Celfi Cilfynydd

Gellir priodoli enw da rhai busnesau i’r enw a roddwyd iddo. Mae taro ar yr enw cywir wedi sicrhau llwyddiant i ambell fusnes. Gall enw bachog, addas a chofiadwy wneud byd o wahaniaeth. Clywais fwy nag un person yn dweud eu bod wedi meddwl am enw ymhell cyn iddynt sefydlu’r busnes a wnaeth yr enw hwnnw wedyn yn gyfarwydd.

Nid pawb sy’n llwyddo. Mae’n siŵr gen i fod busnesau da wedi methu, neu o leiaf heb wneud cystal ag y byddai modd oherwydd enw diddychymyg neu anaddas. Mae gen i awydd sefydlu cwmni o’r enw ‘Celfi Cilfynydd’ ond does gen i mo’r syniad lleiaf beth fydd natur y busnes hwnnw eto. 

‘Public First’: dyna enw da ar gwmni er nad yw’n amlwg beth yw natur y busnes chwaith.  Ond yr argraff sicr a roddir yw bod y cwmni hwn – beth bynnag y mae’n ei wneud – o blaid y cyhoedd. Y cyhoedd – chi a fi – sy’n bwysig i’r cwmni hwn.  O leiaf, mae’n ymddangos mai dyna fyddai’r cwmni am i ni ei gredu. 

Gwybodaeth ydi busnes y cwmni hwn. Cwmni bychan, newydd a sefydlwyd yn 2017 ydyw sy’n ymchwilio i farn y cyhoedd am wahanol bynciau ac yn ceisio dylanwadu ar y farn honno.  Dyma gwmni a gafodd gytundebau gwerth £840,000 gan Lywodraeth San Steffan heb orfod cystadlu amdano ar ddechrau argyfwng Covid-19 flwyddyn yn ôl. Mae’r Llywodraeth am i ni gredu nad oedd a wnelo hyn â’r ffaith bod perchnogion y cwmni’n ffrindiau a chyd-weithwyr i Dominic Cummings a Michael Gove.  Pa mor anaddas all enw fod? ‘Public First’? 

Un sydd ag enw addas ydi Dewi. Nid cyfenw nac enw teuluol ydi ‘Sant’, er y dywedir mai Sant (neu Sandde) oedd enw ei dad.  Gelwir Dewi wrth yr enw hwnnw am ei fod ef, ynghyd â phobl fel Illtud a Deiniol a Cybi yn un o’r saint a gyhoeddai’r newydd da am Iesu Grist.  Ystyr wreiddiol y gair ‘saint’ yw ‘wedi ei neilltuo’. Defnyddir  y gair yn y Testament Newydd am y bobl sydd wedi eu gosod ar wahân i bawb arall trwy gredu yn Iesu Grist, ond daethpwyd i arfer y gair unigol ‘sant’ am y bobl a bregethai’r Efengyl yn nyddiau cynnar y Ffydd yng Nghymru a gwledydd eraill o tua dechrau’r bumed ganrif hyd ddiwedd y seithfed. 

Dychmygwch Dewi’n crwydro’r wlad mewn fan fawr ac ar ei hochr, mewn llythrennau breision, yr enw DEWI SANT.  Byddai pobl ei oes yn gwybod nad gwerthu pysgod na gosod carpedi fyddai’r gyrrwr ond cyhoeddi Efengyl gras Duw yn Iesu Grist. Byddai’r enw’n dangos hynny. Rywsut aeth hynny’n angof, a gwnaed dyn y Ffydd yn fath o lysgennad dros unrhyw beth a phopeth cysylltiedig â’n hiaith a’n gwlad. Yfory, ar Ddydd Gŵyl Ddewi, beth am geisio cyfle i atgoffa rhywun mai dyn yr Efengyl oedd Dewi Sant: dyn y Ffydd a llysgennad dros yr Arglwydd Iesu Grist. Yn yr enw y mae’r gyfrinach.

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 28 Chwefror, 2021.

Criw’r bad

Mae sawl cyfres deledu wedi rhoi golwg i ni ar waith y gwasanaethau brys: yr heddlu, y gwasanaeth tân, yr ambiwlans a’r ambiwlans awyr,  timau achub mynydd a gwylwyr y glannau yn eu plith. Hyd at bnawn ddoe doeddwn i ddim wedi clywed am y gyfres Saving Lives at Sea. Ond mi wyliais ran o un o’r rhaglenni ar i-player y BBC wedi cael fy nghyfeirio ati.

Dim ond un rhan o’r rhaglen welais i gan mai honno oedd o ddiddordeb i mi wedi’r sgwrs a gefais â hen ffrind ddoe: criw’r bad achub yn achub hogyn ifanc a gariwyd allan i’r môr. Byddai wedi boddi mae’n debyg oni bai am y ffôn symudol oedd ganddo mewn bag bach oedd yn dal dŵr. Trwy leoli ei signal ffôn llwyddodd gwylwyr y glannau i gyfeirio’r bad achub ato mewn pryd. Pe byddai wedi bod yn y môr lawer yn hwy byddai  wedi boddi neu farw o oerfel. Roedd y chwarter awr a welais yn dangos mor werthfawr yw gwaith gwirfoddolwyr y badau achub.

Er cystal y darn a welais, ac er mor ddramatig ydoedd, mae’n bosibl nad af yn ôl at y rhaglen na’r gyfres gan fy mod wedi gweld yr hyn oedd o brif ddiddordeb i mi. Bad achub Abersoch a achubodd y bachgen, a thad un o’r criw a soniodd wrthyf am y rhaglen. Roedd gorsaf y bad achub i’w gweld o’n cartref yn Abersoch, ac roeddwn yn adnabod dau o’r criw a achubodd yr hogyn. A bod yn fanwl gywir, dylwn ddweud fy mod yn adnabod eu rhieni. Yn amlwg, roedd y cyfan yn golygu mwy oherwydd y cysylltiadau hyn.

Roedd yr hogyn ifanc mor ddiolchgar: roedd o hyd yn oed yn diolch i’r criw wrth iddo gael ei godi i’r hofrennydd a fyddai’n ei gludo i Ysbyty Gwynedd. Wn i ddim pa gyswllt a gafodd â chriw’r bad achub ers hynny. Ond mi wn mai un o ryfeddodau’r bywyd Cristnogol yw’r berthynas barhaol sydd rhwng Cristnogion a’r Iesu a’u hachubodd trwy farw drostynt ar groes Calfaria. Oni bai am Grist a’i groes, colli’r dydd fyddai ein hanes ni. Ond mewn pryd y mentrodd y Gwaredwr i ryferthwy’r storm er ein mwyn, mewn pryd y cymerodd arno’i hun ein holl euogrwydd; mewn pryd y bu farw er gwneud iawn am ein pechod. Am iddo wneud hynny, rydym wedi ein dwyn i mewn i’w deulu. Mae’r Achubydd nid yn unig wedi ein tynnu o ddyfnder y môr ond wedi ein gwneud yn frodyr a chwiorydd iddo’i hun.  Ac am iddo wneud hynny, ni all y rhai a achubwyd ganddo beidio â diolch iddo a’i ganmol am y cyfan a wnaeth.

Roedd y rhaglen yn fwy teimladwy i mi am fy mod yn adnabod teuluoedd yr achubwyr. Mae’r ffaith fy mod yn adnabod Iesu’r Achubydd yn gwneud yr Efengyl yn arbennig gan mai neges am y Crist sy’n annwyl yn fy ngolwg ydyw. Ond yr hyn sy’n ei gwneud yn fwy rhyfeddol yw’r sylweddoliad fy mod i’n un o’r pechaduriaid y daeth Crist Iesu i’r byd i’w hachub: ‘o ba rai y pennaf ydwyf fi’ (1 Timotheus 1:15).

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 21 Chwefror, 2021.

Didderbynwyneb

Draw dros yr Iwerydd doedd hi mo’r wythnos orau i dwrneiod. Dechrau gwael gafodd Bruce Castor oedd yn amddiffyn y cyn Arlwydd Trump yn yr achos uchelgyhuddo. Wrth ei gyflwyno ei hun, y peth cyntaf a ddywedodd oedd, ‘Fi yw’r prif erlynydd’! Druan ohono. Ond mi fyddai’r cywilydd yn waeth o lawer pe na fyddai pawb yn deall ei bod, ar sail y dystiolaeth yn ei erbyn, ganwaith haws erlyn Mr Trump na’i amddiffyn. 

Ond cyfreithiwr o’r enw Rod Ponton a brofodd y mwyaf o gywilydd. Dyma’r dyn a ymddangosodd gerbron barnwr mewn achos llys trwy gyfrwng Zoom a chyhoeddi, ‘Nid cath ydw i’.  Ar ffonau symudol a chyfrifiaduron mae modd cael hwyl trwy osod llun anifail dros eich wyneb eich hun.  Mae plant bach wrth eu bodd o weld wyneb ci neu arth neu lew yn lle eu hwyneb eu hunain. Yn amlwg, roedd rhywun wedi bod yn chwarae â’r wynebau ar y cyfrifiadur a ddefnyddiai Mr Ponton. Pan ymunodd â’r llys, wyneb cath a welwyd dros ei wyneb ef ar y sgrin; a doedd ganddo ddim syniad sut i gael gwared â’r peth. Ceisiodd y barnwr ddweud wrtho beth i’w wneud, ond i ddim diben. ‘Nid cath ydw i’, meddai, rhag i’r barnwr dybio mai un o’r cyfryw anifeiliaid oedd yn siarad ag o. Cynigiodd fwrw ymlaen â’r achos fel cath, ond mae’n debyg na dderbyniodd y barnwr ei gynnig.

Camgymeriad diniwed ac eithriadol o ddoniol ar ran Mr Ponton oedd gwisgo wyneb cath; a gwerthfawrogai’r barnwr Roy Ferguson hynny. Y fo benderfynodd wneud y recordiad o’r peth yn gyhoeddus, er difyrrwch mawr i filiynau o bobl a’i gwelodd wedyn.

Yn wahanol i’r cyfreithiwr druan, yn gwbl fwriadol y bydd rhai’n gwisgo wyneb arall, nid er difyrrwch ond er mwyn rhoi’r argraff i eraill eu bod yn well neu’n fwy duwiol nag ydynt. Mae’r wyneb hwnnw’n medru twyllo pobl; ond ni all dwyllo Duw, sy’n gweld trwy bob wyneb ffals y ceisiwn ni ei gyflwyno iddo. Sonia Pedr am Dduw ‘sy’n barnu’n ddidderbynwyneb yn ôl gwaith pob un’ (1 Pedr 1:17). Mae’r gair ‘didderbynwyneb’ yn trosi gair Groeg mwy aml sillafog fyth, ‘aprosôpolêmptôs’, sy’n golygu ‘heb wneud sylw o berson’, yn yr ystyr nad yw Duw, wrth farnu pobl, yn sylwi ar nac yn cael ei ddylanwadu gan statws na chyfoeth na chefndir na dim arall. Nid oes ffafriaeth i neb ar sail y fath bethau. Mewn geiriau eraill, nid yw’n derbyn y wyneb rhagrithiol y mae pobl yn ei wisgo. 

Ac am hynny, medd Pedr, ‘ymddygwch mewn parchedig ofn dros amser eich alltudiaeth’. Cwbl groes i’r wyneb rhagrithiol, twyllodrus yw parch cywir at Dduw ac ufudd-dod llwyr iddo.  A’r hyn a wna Pedr yw pwyso ar y Cristnogion sy’n darllen ei lythyr i fod yn ‘sanctaidd yn eich holl ymarweddiad’ (1:15). Rhan o hynny yw’r gonestrwydd a’r diffuantrwydd sy’n ein cadw rhag pob wyneb ffals.    

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 14 Chwefror, 2021.

Oedfa Dydd Sul, Chwefror 7

Eirlysiau

Mae yma yn rhywle, ond fedraf fi ddim taro fy llaw arno. Clawr glas oedd i’r llyfr, a’r gân am y lili wen fach a roes ei deitl iddo.  I mi a llawer o’m cyfoedion, y gân am y blodyn sy’n mentro allan trwy yr eira i gyd oedd un o’r cyntaf i ni ei chanu ar lwyfan. O’m rhan i, llwyfan Eisteddfod Capel Nant Padarn yn Llanberis oedd hwnnw. Ac o’m rhan i hefyd, dyna un o ganeuon olaf fy ngyrfa fel unawdydd eisteddfodol.

Mae’r eirlysiau wedi mentro allan eto ers rhai wythnosau. Tybed glywsoch chi’r sgwrs ddifyr am yr eirlysiau ar raglen radio Aled Hughes bythefnos yn ôl? Wyddwn i ddim bod yna ugain math gwahanol o’r lili wen fach. Heb os, mae’r galanthus, a rhoi iddo’i enw Lladin, yn un o wyrthiau byd natur. 

Gwelais gyfeiriad neithiwr at yr awdur a’r diwinydd C. S. Lewis yn cymharu gwyrthiau’r Arglwydd Iesu Grist â’r blodyn hwn. Mae’r eirlys yn arwydd o ddyfodiad y gwanwyn; a’r un modd, meddai Lewis, mae’r gwyrthiau’n arwydd ac yn addewid o ras Duw ac o ddyfodiad ei deyrnas yn Iesu Grist.

Nid yw’r gaeaf drosodd, ond y mae’r eirlysiau’n rhoi i ni eleni eto obaith sicr y daw’r gwanwyn. Gall eto ddod yn dywydd mawr o rew ac eira’r mis hwn a’r nesaf, ond mae’r blodau gwynion yn ernes o’r gwanwyn a’i fwynder. Ni raid ofni: wrth ymwthio o’r pridd i olau dydd mae’r eirlys yn addo i ni wanwyn. Mae’r sawl sydd â llygaid i weld yn deall hynny.

Ac mae’r sawl sydd â llygaid ffydd yn deall bod gwyrthiau’r Arglwydd Iesu’n dangos mai Mab Duw yw’r dyn hwn.  Ond y mae’r gwyrthiau’n arwyddion hefyd o’r hyn sydd eto i ddod. ‘Y mae teyrnas nefoedd wedi dod yn agos’, meddai Iesu am ei ddyfodiad ef ei hun (Mathew 4:17). Mae’n iachau cleifion ac yn taflu allan ysgrydion aflan, ac y mae’r gwyrthiau hyn yn arwyddion o’r ffaith y bydd pob clefyd a dioddefaint wedi eu dileu ryw ddydd. Mae’r gwyrthiau’n fwy o brawf o hynny nag yw’r eirlysiau o ddyfodiad y gwanwyn.

Y mwyaf rhyfeddol o’r arwyddion hyn yw’r gwyrthiau o godi pobl o farw: mab y weddw o Nain (Luc 7:11-17), merch Jairus (Marc 5:21-43) a Lasarus (Ioan 11:1-44). Maent yn brawf o allu Duw ac yn awgrym clir na fydd hyd yn oed farwolaeth yn drech na’r Iesu: fe ddaw ef yn fyw o’i fedd. Ond ar ben hynny, maent yn arwyddion o’r hyn sydd eto i ddod. Er mor rhyfeddol y tair gwyrth, marw drachefn fu hanes y tri pherson a gyfodwyd. Ond gwerth arhosol y gwyrthiau’r yw’r ffaith eu bod yn arwyddion o’r fuddugoliaeth derfynol a fydd dros angau. Er ei rym, gelyn sydd wedi ei drechu yw angau.  Er iddo fygwth, ac er iddo daro, nid oes iddo afael ar y rhai sy’n credu yn yr Arglwydd Iesu Grist. Atgyfodiad Crist ei hun yw’r arwydd sicraf o’n hatgyfodiad ni i’r bywyd tragwyddol trwy ffydd ynddo. Ond mae gwyrthiau Iesu’n arwydd o’i addewid fawr: ‘Pwy bynnag sy’n credu ynof fi, er iddo farw, fe fydd byw’ (Ioan 11:25).

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 07 Chwefror, 2021.