoi ar gyfer coleg. Mae gen i fwy o gof o’r dyddiau cyntaf yno, a’r wythnosau a’r misoedd a’r blynyddoedd a’u dilynodd. Mae’r pum mlynedd o goleg a’r blynyddoedd ers hynny wedi gwibio heibio. Mae byd a betws, ynghyd â’m bywyd innau, wedi newid mewn sawl ffordd ers y cyfnod hwnnw. Rwyf flynyddoedd yn hŷn. Wn i ddim ydw i gallach, ond mae’n siŵr fy mod wedi newid mewn sawl ffordd. Ac eto, ar un wedd, rwy’n dal yn ddeunaw oed. 

Yn ddeunaw oed y gwelais gyntaf fawredd Iesu Grist; yn ddeunaw oed y clywais gyntaf ei wahoddiad i ddod ato; yn ddeunaw oed y cymerais ei air gan ymddiried ynddo i’m derbyn ac i faddau fy meiau.  Yn ddeunaw oed y cefais fy nerbyn ganddo trwy ras; yn  ddeunaw oed y gosodwyd cyfeiriad i weddill fy mywyd na fu’n bosibl troi nôl oddi wrtho. Yr un peth amlwg yr wyf wedi ei ddifaru lawer gwaith ers hynny yw na lwyddais i fyw’r bywyd Cristnogol yn well, yn ddeunaw oed, yn ddeugain oed ac yn drigain oed. Ond yr un peth nad wyf yn ei ddifaru yw’r credu a’m dygodd i’r bywyd hwn o ymddiried yng Nghrist a’i ddilyn.

Ac am fy mod yn ddeunaw oed o hyd, neu am fy mod trwy ras yn glynu wrth yr hyn a brofais bryd hynny, daliaf am y tro i ddefnyddio Gronyn i rannu’r newydd da am yr Un y credais ynddo.  

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 01 Medi, 2019