Gwybod ein lle

Gan fod y Bwystfil wedi ei ddal mewn traffig yn Llundain fore Llun roedd Mr Biden a’i wraig rai munudau’n hwyrach na’r disgwyl yn cyrraedd Abaty Westminster. O bosib y byddai wedi bod yn haws iddyn nhw fynd ar y bws gydag eraill o’r gwladweinwyr yn hytrach na defnyddio’r Bwystfil, y car arlywyddol anferth a gludwyd yn unswydd o America. Ond roedden nhw yn eu lle mewn da bryd ar gyfer yr angladd. Ac wrth gwrs, doedd a wnelo’r oedi ddim oll â’r ffaith eu bod yn eistedd bedair rhes ar ddeg yn ôl o’r rhes flaen yn y rhan o’r Abaty a neilltuwyd ar gyfer y llu o arweinwyr gwledydd byd oedd yn bresennol.

Roedd gweld eu harlywydd yn eistedd mor bell yn ôl o’r blaen yn anodd i rai Americanwyr. Ond mae’n siŵr fod Mr Biden ei hun yn deall mai’r drefn ar gyfer yr angladd oedd bod arweinwyr gwledydd y Gymanwlad yn eistedd yn nes i’r blaen nag arweinwyr gwledydd eraill. Gallwn ddiolch nad y bwystfil arall hwnnw, yr arlywydd blaenorol, oedd yno ac yntau wedi cyhoeddi ar unwaith o weld yr olygfa, ‘Pe bawn i’n Arlywydd fydden nhw ddim wedi fy ngosod i eistedd mor bell yn ôl!’.   Bydden, mi fydden nhw, Mr Trump! Ond dychmygwch yr helynt a fyddai wrth i hwnnw geisio ymwthio i un o’r seddi blaen cyn i’r oedfa ddechrau.

Pan welodd Iesu bobl o’r un feddwl â Mr Trump meddai, ‘Pan wahoddir di gan rywun i wledd briodas, paid â chymryd y lle anrhydedd … Dos a chymer y lle isaf’ (Luc 14:7-11). Aeth ymlaen i egluro mai rheitiach fyddai cael gwahoddiad i symud yn nes at ben y bwrdd na chael gorchymyn i symud yn nes at y gwaelod.

Pwrpas y ddameg fach hon gan Iesu oedd dangos mor allweddol i’r Cristion yw gostyngeiddrwydd, am ddau reswm. Yn gyntaf, gostyngeiddrwydd oedd yn nodweddu Iesu Grist wrth iddo’i dlodi ei hun a gwasanaethu eraill hyd angau ar groes. Gelwir ei ddilynwyr i’w efelychu trwy eu gwasanaeth hwythau.  Ac yn ail, dim ond ar hyd llwybr gostyngeiddrwydd y daw neb ohonom at yr Arglwydd Dduw: ‘Oherwydd darostyngir pob un sy’n ei ddyrchafu ei hun, a dyrchefir pob un sy’n ei ddarostwng ei hun’ (14:11).

Ni allwn ymffrostio gerbron Duw ac ni allwn hawlio lle yn ei deyrnas. Y gwir amdani ydi nad oes yr un ohonom yn ddigon da i ddod o fewn cyrraedd i ddrws y nefoedd. Ond y rhyfeddod ydi bod y drws hwnnw’n agored led y pen i bwy bynnag sy’n cydnabod hynny ac yn pwyso ar Iesu Grist a’i haeddiant. Oherwydd addewid sicr yr Efengyl ydi bod Duw’n dyrchafu’r sawl sy’n ei ddarostwng ei hun trwy gydnabod ei annheilyngdod. Holl bwrpas Duw wrth iddo ein hargyhoeddi o’n beiau ydi ein codi hefyd i dderbyn a gwerthfawrogi ei gariad a’i faddeuant. Pobl sy’n gwybod eu lle ac yn cydnabod eu gwaeledd a gaiff yr anrhydedd fwyaf o berthyn i deulu Duw. 

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 25 Medi 2022

O Bayko i Lepin

Hyd y gwn i, fu Bayko na Self-Locking Building Bricks Kiddicraft erioed ar gyfyl ein tŷ ni. Minibrix oedd gennym ni ers talwm, ond doedd gen i ddim cof amdano nes i mi weld llun ohono’n ddiweddar a chael f’atgoffa o’r briciau bach rwber brown a gwyn a’r tai yr oedd modd eu codi â nhw. Roedd yr Automatic Binding Brick hefyd yn gwbl ddieithr i mi. Teganau o dridegau a phedwardegau’r ganrif ddiwethaf oedd y rhain, ond rwy’n prysuro i ddweud nad dyna gyfnod fy mhlentyndod i!

Ond os yw’r Automatic Binding Brick y dechreuwyd ei werthu ym 1949 yn enw dieithr nid felly’r cwmni a’i gwnaeth ac a roddodd ei enw i’r tegan hwn yn fuan wedyn: Lego. Dyna un peth na fu’n ddieithr yn ein tŷ ni, o’r ratl Duplo cyntaf a ddaeth acw i’r car James Bond Creator a gefais i’n  anrheg gan y plant ac y treuliais oriau yn ei adeiladu yn ystod y Cyfnod Clo.

Enw cyfarwydd arall i genhedlaeth ein plant yw Mega Bloks, a daw’r enwau Lepin ac Oxford  yr un mor gyfarwydd mae’n debyg i’r genhedlaeth nesaf. Dyna amrywiaeth o deganau o wahanol wledydd a chyfnodau: y tri chyntaf o wledydd Prydain y tridegau a’r pedwardegau; Mega Bloks o Ganada’r nawdegau; a Lepin o China ac Oxford (er gwaethaf yr enw) o Gorea ill dau ond ychydig flynyddoedd oed. A Lego wrth gwrs o Ddenmarc. Ac eto nid mor wahanol gan mai teganau tebyg i Lego yw’r rhain oll: briciau bychan o blastig yw’r cyfan ac eithrio’r hen Minibrix.

Heb os, Lego ydi’r enwocaf; y mwyaf poblogaidd a’r mwyaf hirhoedlog o’r teganau hyn. Copïau cwbl ddigywilydd ohono ydi cynnyrch Lepin ac Oxford.  Fwy nag unwaith, aeth cwmni Lego i gyfraith yn eu herbyn hwy a Mega Bloks ac eraill i’w hatal rhag ‘dwyn’ ei syniadau a’i gynlluniau.  Lego, yn amlwg, ydi’r safon a’r ceffyl blaen ers dechrau’r pumdegau, ac eto nid y gwreiddiol. Roedd Bayko a Minibrix yn nwylo plant bach ers 1935, ond y gwir batrwm ar gyfer Lego oedd  Self-Locking Building Bricks Kiddikraft a gynhyrchwyd gyntaf ym 1947, ddwy flynedd cyn Automatic Binding Brick Lego. Camp fawr Lego oedd efelychu, gwella a pherffeithio cynnyrch Kiddikraft. A byth ers hynny, efelychu Lego a wnaeth yr holl gwmnïau eraill. 

Yr Arglwydd Iesu yw’r patrwm a’r safon ar gyfer ein bywydau, a galwyd pawb sy’n credu ynddo i’w efelychu. Bod o’r un feddwl ag ef yw’r nod: bod yn debyg i’r un a ddywedodd: ‘Yr wyf wedi rhoi esiampl i chwi; yr ydych chwithau i wneud fel yr wyf fi wedi ei wneud i chwi’ (Ioan 13:15). Ond yn wahanol i Lego, fedrwn ni fyth fod yn well na’r patrwm perffaith a gafwyd yn Iesu Grist. Fedrwn ni ddim rhagori ar yr hyn a wnâi ein Gwaredwr, ond trwy ei nerth gallwn ymdrechu i’w efelychu mewn gair a gweithred. Copïau sâl ac annheilwng ohono fyddwn ar y gorau; ond trwy drugaredd Duw, gan mai dyna ei fwriad ar ein cyfer, copïau   dilys.  Boed i eraill edrych arnom ni a gweld yr Arglwydd Iesu Grist.

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 18 Medi 2022

Y Ddau Dŵr

Mae’n un o’r ychydig ddyddiadau sydd wedi ei serio ar gof cenhedlaeth o bobl: 9/11; y nawfed o fis Medi, 2001. Union un mlynedd ar hugain i heddiw y chwalwyd tyrrau Canolfan Fasnach y Byd yn Efrog Newydd gan ladd 2,753 o bobl (yn cynnwys yr ymosodwyr).

Roedd yn anodd gwybod beth i’w ddweud yn dilyn y digwyddiad erchyll, ond dyma y ceisiwyd ei ddweud yn Gronyn  y Sul dilynol (wedi cyfeirio at yr angen i weddïo dros bobl Efrog Newydd a phawb yr effeithiwyd arnynt gan y gyflafan).

“Ac mae angen gweddïo hefyd dros arweinwyr y gwledydd, y cânt ddoethineb a phwyll a gras. Mae’r sôn am ddial a chyrchoedd milwrol yn erbyn gwledydd sy’n cael eu hamau o fod yn gefnogol i bwy bynnag oedd yn gyfrifol am yr ymosodiad ffiaidd yn peri  pryder i lawer ohonom. Mae angen dal a gosod y troseddwyr gerbron llysoedd, a gobeithio bydd pob ymdrech i sicrhau hynny yn llwyddiannus. Ond mae’r holl sôn am ddial a chyrchoedd milwrol yn erbyn gwledydd a allai fod yn  llochesu’r rhai a amheuir o’r terfysgaeth yn fater o gryn bryder i lawer o wleidyddion a phobl gyffredin. Mae’n anodd gweld sut y byddai lladd cannoedd os nad miloedd o bobl mewn gwlad arall yn helpu dim ar bethau, heb sôn am fod yn gyfiawn i’w wneud.”

Aed ymlaen i sôn am gyflwyno pob pryder a gofal i ofal Duw; a’r un yw’r anogaeth wedi’r holl flynyddoedd.

Nôl ym mis Medi 2001 ni fuasai neb wedi medru darogan faint yn union fyddai’r “cannoedd os nad miloedd” a ledid mewn unrhyw gyrch milwrol dialgar. Trasiedi mawr yr un mlynedd ar hugain diwethaf yw nad oes eto fodd gwybod faint o bobl a laddwyd trwy’r rhyfeloedd a ymladdwyd yn Affganistan ac Irac mewn ymateb i ddinistrio’r Ddau Dŵr. Cofnodwyd nifer y milwyr o’r Unol Daleithiau a’i chynghreiriaid a laddwyd: 3,576 yn Affganistan (2001-2021) a 4,825 yn Irac (2003-2011). Mae hynny ynddo’i hun deirgwaith y nifer a laddwyd ar Fedi’r 11eg! Anos yw dweud faint o bobl Affganistan ac Irac (yn filwyr a phobl gyffredin) a laddwyd gan fod gwahanol ffynonellau’n nodi ffigurau sy’n amrywio cymaint. Bu o leiaf 175,000 farw yn Affganistan mae’n debyg ond mae’n bosibl iawn fod y gwir nifer yn uwch o lawer. Bu o leiaf 150,000 farw yn Irac, ond mae rhai ffynonellau’n honni bod dros filiwn o bobl wedi eu lladd yno.

Beth bynnag y gwir niferoedd, mae’r ffigurau hyn yn dystiolaeth ddiymwad i ynfydrwydd rhyfel. A dylent ysgogi arweinwyr cenhedloedd byd i ganfod ffyrdd amgenach o ddatrys anghydfod a cheisio cymod a heddwch. Gweddïwn am ddoethineb i’r arweinwyr hyn, yn arbennig y rhai sydd yng nghanol y rhyfeloedd presennol. Arwydd o warth ein byd syrthiedig yw bod degau a channoedd o filoedd o fywydau mor ddibris a diwerth yng ngolwg y rhai sy’n llywodraethu drostynt. 

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 11 Medi 2022

Plygu glin

Ers i’r Frenhines farw ddydd Iau bu llawer o sôn am gadernid ei ffydd Gristnogol, ei bywyd defosiynol, ei ffyddlondeb i’w Heglwys, ei pharch at y Beibl, ei hoffter o’r Llyfr Gweddi Gyffredin  a’i thystiolaeth i’r nerth a brofodd mewn gwahanol amgylchiadau trwy weddi bersonol. Cyfeiriwyd at ei chysylltiadau agos â dau o bregethwyr mwyaf dylanwadol ail hanner yr ugeinfed ganrif, yr efengylydd Billy Graham a’r diwinydd a’r offeiriad John Stott. Roedd y Ffydd Gristnogol a holl draddodiad ei Heglwys yn bwysig iddi, ond yn fwy na hynny hyd yn oed roedd ei ffydd bersonol yn Nuw ac yn Iesu Grist yn sylfaenol i’w bywyd.

Flynyddoedd yn ôl, clywais am oedfa Sul y Maer a gynhaliwyd, hyd y cofiaf, yn Abertawe. Seiliwyd pregeth y Sul hwnnw ar eiriau Iesu wrth Nicodemus: ‘Oni chaiff rhywun ei eni o’r newydd ni all weld teyrnas Dduw’ (Ioan 3:3). Ac wedi dyfynnu’r geiriau, meddai’r pregethwr, “Ac mae hynny yn eich cynnwys chi, Mr Maer!” Wn i ddim sut yr ymatebodd y Maer i’r her honno, ond dangoswyd bod ar y Maer, fel pawb arall, angen y bywyd newydd yng Nghrist. Roedd hynny’n wir am Nicodemus hefyd, er ei fod ‘yn aelod o Gyngor yr Iddewon’, ac fe’i gwelwn yn ymgodymu â geiriau Iesu. Erbyn i ni ei weld nesaf, yn un o’r ddau a dynnodd gorff Iesu oddi ar y groes, mae Nicodemus yn amlwg wedi ymostwng i Iesu a chredu ynddo (Ioan 19:39). Yn ôl pob tystiolaeth, gwyddai’r Frenhines ei fod yn wir amdani hithau.

Clywsom am ei hymgysegriad i’w swydd. Ac er ei hymdeimlad amlwg o wasanaeth wrth gyflawni ei gwaith, mae’n amlwg wrth gwrs ei bod yn wraig freintiedig iawn. Ni allwn ond dychmygu’r ffordd y bu eraill yn gweini arni ar hyd ei hoes. Trwy ddeng mlynedd a thrigain ei brenhiniaeth bu pobl yn moesymgrymu o’i blaen ac yn talu gwrogaeth iddi. Ond er i’r afon o deyrngedau lifo’n fyrlymus ers tridiau, daeth y moesymgrymu a’r wrogaeth i ben gyda’i marwolaeth. A synnwn i ddim mai’r un person, yn anad neb, a groesawai hynny fyddai Elizabeth Alexandra Mary ei hun. Oherwydd trwy drugaredd Duw ac ar sail ei ffydd yn yr Arglwydd Iesu mae pob gobaith ei bod bellach, fel holl gredinwyr yr oesoedd, yn rhan o dyrfa ddirifedi sy’n plygu gerbron gorsedd Arglwydd yr arglwyddi a Brenin y brenhinoedd, a bod yr un a dderbyniodd wrogaeth y torfeydd ar y ddaear bellach yn rhan o dyrfa nefol sy’n seinio clodydd yr Oen a fu farw drosti er mwyn ei dwyn i mewn i Deyrnas amgenach a thragwyddol. Ac fel pawb arall a etifeddodd fywyd tragwyddol y nefoedd mae hi, er diosg ei choron ddaearol, yn fwy na bodlon o gael ei derbyn trwy ras i’w chartref nefol.

Un o ddirgelion y Ffydd yw llawenydd perffaith y nefoedd sy’n fwy na digon ar gyfer holl blant Duw, yn fonedd a gwrêng. A rhan o ryfeddod y nefoedd yw y bydd brenhines a wybu beth oedd pwyso ar Iesu Grist am ras a nerth a maddeuant yn gorfoleddu wrth blygu glin a moli’r Oen.

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 11 Medi 2022

E

21 oed

Gan nad oes disgwyl i neb arall gofio, mae Gronyn am ddymuno Penblwydd Hapus iddo’i hun.

Ar Sul cyntaf Medi 2001 y cychwynnwyd ei gyhoeddi’n wythnosol (er iddo gael ei gyhoeddi’n achlysurol cyn hynny).

Dros y dyddiau nesaf, rydym yn siŵr o glywed llawer am y mis arbennig hwnnw gan mai ar Fedi 11 y flwyddyn honno y chwalwyd Dau Dŵr Canolfan Fasnach y Byd yn Efrog Newydd.  Oes, mae 21 o flynyddoedd ers y digwyddiad erchyll hwnnw.  Ac nid syndod o gwbl mai am y gyflafan honno y soniwyd yn Gronyn ar y Sul yn dilyn y digwyddiad. Dros y 21 mlynedd diwethaf cyfeiriodd y negeseuon ar dudalen flaen Gronyn at bob math o ddigwyddiadau a phynciau, ond mae testun y dudalen flaen heddiw’n ein hatgoffa eto o’r dioddefaint mawr sydd yn ein byd wrth i ni weld y llifogydd dychrynllyd ym Mhacistan. Cawn ein hatgoffa unwaith eto o’r angen i ni wneud popeth o fewn ein gallu er mwyn estyn cymorth i bobl anghenus ymhell ac agos.

Does wybod a wêl y Gronyn 21 mlwydd oed ben blwydd arall chwaith.

Dros Bacistan

Un o arwyddion amlwg yr haf sych a gafwyd yng Nghymru yw’r lluniau a welsom o bobl yn sefyll ger adfeilion rhai o adeiladau pentref Capel Celyn wrth i lefel y dŵr yng Nghronfa Ddŵr Tryweryn ostwng. Wedi cael haf mor sych mae’n amhosib i ni amgyffred yr hyn a ddigwyddodd ym Mhacistan y dyddiau diwethaf hyn yn sgil y glaw monsŵn a’r llifogydd a’i dilynodd.  Sut allwn ddechrau dychmygu’r gyflafan hon a adawodd un rhan o dair o’r wlad gyfan dan ddŵr? 

Mae’r ffigurau moel yn ddychrynllyd: dros 1,100 wedi eu lladd; dros 1,600 wedi eu hanafu; dros filiwn o dai un ai wedi eu difrodi neu eu dinistrio; tri chwarter miliwn o anifeiliaid wedi eu colli; a hyd at dair miliwn a hanner o aceri o gnydau wedi eu difetha.  Mae’r Cenhedloedd Unedig yn amcangyfrif bod 33 miliwn o bobl – un o bob saith o bobl y wlad – wedi eu heffeithio gan y llifogydd dychrynllyd hyn. Mae dros 6 miliwn ohonynt mewn angen difrifol.

Os yw’r ffigurau moel yn ddychrynllyd mae’r lluniau a’r adroddiadau yn fwy felly. Gall ffigurau moel fynd yn angof yn sydyn ond mae lluniau pentrefi a threfi dan ddŵr yn aros. Ac mae gweld cartrefi wedi eu difetha a phobl a phlant yn glynu wrth y llain gulaf o dir sych yn anodd iawn eu hanghofio. Ac er bod llifogydd a dinistr gyda ni erioed mae’n amlwg eu bod yn amlhau ac yn dwysau oherwydd y Newid Hinsawdd y clywsom gymaint amdano dros y blynyddoedd diwethaf.

Yn naturiol, mae Pwyllgor Argyfyngau Brys Cymru (DEC Cymru) a’i elusennau cysylltiol, sy’n cynnwys Cymorth Cristnogol a Tearfund, yn apelio am arian er mwyn medru anfon cymorth brys i bobl Pacistan. Ac er yr argyfwng ariannol y clywsom gymaint amdano dros yr wythnosau diwethaf mae dros 13 miliwn a hanner o bunnoedd wedi ei gyfrannu at apêl DEC trwy wledydd Prydain. Dros y dyddiau nesaf, mae’n sicr y bydd y swm hwnnw’n cynyddu, a does ond gobeithio y bydd ceiniog a gyfrannwn yn help bychan.

Er i ni deimlo’n analluog i helpu am ein bod mor bell i ffwrdd (a ninnau a bod yn onest yn diolch yr un pryd nad ydym ni a’n hanwyliaid yn agos at y fath ddinistr), y mae un peth pwysig y medrwn ei wneud. Mi fedrwn weddïo, a rhaid gwylio rhag i ni am un eiliad ddibrisio gwerth y gweddïo hwnnw.  Mae’r elusen Gristnogol Tearfund yn ein hannog i ganolbwyntio ar bum peth yn ein gweddïau.  

Gweddïwn dros y bobl a ddioddefodd oherwydd y llifogydd. Gweddïwn dros y bobl sy’n ymateb i’r argyfwng. Gweddïwn y bydd nerth a chariad Duw yn amlwg wrth i eglwysi Pacistan  wasanaethu’r bobl a ddioddefodd.  Gweddïwn dros y plant a’r bobl sy’n fwy bregus na’i gilydd. A gweddïwn y bydd y glaw yn peidio a phobl ar draws y byd, ac arweinwyr y gwledydd cyfoethocaf yn arbennig, yn gwneud popeth posibl i ddelio ag argyfwng Newid Hinsawdd.

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 04 Medi 2022