S4C

Fel y rhelyw o bobl, rwyf yn y niwl o ran y drafodaeth am S4C. Mae hi’n ffrae go iawn rhwng aelodau Awdurdod S4C a Llywodraeth San Steffan a’i gweinidog diwylliant, Jeremy Hunt. A mwyaf piti, mae tipyn o bawb o bob plaid wedi eu tynnu i’r helynt. Mae’n anodd deall beth sy’n digwydd. Ond un peth sicr yw bod aelodau Awdurdod S4C dan y lach, a bu gwleidyddion ar y radio a’r teledu’n beirniadu’r aelodau hynny’n hallt. Hyd y gwelaf, mae dau beth arbennig yn blino’r gwleidyddion. Yn gyntaf, bod aelodau’r Awdurdod wedi achosi ‘shambles’; ac yn ail, nad oes neb yn gwybod pwy yw’r aelodau hyd yn oed.

Ond dyna’r ddau beth sy’n gwneud i mi fod yn anghyfforddus ac yn amheus o’r beirniaid. Er gwaetha’u holl gwyno, does neb yn dweud yn glir beth yn union yw’r ‘camgymeriadau’ a’r ‘shambles’ y sonnir cymaint amdanynt. Gwaeth na hynny, mae’n anodd deall pam fod y gwleidyddion yn dweud nad ydyn nhw’n gwybod pwy yw aelodau’r Awdurdod. Oherwydd fe gymrodd hi lai na dau funud i mi ddod o hyd i enwau a lluniau’r naw aelod ar wefan S4C nos Wener. Maen nhw i gyd, ar wahân i un, yn ddieithr i mi’n bersonol. Ond mae’n gwbl amlwg eu bod nhw’n bobl gyfrifol a medrus. Mae’n drueni bod y gwleidyddion yn taflu llwch i’n llygaid trwy ddweud nad oes neb yn gwybod pwy ydynt, gan roi’r argraff i bawb mai criw di-nod a diddeall sy’n methu gwneud dim yn iawn yw’r bobl hyn. Mi fentraf fod yr Awdurdod yn gwybod yn iawn beth mae’n ei wneud, sef ceisio gwarchod annibyniaeth S4C. Mae Jeremy Hunt a’r Torïaid yn ceisio bwlio aelodau’r Awdurdod i dderbyn trefn newydd a fydd yn golygu brwydr i warchod annibyniaeth y sianel. Mae’n debyg bod yr aelodau’n ddigon hirben, ac yn sylweddoli nad oes synnwyr mewn derbyn trefn sy’n eu gorfodi i frwydro i ddiogelu annibyniaeth y sianel pan fo’r drefn bresennol yn sicrhau hynny’n barod.

Y tu cefn i’r drafodaeth wleidyddol a diwylliannol hon mae yna egwyddorion pwysig fel gonestrwydd a geirwiredd. Mewn trafodaeth mor bwysig, sut allwn ni ymddiried mewn pobl sy’n cychwyn trwy ddweud nad ydynt yn gwybod pwy yw’r aelodau? Gan fod yr enwau’n hysbys, mae’r rhai sy’n honni nad oes modd gwybod pwy ydynt un ai’n dweud celwydd neu’n gwbl anwybodus. Ac os gwneud cyhuddiadau, mae’n rhaid wrth sail i’r cyhuddiadau hynny. Fedrwn ni ddim gwneud honiadau mawr am allu (neu anallu) pobl a’r llanast y maent yn ei wneud heb i ni allu cyfeirio at bethau penodol. Mae’r un peth yn wir yn ein bywydau personol, a dylai dilynwyr Iesu Grist ofalu eu bod yn dweud y gwir ac yn sicrhau nad ydynt yn dwyn camgyhuddiadau yn erbyn pobl eraill.

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 28 Tachwedd, 2010

Bendigedig

Roedd Sulwyn Thomas yn mynnu nad oedd o’n defnyddio’r gair, er bod pawb a fu’n dynwared y cyn-ddarlledwr o Gaerfyrddin yn rhoi’r argraff ei fod yn gwneud hynny’n aml iawn. Ond os nad oedd Sulwyn yn ei ddefnyddio, mae digon o bobl eraill yn gwneud hynny. Ac mae Lyn Ebeneser ac un o lythyrwyr y Daily Post yr wythnos ddiwethaf wedi cael llond bol ar y peth.

Cwyno roedden nhw am y ffordd y defnyddir y gair ‘bendigedig’ am bob math o bethau. Ac yn ei ffordd ddifyr ei hun, roedd Lyn Ebeneser yn sôn ar y radio iddo glywed rhywun yn dweud ar ddiwedd taith gerdded bod ei draed ‘yn fendigedig’. Dim ond y Brenin Mawr sy’n fendigedig, meddai Lyn Ebeneser, a braf oedd ei glywed yn dweud hynny. Pwynt digon tebyg a wnaed gan y llythyrwr, a ddadleuai bod geiriau fel ‘ardderchog’ a ‘champus’ a ‘gwych’ yn ddigonol i ddisgrifio digwyddiadau ac adeiladau a pherfformiadau.

Mae’r drafodaeth yn ddiddorol, ac yn un i’w chroesawu am ei bod yn fwy o lawer na hollti blew ynghylch ystyr geiriau. Mae’n dangos ymwybyddiaeth o fawredd Duw, am ei bod yn gwbl amlwg fod Y Beibl yn cysylltu’r gair ‘bendigedig’ yn agos â Duw. “Bendigedig fyddo’r Arglwydd” a “Bendigedig fyddo’i enw” medd y Salmydd (Salm 72:18-19) er enghraifft. Ac meddai tyrfa Sul y Blodau am Iesu Grist, “Bendigedig yw’r un sy’n dod yn enw’r Arglwydd”. Duw ei hun sy’n fendigedig. Ystyr hynny, yn ôl Geiriadur Thomas Charles yw bod yna ddedwyddwch yn perthyn i Dduw. (Gyda llaw, nid yw’r ffaith fod y Geiriadur dros 150 mlwydd oed yn golygu ei fod damaid llai gwerthfawr.) Ac yn ôl Thomas Charles, mae o leiaf dair agwedd i’r dedwyddwch hwn: nid oes unrhyw ddrwg yn Nuw; mae pob daioni yn perthyn iddo; ac y mae Duw yn rhoi pob dedwyddwch i’w bobl.

A’r peth olaf yna sy’n egluro’r holl gyfeiriadau a geir yn Y Beibl at bobl yn ‘fendigedig’. Dyma ddau enghraifft yn unig. “Bendigedig fyddo Abram gan y Duw goruchaf” (Genesis 14:19) a “Bendigedig wyt ti ymhlith gwragedd” (Luc 1:42). Dyn neu ddynes fendigedig yw dyn neu ddynes a brofodd fendith arbennig oddi wrth Dduw. Ac yn hynny o beth, gallwn ddweud bod pob Cristion yn fendigedig. Fel y dywed Paul wrth gyfarch Cristnogion Effesus, “Bendigedig fyddo Duw a Thad ein Harglwydd Iesu Grist! Y mae wedi’n benidthio ni yng Nghrist â phob bendith ysbrydol yn y nefolion leoedd” (Effesiaid 1:3). Gair sy’n perthyn i Dduw mewn ffordd neilltuol yw’r gair ‘bendigedig’, felly, ac mae gan y Cristion hawl arbennig arno. A diolch am sgwrs radio a llythyr mewn papur newydd a’n hatgoffodd ni am hynny.

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 21 Tachwedd

Y gwynt

Yr wythnos ddiwethaf, roeddwn i’n canmol y tywydd braf a gawsom ni’r dyddiau cynt. Ond wrth i mi ddechrau sgwennu hwn yn hwyr nos Iau, mae’n go wahanol. Mae’n wyntog ac yn wlyb, ac maen nhw’n addo gwaeth dros nos.

Y dyddiau diwethaf yma, dywedodd mwy nag un wrthyf eu bod yn bryderus pan glywant fod gwynt cryf i ddod. Byddai’n well ganddynt law ac eira mawr na gwynt cryf. Ac mae’n hawdd deall pam eu bod yn dweud hynny. Fedrwn ni ddim rheoli’r gwynt. Ddim mwy nag y gallwn reoli’r glaw a’r eira. Ond rywsut, mae rhu nerthol y gwynt yn ymddangos yn fwy o fygythiad.

Fedrwn ni ddim gweld y gwynt, wrth gwrs. Clywed y gwynt a wnawn ni, a gweld ei ôl: dail ar lawr; brigau’r coed yn crynu; llechi’n rhydd o’r to; dillad yn dawnsio ar lein; a llong hwyliau’n symud dros y tonnau.

Clywed swn o’r nef ‘fel gwynt grymus yn rhuthro’ a wnaeth yr Apostolion pan ddaeth yr Ysbryd Glân arnynt ar ddydd y Pentecost (Actau 2:2). Welodd neb yr Ysbryd a ddaeth i’w llenwi. Ond trwy eu hyder a’u brwdfrydedd newydd dros gyhoeddi’r Efengyl, roedd yn amlwg i bawb bod rhywbeth mawr wedi digwydd iddynt. Cyn hynny, roedd Iesu ei hun wedi dweud bod y “gwynt yn chwythu lle y myn, ac yr wyt yn clywed ei swn, ond ni wyddost o ble y mae’n dod nac i ble y mae’n mynd. Felly mae gyda phob un sydd wedi ei eni o’r Ysbryd’ (Ioan 3:8).

Ni allwn esbonio dirgelwch y gwynt. Ac ni allwn ddeall na rheoli ei rym. Ond gallwn weld ei effeithiau. Mae’r Ysbryd Glân fel gwynt yn chwythu, ac fe welwn ei ôl ym mywydau’r rhai y mae’r Ysbryd wedi eu cyffwrdd. A does dim rhaid ofni’r gwynt hwn. Mae’n wir ei fod yn chwythu ymaith ein balchder a phob syniad sydd gennym ein bod ni’n ddigon da i’r Brenin mawr fel yr ydym. Ond mae’n gwneud hynny er mwyn anadlau bywyd newydd i ni: y bywyd sy’n dod o wybod mai Iesu Grist sy’n dod â ni i berthynas gywir â Duw. Rhywbeth i’w groesawu, yn hytrach na’i ofni, yw awel dyner a gwynt nerthol Ysbryd Glân Duw.

Fyddwn ni ddim bob amser yn clywed y gwynt. Ond wrth weld coeden wedi cwympo neu wal wedi dymchwel, fe wyddon ni fod y gwynt wedi bod. A phan welwn ni bobl yn caru Iesu Grist, yn tystio i’w gariad, yn mwynhau’r Beibl a gweddi ac addoliad, yn gwneud ymdrech newydd i gadw gorchmynion Duw, ac yn awyddus i ddilyn Iesu, fe wyddom fod yr Ysbryd wedi bod ar waith ynddynt. Dyna’r unig esboniad ar y bywyd newydd y mae pobl wedi ei gael wrth ddod i gredu yn Iesu Grist a’i adnabod.

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 14 Tachwedd

Tywydd braf

Nos Sadwrn diwethaf roeddem yn troi’r cloc yn ôl a hynny’n arwydd eglur bod y gaeaf yn dod.  Ac roedd holl wynt a glaw dechrau’r wythnos yn awgrymu ei fod wedi dod yn sydyn iawn.  Ond er syndod, diolch am dywydd braf oeddwn i ac eraill yn Llanberis echnos a ddoe.  Cawsom dywydd sych, braf echnos ar gyfer y noson tân gwyllt a drefnwyd gan Ysgol Dolbadarn.  Roedd hynny mor annisgwyl o gofio bod digwyddiadau tebyg wedi gorfod cael eu gohirio mewn pentrefi eraill yn yr ardal yn gynharach yn yr wythnos.  A bore ddoe, cawsom dywydd rhyfeddol o gynnes a sych ar gyfer taith gerdded noddedig tîm pêl droed y plant o amgylch Llyn Padarn.  Roedd cael y fath dywydd yn gwneud byd o wahaniaeth i lwyddiant y ddau ddigwyddiad. 

Felly, gwaith rhwydd iawn i mi heddiw yw diolch am noson braf i ddotio at liw a chyffro’r tân gwyllt a bore hyfryd i fwynhau taith hwyliog o amgylch y Llyn.  Roedd hwnnw fel drych llonydd, a’r mynyddoedd i’w gweld yn glir, a’r cyfan yn ein hatgoffa am harddwch byd Duw.  Fedrwn ni ddim rheoli’r tywydd, ond petai modd i ni wneud hynny ar gyfer digwyddiadau arbennig, fyddem ni ddim wedi gallu trefnu gwell nag a gafwyd y tro hwn.

Ond fe allasai pethau fod yn wahanol, wrth gwrs.  A gwn y bydd yna ddyddiau eto pan fydd tywydd drwg yn difetha’n trefniadau.  Daw’r glaw a’r eira i’n gorfodi i ohirio rhyw ddigwyddiad neu’i gilydd.  A phan ddigwydd hynny, does ond gobeithio y gallwn, er gwaethaf pob siom, ddal i ganmol gofal Duw am ei fyd a’i ddaioni i ni.  Mae arnom angen sychder haf ac oerni’r gaeaf, gwres yr haul a gwlybaniaeth glaw.  Wrth ddiolch amdanynt, yr ydym yn cydnabod nad eiddom ni’r gallu na’r hawl i benderfynu pryd yn union y daw’r cyfan i ni.

Ac fel y diolchwn am ofal a daioni Duw yn y gwres a’r glaw, gallwn ddiolch hefyd, gobeithio, am ei ofal amdanom trwy brofiadau o bob math.  Pan fo bywyd yn rhwydd a’n cerddediad yn ddirwystr, gallwn foli Duw.  Ond pan fo bywyd yn anodd, a’r cymylau’n cau amdanom, gallwn hefyd gobeithio, trwy drugaredd, ganfod Duw yn gymorth parod.  Un o ryfeddodau’r bywyd Cristnogol yw bod pobl yn gallu canu mewn adfyd a dal i ganmol Duw yng nghanol trafferthion o bob math.

Yng ngwres y dydd ac yn storm y nos, diolchwn am y llaw ddwyfol sy’n ein gwarchod a’n cynnal.  Dyna’r peth mawr, wrth gwrs.  Does neb yn dweud bod ymddiried yn beth hawdd i’w wneud pan fo pethau’n galed.  Dydi canu mewn adfyd ddim yn rhwydd.  Nid ynom ni y mae’r cryfder, ond yn Nuw ac yn gras a rydd i’w bobl. 

Cliciwch ar ‘Gronyn’ ar ben y dudalen – rhifyn 07  Tachwedd