Gwirio’r gwir

O’r un stabl wleidyddol y daw Michael Gove a Dominic Raab, ac mae’r ddau mor beryglus â’i gilydd. Nid eu barn am Brexit nac unrhyw un o’r polisïau y maent yn eu cyhoeddi wrth wynebu’r Etholiad Cyffredinol sy’n gwneud i mi ddweud hyn amdanynt ond rhywbeth llawer mwy sylfaenol.

Michael Gove a ddywedodd ym mis Mehefin 2016 ‘bod pobl y wlad hon wedi cael digon ar arbenigwyr’. Mi wnaeth y geiriau hynny ddrwg mawr gan iddynt gyfrannu at wanhau hyder pobl yn yr union rai sydd i fod i ddeall materion gwleidyddol ac economaidd cymhleth. Yn lle gwrando ar rai sy’n gwybod yn well na nhw eu hunain, aeth pobl i gredu bod eu barn nhw, hyd yn oed os nad oedd yn seiliedig ar wybodaeth na dealltwriaeth, cystal pob tamaid â barn yr ‘arbenigwyr’ yr oedd Gove yn eu condemnio.  Mae modd priodoli llawer o’r llanast gwleidyddol presennol i’r duedd a ddaeth yn sgil geiriau Gove i anwybyddu’r hyn a ddywed pobl sydd â gwybodaeth arbenigol.

Wedi’r holl sôn a fu dros y misoedd diwethaf am gelwyddau a newyddion ffug, yr oedd yn dda clywed yr alwad, yn y cyfnod Etholiadol hwn, am yr angen i wirio’r datganiadau a wneir gan wleidyddion. Mae mwy nag un gwefan ddefnyddiol y gellir eu defnyddio i weld a yw’r hyn a ddywedir, gan wleidyddion o bob plaid, am bob math o bynciau yn gywir ai peidio. Ond nos Lun, gwelwyd tanseilio hyd yn oed y gwasanaethau ‘gwirio’r gwir’ (neu’r fact checkers) hyn.  Yn ystod y ddadl deledu rhwng arweinyddion y Blaid Geidwadol a’r Blaid Lafur newidiwyd enw un o gyfrifon Twitter  Pencadlys y Blaid Geidwadol i factcheckUK gan roi’r argraff fod sefydliad annibynnol yn cywiro datganiadau arweinydd y Blaid Lafur. Gweithred dwyllodrus oedd hon heb os, a thrist oedd clywed Dominic Raab yn cyfiawnhau’r twyll hwnnw ar y teledu drannoeth. Nid yn unig y mae o a’i blaid wedi tanseilio hyder pobl mewn gwefannau o’r fath, y maent hefyd wedi llwyddo i leihau gwerth ffeithiau cywir a dibynadwy, gan ei gwneud yn haws i wleidyddion ddal ati i wneud datganiadau ffug a chyflwyno ffeithiau anghywir.

Mi ddylai hyn oll fod yn bryder i bawb ohonom, ac yn arbennig i Gristnogion ac unrhyw un sy’n dal i gredu fod y gwir, ym mhob maes, yn parhau’n bwysig. Yn enw pob rheswm, peidiwn â diystyru barn pobl a ddylai wybod yn well na ni; a daliwn i fynnu fod y fath beth â’r gwir. Ac onid ffrwyth geiriau Gove a Raab a’u tebyg yw’r hyn a glywyd ar Question Time nos Iau pan oedd dyn yn y gynulleidfa yn gweiddi, yn gwrthod gwrando ar neb, ac yn mynnu mai fo oedd yn iawn, er ei fod yn gwbl anghywir ei ffeithiau? Rhaid cydymdeimlo â’r dyn, gan fod Gove a Raab ac eraill wedi rhoi pob hawl iddo gredu ei fod yn gwybod cystal â neb a bod ei ‘ffeithiau’ o mor gywir ag eiddo neb arall. Ac nid gyda gwleidyddiaeth yn unig y mae angen gwerthfawrogi’r gwir a gofalu ei warchod.

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 24 Tachwedd, 2019

Dosbarth o 63

Does a wnelo’r peth â ni yng Nghymru, ond mentraf gyfeirio ato beth bynnag. Pennawd yr erthygl a ddenodd fy sylw: ‘63 o ddisgyblion mewn dosbarth ysgol gynradd’. Tybiais mai stori oedd hi am ysgol mewn trafferthion ariannol yn gorfodi athrawon a disgyblion i weithio dan amodau amhosibl. Dim o’r fath beth! Ysgol academi lewyrchus yn Nyfnaint oedd hi, wedi dewis ffurfio dosbarth Blwyddyn 6 enfawr ac iddo ddwy athrawes a dau gymhorthydd. Nid yw’n berthnasol i ni yng Nghymru gan nad oes yma (nac yn yr Alban na Gogledd Iwerddon) ysgolion academi fel yn Lloegr. Mae’r llywodraethau datganoledig wedi ymwrthod â’r syniad o academïau gan farnu mai ymdrech ydynt i breifateiddio addysg a rhoi, yn anorfod, fanteision mawr i rai ysgolion ar draul eraill. Un awgrym fod hynny’n wir am yr ysgol dan sylw yw’r ffaith fod y dosbarth o 63 disgybl yn cael ei ddysgu mewn ystafell sy’n union fel darlithfa prifysgol, a bod gan bob un o’r plant gyfrifiadur gwerth £750 o’i flaen. Gwerth £47,200 o gyfrifiaduron mewn un dosbarth! Mae’r sinig ynof yn gwneud i mi holi pam fod erthygl mor gefnogol i’r syniad o academïau wedi ei chyhoeddi yn ystod cyfnod Etholiad Cyffredinol.

Roedd yr erthygl yn f’atgoffa nad yw popeth o reidrwydd yn union fel y mae’n ymddangos. Roeddwn wedi fy nghalonogi’n ddiweddar o weld bod rhagor o bobl nag arfer yn troi at wefan yr Ofalaeth. Ond siom oedd deall bod, ambell ddiwrnod, fwy o ‘ymweliadau’ o’r America nag o Gymru. Mae hyn o bosibl yn awgrymu fod yna ragor nag a ddychmygwn i o drigolion yr Unol Daleithiau’n awyddus i ddarllen am bethau’r Ffydd yn Gymraeg. Ond mae’n fwy tebygol mai dod at y wefan yn ddamweiniol a wnânt, ac nad yw’r ystadegau sy’n nodi’r defnydd o’r wefan mor iach wedi’r cyfan.

Na, nid yw popeth o reidrwydd fel yr ymddengys. Ac mae’r Efengyl yn ein hatgoffa fod angen diolch am hynny. Pan hoeliwyd Iesu Grist wrth groes roedd yn ymddangos fod y cyfan ar ben iddo fo a’i ddilynwyr. Roedd ei elynion wedi cael gwared ohono, a gobeithion ei ddisgyblion wedi eu chwalu. Roedd yr Athro a’r Arweinydd a’r Meddyg Mawr wedi ei ladd a’i orchfygu. Ond mor gwbl wahanol oedd y gwir. Yr un a hoeliwyd wrth bren oedd Rhyddhäwr pechaduriaid; yr un a orchfygwyd oedd Concwerwr angau; yr un a laddwyd oedd Rhoddwr Bywyd. Nid newyddion digalon am ddiwedd torcalonnus yw’r gair am y groes ond newyddion da am yr Un a oedd ar y groes honno’n cyflawni’r gwaith y daethai i’r byd i’w wneud. Yr union olygfa sy’n awgrymu diwedd a cholled yw sail y gobaith sydd gennym fel Cristnogion am ddechrau newydd ac ennill tragwyddol. Dyma ryfeddod yr Efengyl, a’m rheswm innau dros ddweud gyda’r Apostol Paul i mi ddewis ‘peidio â gwybod dim yn eich plith ond Iesu Grist, ac yntau wedi ei groeshoelio’ (1 Corinthiaid 2:2). Ac y mae a wnelo hynny â ni, ac â phawb.   

Cliciwch yma   https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 17 Tachwedd, 2019

https://gronyn.wordpress.com/gronyn/

Y gwirionedd

Mandatory Credit: Photo by James Veysey/Shutterstock (10433676cn) Boris Johnson Conservative Party Conference, Manchester, UK – 02 Oct 2019

Heb os, yr oedd Prif Weinidog y Deyrnas Unedig yn bwriadu ‘gwneud Brexit’ erbyn diwedd Hydref. Dyna oedd ei fwriad.  Roedd o’n annoeth yn dweud hynny mor bendant.  Roedd o’n hynod o ffôl ac anghyfrifol wrth ddweud y byddai’n well ganddo fod yn ‘farw mewn ffos’ na pheidio â gwneud hynny. Ond doedd o ddim yn dweud celwydd: dyna oedd ei fwriad, ond ei fod wedi methu â rhagweld mor anodd y byddai hynny. Yn hyn o beth, y mae’n debyg i lawer o wleidyddion a wnaeth addewidion ond a fethodd â’u cadw am wahanol resymau ac oherwydd pob math o amgylchiadau. Dros y mis nesaf cyn yr Etholiad bydd gwleidyddion yn addo pob math o bethau, a’r mwyafrif ohonynt yn llawn bwriadu cyflawni’r addewidion hynny. Daliaf i gredu fod canran uchel o’r ymgeiswyr seneddol yn ddiffuant eu hawydd i wasanaethu eu hetholwyr a’u cymunedau.

Nid methiant y Prif Weinidog i gadw ei addewidion yw’r pryder mwyaf.  Mae cymhlethdodau’r byd gwleidyddol yn golygu ei bod yn aml yn amhosibl i wleidyddion gadw’r addunedau a wnânt adeg Etholiad Cyffredinol.  Mwy o bryder o lawer yw ei duedd i ddweud pethau nad ydynt yn wir.  Mae’n mynnu nad oedd eisiau etholiad o gwbl, er iddo alw’n aflwyddiannus amdano wythnosau’n ôl. Addawodd yn bendant i’w gefnogwyr o’r DUP na fyddai’n gwneud unrhyw wahaniaeth rhwng Gogledd Iwerddon a gweddill y Deyrnas Unedig er gwybod yn iawn fod y cytundeb a drafododd â’r Undeb Ewropeaidd yn gwneud yr union beth hwnnw. Mae llu o enghreifftiau eraill ohono’n dweud anwireddau, fel y dengys mwy nag un gwefan sy’n pwyso a mesur ei eirwiredd.

Mae dau beth yn achosi pryder mawr. Yn gyntaf, y ffaith nad oes ots gan y Prif Weinidog ddweud celwydd er mwyn cael yr hyn y mae o ei eisiau.  Yn ail, ac yn fwy brawychus, y ffaith fod miloedd lawer o bobl yn fodlon iddo raffu celwyddau dim ond iddo wneud digon o sŵn ac ymddangos yn arweinydd cryf a phenderfynol. Mor beryglus yw hi pan fo arweinydd yn gwybod nad oes raid iddo ymboeni am y gwir am fod ei ddilynwyr yn fodlon derbyn unrhyw beth a ddywed wrthynt.

Mor wahanol yw hi yn yr Eglwys, a ni’n credu ac yn gwasanaethu’r Iesu a ddywedodd, ‘Myfi yw’r gwirionedd’.  Un o hanfodion y bywyd Cristnogol yw mai tystio i’r hyn sy’n wir a wna dilynwyr Crist, a’r gwir hwnnw wedi ei ddatguddio i ni gan Dduw yn Y Beibl. Ym mhethau crefydd, mor bwysig yw pwyso a mesur popeth yn ôl y datguddiad hwn er mwyn osgoi cael ein cam arwain a’n twyllo. Trueni pethau yw bod gormod o bobl wedi mynd i drafferthion mawr am iddynt ddilyn arweinwyr a lwyddodd i’w hud a’u twyllo â gwyriad o grefydd a oedd wedi ei seilio ar gelwyddau yn hytrach nag ar y gwirionedd a ddatguddiodd Duw i ni yn ei Air ac yn ei Fab Iesu. Gofalwn mai pobl y gwirionedd ydym, o ran ein geiriau a’n gweithredoedd.

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 10 Tachwedd, 2019

Cri am help

Rwyf newydd ddysgu gair newydd; gair Saesneg y methais hyd yma â gweld gair Cymraeg cyfatebol iddo.  Cyn gorffen y golofn hon mi geisiaf feddwl am gyfieithiad i backronym. Ond y pethau pwysicaf yn gyntaf.

Berlin oedd y ddinas; 1906 oedd y flwyddyn; a’r union ddyddiad hwn oedd hi, y 3ydd o Dachwedd.  Wn i ddim faint o bobl oedd yn y Cynulliad Telegraff Di-wifr Rhyngwladol cyntaf na beth oedd rhychwant y trafodaethau. Ond fe wnaed o leiaf un penderfyniad o bwys trwy fabwysiadu’r Côd Morse am ‘SOS’ fel yr arwydd safonol ar gyfer llongau a oedd mewn trafferthion ar y môr ac mewn angen am gymorth brys. Cyn hynny, roedd gwahanol arwyddion yn cael eu defnyddio gan wahanol wledydd, ond gwelwyd angen am un arwydd amlwg a fyddai’n ddealledig i bawb ar draws y byd. Penderfynwyd y byddid o fis Gorffennaf 1908 ymlaen yn defnyddio’r ‘SOS’ a ddefnyddiwyd gynt gan longau’r Almaen.  Er hynny, cyndyn fu rhai cwmnïau a gwledydd i’w ddefnyddio; ac mae’n debyg mai wedi trychineb suddo’r Titanic ym mis Ebrill 1912 y newidiodd pethau ac y dechreuwyd defnyddio’r arwydd SOS yn gyffredinol. Anfonwyd hen arwydd (CQD) o’r Titanic yn ogystal â SOS.

Cri am help yw ‘SOS’, sut bynnag a chan bwy bynnag y caiff ei anfon.  Nid llongau’n unig sy’n ei ddefnyddio wrth gwrs, ac nid mewn Morse yn unig yr anfonir yr arwydd.  Pwy a ŵyr faint o bobl a achubwyd o beryglon o bob math wedi i rywrai glywed eu cri am gymorth trwy’r ‘SOS’. Galwad am help hefyd yw cri’r Cristion sy’n erfyn ar Dduw am faddeuant a derbyniad a nerth a gobaith. Beth wyddom ni tybed am yr argyfyngau a wnaeth i ni anfon ein ‘SOS’ ein hunain at y Brenin Mawr?  O ganol ein heuogrwydd a’n hunigedd a’n hofnau, ydym ni wedi galw ar Dduw i’n hachub a’n helpu?  Dychmygwn y rhyddhad a brofodd pobl a achubwyd rhag peryglon ar fôr ac ar fynydd.  Ond faint wyddom ni am y rhyddhad a’r llawenydd a ddaw wrth i Dduw ateb ein cri a’n hargyhoeddi o’i gariad a’i ras?  Y Duw sy’n clywed cri yw Duw a Thad ein Harglwydd Iesu Grist: Duw ydyw sy’n caru clywed ei bobl yn galw arno am gymorth. Beth bynnag ein hangen, gallwn alw arno; ond y gri ddyfnaf a mwyaf sylfaenol yw cri’r enaid ar i Dduw ein cadw’n ddiogel yn wyneb angau a’i fraw.  Yn hyn o beth, gellid tybio bod un ystyr a roed i ‘SOS’ yn addas, ‘Save Our Souls’. Ydi, mae ‘Achub ein heneidiau, O Dduw’ yn gri gywir a hanfodol o enau’r crediniwr.

Ond nid acronym o ‘Save Our Souls’ na ‘Save Our Ships’ na dim arall yw ‘SOS’. Backronym fyddai peth felly: rhoi arwyddocâd nad oedd yno’n wreiddiol i’r llythrennau.  Dylai’r ffaith mai yn yr Almaen y’i defnyddiwyd gyntaf ddangos nad geiriau Saesneg sydd wrth wraidd ‘SOS’.  Y gwir yw nad oes ynddo eiriau’r un iaith. A’r gair Cymraeg am backronym?  F’awgrym i ydi ‘bagronym’.    

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 03 Tachwedd, 2019