Diwedd Crefydd?

Anaml iawn y gwelaf fi unrhyw beth ar y teledu ar fore Sul. Ond wythnos i heddiw, a minnau’n mynd i oedfa erbyn 11 o’r gloch, mi ddigwyddais weld un o raglenni crefyddol y bore.  Rhaglen drafod oedd hi, a chan nad oes gen i gof i mi weld yr un hysbyseb rwy’n tybio mai un o raglenni’r BBC ydoedd.

Y cwestiwn a ofynnodd cyflwynydd y rhaglen i’w bum gwestai oedd, ‘Ydi crefydd yn marw ym Mhrydain?’ Cafwyd trafodaeth fywiog, fel y gellid disgwyl o gofio bod dau o’r cyfranwyr yn Gristnogion ( y naill yn aelod o Eglwys Loegr a’r llall yn Bentecostaliad), un yn Rabbi Iddewig, un yn Foslem, ac un yn anffyddiwr.

Nid syndod oedd clywed yr anffyddiwr yn croesawu pob sôn am ddirywiad y grefydd gyfundrefnol a fu mor ddylanwadol yng ngwledydd Prydain ers cenedlaethau.  Roedd yn gwbl hyderus y bydd y dirywiad hwnnw’n parhau; ac yn amlwg ddigon, roedd yn gweld hynny’n beth da.

Nid syndod chwaith oedd clywed nad oedd rhai o’r cyfranwyr eraill yn gofidio’n ormodol am ddirywiad y grefydd gyfundrefnol o gofio mai Cristnogaeth fu honno dros y blynyddoedd.  Yn naturiol, i’r Iddew a’r Moslem roedd y lleihad yn nylanwad Cristnogaeth ar y gymdeithas yn ddisgwyliedig yn wyneb twf eu crefyddau hwy o fewn y gymdeithas honno dros y blynyddoedd diwethaf.

I bob pwrpas, trafod y sefyllfa yn Lloegr a wnaed, ac yr oedd tuedd i uniaethu’r grefydd gyfundrefnol draddodiadol yno ag Eglwys Loegr.  Wrth gwrs, yr  oedd cynrychiolydd yr Eglwys honno’n amddiffyn yr Eglwys, a phwy all ei beio am wneud hynny.  Roedd hyd yn oed yn dadlau y dylid diogelu cynrychiolaeth esgobion Eglwys Loegr yn Nhŷ’r Arglwyddi.  Hyd yn oes os dylai crefyddau eraill gael eu cynrychioli yno, meddai, ni ddylid lleihau nifer presennol yr esgobion.

Pwysleisio a wnâi’r Pentecostaliad nad cyflwyno ‘crefydd’ a wnâi’r eglwysi yr oedd o’n gweinidogaethu iddynt ond cynnig i bobl berthynas real â Duw.  I ryw raddau, roedd yn debycach yn hynny o beth i’r Moslem nag i’r un o’r cyfranwyr eraill gan fod hwnnw hefyd yn mynnu mai perthynas â Duw sy’n bwysig, a’r berthynas honno’n llywio’r ffordd y mae pobl yn byw.

Bu’r argyhoeddiad mai perthynas â Duw trwy ffydd yng Nghrist yw’r peth pwysig yn sylfaenol i’n heglwysi anghydffurfiol o’r cychwyn. Ond wrth i’r eglwysi hynny dros y blynyddoedd droi’n sefydliad crefyddol dylanwadol fe gollwyd y pwyslais canolog hwnnw i raddau helaeth iawn.  Atgoffwn ein hunain nad adfer sefydliad yw gwaith a chenhadaeth ein heglwysi heddiw ond gwahodd pobl i’r berthynas ryfeddol ac achubol â Duw yng Nghrist sy’n dwyn bywyd i bobl.  Nid poblogeiddio crefydd ond bywhau pobl yw ein nod.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 24 Medi, 2017

 

Digyfnewid

Mae llyfrau nad edrychodd neb arnynt ers blynyddoedd yn dod i’r golwg yn ein tŷ ni ar hyn o bryd. Nid llyfrau diwinyddol na nofelau na cherddi, ond llyfrau plant.  Un ffefryn yw llyfr ac ynddo 40 o luniau o bethau cyfarwydd i blant bach.  Does dim math o stori ynddo; dim ond lluniau clir o bethau fel bwrdd a brwsh a phêl a phlât.  Mae’r llyfr yn 30 mlwydd oed, ond does ots am hynny: yr un peth yw afal a banana a chath a chi yn 1987 a 2017.

Yr unig ddau a allai fod yn ddieithr i blentyn bach heddiw yw lluniau’r ffôn a’r teledu. Dyna’r unig ddau beth yn y llyfr sydd wedi newid o gwbl ers 1987.  Mor wahanol y bocs gwyn a’r ffôn yn ei grud i’r sgriniau enfawr a’r ffonau diwifr a symudol sydd gennym heddiw.  Mae llyfr bach syml yn ein hatgoffa o’r newid syfrdanol a welwyd ym myd technoleg y blynyddoedd diwethaf.

Ond does dim rhaid mynd nôl ddeng mlynedd ar hugain chwaith.  Mae deng mlynedd yn fwy na digon.  Wrth i gwmni Apple gyflwyno ei ffôn clyfar diweddaraf yr wythnos ddiwethaf, fe’n hatgoffwyd mai deng mlynedd yn unig sydd ers i’r ffôn clyfar cyntaf ddod i’n llaw. Deng mlynedd yn ôl, doedd neb yn gaeth i sgrin fach y ffôn, yn gwylio ffilm neu’n darllen newyddion neu’n chwilio am y fargen orau ar wyliau tramor neu got law.

Mor gyflym y datblygodd pethau, ac mor gyflym y mae pethau’n newid. Ond nid popeth chwaith; oherwydd fel y dengys y llyfr bach lliwgar, mae llawer o bethau heb newid o gwbl wedi’r holl flynyddoedd.  Mae cadair a chwpan a chap y llyfr mor gyfarwydd ag erioed.

Ond nid pethau cyffredin o’r fath sy’n aros heb newid.  Mae yna bethau pwysicach o lawer heb newid o flwyddyn i flwyddyn. Yr un yw Duw, yn ei sancteiddrwydd a’i fawredd, a’i gariad a’i gyfiawnder.  Y digyfnewid Dduw ydyw, o oes i oes.  Yr un hefyd yw’r ddynoliaeth. Er pob datblygiad a darganfyddiad, yr un yw pobl yn eu hangen am gariad a llawenydd ac ystyr i’w bodolaeth.  A’r un ydynt yn eu gwrthodiad o Dduw a’u methiant i’w garu a’i anrhydeddu.  Ond yr un hefyd, diolch am hynny, yw’r Efengyl sy’n dod â gobaith a bywyd. Yr un yw Iesu Grist, a’r un yw’r maddeuant a geir trwyddo am bob pechod a bai.

Pwy a ŵyr pa newidiadau a geir dros y blynyddoedd nesaf, a pha bethau sy’n gyfarwydd i ni heddiw a fydd yn ddieithr iawn i blant y dyfodol?  Pwy hefyd a ŵyr beth fydd hanes ein capeli a’n heglwysi a’r traddodiad Cristnogol yn ein gwlad?  Ond pa newidiadau bynnag a ddaw, yr un fydd Duw’r Tad, yr un fydd Iesu Grist y Gwaredwr, yr un fydd yr Ysbryd Glân a’i nerth, a’r un fydd yr Efengyl a ffordd y Bywyd.  Yr un fuont erioed; yr un fyddant am byth.  Dyna sy’n rhoi cysur a gobaith i ni er gwaethaf pob newid ac ansicrwydd, ac er gwaethaf ein holl feiau a’n gwendidau hefyd.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 17 Medi, 2017

Harvey ac Imra a …?

Ni all ystadegau moel adrodd yr holl stori. Clywsom lawer am gorwyntoedd dros y pythefnos diwethaf; ond mae’n anodd amgyffred nerth y gwyntoedd 130 milltir yr awr a gaed yn anterth Corwynt Harvey a darodd ddinasoedd fel Houston yn Texas, a gwyntoedd hyd at 155 milltir yr awr Corwynt Imra sy’n bygwth Cuba a Florida ar hyn o bryd.  Mae’n anodd hefyd amgyffred ystadegau ariannol megis y difrod o hyd at 190 biliwn o ddoleri a achoswyd  gan Gorwynt Harvey. A sut allwn ddechrau meddwl am gynifer â phum miliwn o bobl yn gadael eu cartrefi yn Florida er mwyn dianc rhag Corwynt Imra?

Dyma’r math o ystadegau y daethom yn gyfarwydd â hwy dros y dyddiau diwethaf wrth i’r difrod a achoswyd gan y corwyntoedd yn y Caribî a’r   Unol Daleithiau gael ei ddangos i ni ar y teledu ac yn y papurau newydd.  Yr ystadegau mwyaf digalon wrth gwrs yw’r rhai sy’n cofnodi’r marwolaethau: tua 71 yn sgil Harvey ac o leiaf 24 yn sgil Imra.  Y mae’n bosibl wrth gwrs nad dyna fydd yr ystadegau terfynol ac y bydd rhagor na hynny wedi eu lladd.

Mae’n amlwg fod y stormydd hyn yn ddychrynllyd, ac nid oes syndod ein bod yn cael clywed amdanynt.  Ac o glywed amdanynt, mae’n siŵr ein bod yn cydymdeimlo â’r bobl sy’n llawn braw ac ofn heddiw, y bobl sydd wedi dioddef colledion, a theuluoedd y bobl a laddwyd.  Mae’n sicr y bydd llawer o weddïo drostynt yn oedfaon ein capeli a’n heglwysi heddiw.  A da o beth fydd hynny.  A daliwn i weddïo dros bobl y Caribî a Chanolbarth America a’r Unol Daleithiau dros y dyddiau nesaf.  Byddai’n dda gan filoedd lawer ohonynt wybod fod yna bobl yn eu cyflwyno bob dydd i ofal Duw Dad.

Yng nghanol yr holl sôn am Harvey ac Imra (a Jose a Katia a’u dilynodd), ychydig iawn a glywyd ar y bwletinau newyddion am y monsŵn a achosodd ddifrod mawr yn India a Bangladesh a Nepal ychydig dros wythnos yn ôl.  Fe ddylai hynny ein synnu o sylweddoli’r ystadegau: oddeutu 40 miliwn o bobl wedi eu heffeithio gan y llifogydd, a thros 1200 wedi eu lladd.  Os yw ein cyfryngau newyddion yn rhoi llai o sylw iddynt hwy, does ond gobeithio na fydd ein heglwysi’n gwneud yr un peth.  Gweddïwn drostynt hwythau yn eu galar a’u colled a’u hangen mawr.

Y mae’r difrod a achosodd Harvey ac Imra yn fawr.  Nid amarch i’r rhai a ddioddefodd yn eu sgil yw dweud y gellid disgwyl y byddai’r llifogydd yn India a Bangladesh a Nepal wedi cael mwy o sylw na hwy dros y dyddiau diwethaf. Ond nid felly y bu.  Gwae ni os yw’r 1200 yn llai o stori am fod y bobl hynny yn Asia yn hytrach nag yn un o wledydd y Gorllewin.

Ie, gwae ni os oes ynom unrhyw duedd i feddwl fod bywyd unrhyw ddyn neu ddynes yn llai gwerthfawr na’i gilydd.  Gweddïwn am y gras i barchu ac i werthfawrogi bywyd pob un byw.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 10 Medi, 2017

 

Anobeithiol?

Yn y Guardian y darllenais yr erthygl am dranc criced yn India’r Gorllewin.  Roedd gwŷr y Caribî newydd golli’r prawf cyntaf yn erbyn tîm Lloegr yn Birmingham yr wythnos o’r blaen.   Nid colofnydd y Guardian oedd yr unig un i ysgrifennu’n huawdl am ddiflaniad India’r Gorllewin o reng flaen timau criced y byd wedi’r gweir a gafwyd gan sêr Lloegr.  Roedd pob sylwebydd yn gytûn fod y tîm hwn o gricedwyr ifainc ymhlith y gwaethaf o’r prif dimau rhyngwladol ar hyn o bryd, heb unrhyw obaith o fedru cystadlu â mawrion  presennol y gamp fel Lloegr ac  India. Yn ôl yr erthygl honno, ac yn ôl y  gwybodusion i gyd, roedd cricedwyr India’r Gorllewin yn destun gwawd ac yn annheilwng o gael eu cysylltu â’r meistri a fu’n cynrychioli’r ynysoedd dros y blynyddoedd.

Rhyfedd o fyd.  O fewn deng niwrnod, roedd y tîm cwbl anobeithiol hwn wedi ennill yr ail gêm brawf a chwaraewyd yn Leeds.  Bydd y trydydd prawf, a’r olaf, yn cychwyn ddydd Iau; ond beth bynnag a ddigwydd yn hwnnw, mae chwaraewyr ifainc India’r Gorllewin wedi adfer eu hunan-barch ac wedi tawelu eu beirniaid, am y tro o leiaf.  Nid dyma’r tro cyntaf i beth o’r fath ddigwydd ym myd chwaraeon wrth gwrs, gan fod yna lu o enghreifftiau o dimau ac unigolion yn llwyddo pan oedd pawb yn disgwyl iddyn nhw wneud llanast o bethau.

Ond ni all y trobwyntiau mwyaf a welwn ym myd chwaraeon gymharu â’r cyfnewidiadau y mae Duw yn eu gwneud ym mywydau unigolion ac ym mywyd ei Eglwys.  Efengyl sy’n dod â gobaith i’r anobeithiol a gyflwynir yn y Beibl.  Heb Iesu Grist, mae’n fwy anobeithiol arnom ni nag ydyw ar yr athletwr salaf mewn unrhyw ras neu’r tîm gwannaf mewn unrhyw ornest.  Y mae ein beiau mor amlwg.  Oherwydd nid â Christnogion gloyw y cawn ein cymharu, na hyd yn oed â’r bobl orau a welwn o’n cwmpas heddiw, ond â Christ ei hun.  Ynddo ef y gwelwn ni’r safon y mae Duw yn ei  cheisio ynom ninnau, a chan mai perffeithrwydd – a dim llai na hynny – yw’r safon honno, mae’n amlwg nad oes yr un ohonom yn dod yn agos at ei fodloni.

Rhyfeddod yr Efengyl yw bod y cyfan wedi ei newid trwy’r Arglwydd Iesu Grist.  Yr oedd yn anobeithiol arnom.  Yr oedd yn amhosibl i’r un ohonom blesio Duw.  Yr oeddem yn haeddu cael ein gwrthod ganddo.  Ond y mae’r cyfan wedi ei newid am fod Duw’n drugarog ac yn benderfynol o wneud yr amhosibl yn bosibl.

Trwy farwolaeth Iesu Grist ar Galfaria, mae’r gwrthodedig wedi ei dderbyn, a’r aflan wedi ei wneud yn lân.  Mae’r cyfan sy’n ein rhwystro rhag dod at Dduw wedi ei ddileu.  I bob pwrpas, mae Iesu Grist wedi cyfnewid lle â ni.  Ar y groes, roedd o’n ysgwyddo’r bai am ein holl bechodau ni.  Ac oherwydd iddo wneud hynny, yr ydym ni’n cael ein cyfrif yn gwbl ddi-fai.  Ydi, y mae’r amhosibl yn bosibl.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 03 Medi, 2017