Gorchfygwr drygioni

Mae rhai pethau’n gwbl anhygoel, ac un o’r digwyddiadau hynny oedd tranc awyren Airbus germanwings yn yr Alpau yn Ffrainc ddydd Mawrth. O fewn diwrnod, trodd yr ofnau am ddamwain neu ymosodiad terfysgol yn hunllef y sylweddoliad fod Andreas Lubitz, un o’r ddau beilot, wedi hedfan yr awyren yn fwriadol i’r mynydd gan ei ladd ei hunan a chant a hanner o bobl eraill ar amrantiad. Ers hynny, clywyd llawer amdano, a’r cwestiwn na ellir ei ateb yw pam y byddai dyn yn cyflawni gweithred mor erchyll. Mae’n anodd meddwl y bydd unrhyw beth a ddaw i’r amlwg am gefndir a chymeriad a hanes Andreas Lubitz yn medru rhoi esboniad digonol am yr hyn a ddigwyddodd. Mae rhai pethau na fedrwn eu deall.

Yn naturiol, mae’r cydymdeimlad heddiw â theuluoedd y bobl a laddwyd. Bydd miloedd lawer yn gweddïo dros y teuluoedd hynny a thros bobl yr ardal gyfagos i’r man y digwyddodd y cyfan, yn cynnwys y bobl sy’n gorfod gwneud y gwaith digalon o chwilio am y cyrff yng nghanol yr holl ddifrod. Roedd yn dda clywed yn ystod yr wythnos hefyd rywun yn sôn am yr angen i gofio a gweddio dros rieni Andreas Lubitz yn eu poen a’u dryswch a’u colled. Os deallais yn iawn, roedd y dyn a glywais yn galw am hynny wedi colli mab yn y trychineb. Mae’n anodd dychmygu eu poen hwythau heddiw. Gweddïwn dros bawb a ddioddefodd mewn unrhyw ffordd oherwydd y trasiedi diweddaraf hwn yn Ffrainc.

Roedd popeth yn iawn fore Mawrth. Neu felly yr oedd yn ymddangos i’r bobl oedd yn cydweithio â Lubitz. Ond trodd y cwbl yn fwy na chwerw. Roedd yn ymddangos fod popeth yn iawn hefyd wrth i Iesu farchogaeth i Jerwsalem ar gefn asyn. Ond trodd pethau’n fwy na chwerw yno hefyd wedi i Jwdas Iscariot benderfynu ei fradychu i’r bobl a oedd am ei ladd. Diflannodd cynnwrf llawen Sul y Blodau’n fuan iawn.

Derbyniodd Jwdas ddeg darn arian ar hugain yn dâl am fradychu Iesu. Ond nid yw’r trachwant am arian ynddo’i hun yn esbonio pam y gwnaeth Jwdas hyn. Roedd mwy i’r peth na hynny. Sut allai’r dyn fradychu ei gyfaill? Sut allai droi yn erbyn ei arweinydd a’i athro? Bron na ddywedwn eto fod yna bethau na fedrwn eu deall.

Ond yn achos Jwdas mae yna esboniad ac fe geir hwnnw gan Luc: ‘Ac aeth Satan i mewn i Jwdas’ (Luc 22:3).   Rhoddodd Jwdas le i Satan, ac roedd canlyniadau dychrynllyd i hynny. Yn y pen draw, gwaith yr Un Drwg yw pob gweithred ddrwg a wneir gan bobl yn y byd hwn. Mae Satan wrth ei waith o hyd yn creu llanast a difrod. Ond mor bwysig yw cofio bod Teyrnas Dduw yn gryfach na theyrnas yr Un Drwg, a bod yr un a farchogai’r asyn ac a fu’n crogi ar groes yn gryfach na Satan. Mewn byd o ddinistr, mor braf yw cofio a hyn gan ymddiried yn yr Un sydd wedi gorchfygu pob drygioni.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – rhifyn Dydd Sul y Blodau, 29 Mawrth, 2015

Cuddio’r haul

Gormodedd fyddai dweud bod llygaid pawb ar yr haul fore Gwener, ond roedd canran dda o bobl y wlad hon yn gwylio’r diffyg ar yr haul (neu’r eclips) mewn rhyw ffordd neu’i gilydd. Roeddwn i’n fy llongyfarch fy hun am lwyddo i wneud twll bychan mewn cerdyn A4 a chael adlewyrchiad o’r eclips ar ddalen o bapur. Ond roedd hynny cyn i mi weld rhai o’r lluniau a dynnwyd gan bobl oedd yn defnyddio offer pwrpasol.

Ond beth bynnag a welsom, a pha offer bynnag a ddefnyddiwyd, yr un peth a ddaliodd ein sylw oedd y lleuad yn cuddio’r haul. Doedd o ddim yn eclips llawn i ni yng Nghymru, ond roedd y lleuad yn cuddio rhan helaeth o’r haul, ac fe aeth bore braf braidd yn dywyll am sbel. Ond roedd ymhell o fod yn gwbl dywyll, ac mae’r ffaith ei bod yn dal mor olau er i’r haul bron fynd o’r golwg yn dangos mor rhyfeddol yw goleuni’r haul i ddechrau.

Pennod olaf yr Hen Destament sy’n dweud am y Meseia, ‘Ond i chwi sy’n ofni fy enw y cyfyd haul cyfiawnder â meddyginiaeth yn ei esgyll’ (Malachi 4:2). A phan ddaeth ‘haul cyfiawnder’ ym mherson Iesu Grist, roedd goleuni’r haul hwnnw wedi ei guddio i raddau helaeth. Gwir Fab Duw oedd y plentyn Iesu yn Nasareth, ond doedd hynny ddim yn amlwg i’w gymdogion. Doedd hynny ddim yn amlwg hyd yn oed yn ystod gweinidogaeth gyhoeddus Iesu. Y cwbl a welai’r rhelyw o bobl oedd dyn cyffredin; ar y gorau, athro ac arweinydd poblogaidd. Roedd ei dduwdod wedi ei guddio rywsut oddi wrthynt. Wrth edrych arno, ni welai pobl ei fawredd a’i ogoniant. Roedd pobl yn medru edrych arno heb gael eu dallu gan ddisgleirdeb Duw. Roedd y disgleirdeb hwnnw wedi ei guddio, nid gan ddim o’r tu allan iddo’i hun ond ganddo ef ei hunan.

Yn gwbl fwriadol, daeth Iesu i’r byd gan guddio’i ogoniant oddi wrthym. Daeth Mab Duw atom gan ei dlodi ei hunan; daeth yn ddyn; daeth i ddioddef ac i farw trosom ar Galfaria. Fe’i gwnaeth ei hun yn ddirmygedig er mwyn bod yn waredwr i ni. Eithriad oedd yr hyn a ddigwyddodd ar fynydd y Gweddnewidiad pan welodd tri o’i ddisgyblion ‘ei wyneb fel yr haul a’i ddillad yn wyn fel y goleuni’ (Mathew 17:2).

Tristwch pethau yw bod cymaint o bobl heddiw heb weld ei ogoniant, ac yn dal i ddweud nad yw Iesu ond dyn da ac athro ac arweinydd galluog. Ac nid oes esgus dros hynny gan fod y Beibl wedi dangos yn glir iawn i ni pwy yw Iesu Grist. Mae gennym ni dystiolaeth sicr y Beibl i berson Crist. Mae’r neges honno yn glir a diymwad.   Mae’r eclips wedi hen fynd heibio, a’r Arglwydd Iesu Grist i’w weld yn glir. Ond mae’n rhaid edrych; mae’n rhaid derbyn y dystiolaeth amdano. A chaiff pawb sy’n gwneud hynny ryfeddu a chlodfori.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – rhifyn Dydd Sul, 22 Mawrth, 2015

 

Dydd Gweddi Efe

Dydd Gweddi Cynllun Efe

yn Capel y Rhos, Llanrug

HEDDIW, DYDD LLUN, MAWRTH 16

rhwng 2.00 ac 8.00 o’r gloch

Dowch i ymuno â ni i weddio dros waith Cynllun Efe

a gwaith yr Efengyl yn ein hardal ac yng Nghymru

Dowch am ran o’r dydd neu am y dydd cyfan

Dowch am 10 munud, neu awr neu fwy

Dowch i weddio; dowch i gefnogi; dowch i fod yn rhan o’r gwaith

Yr Oedfa Sefydlu

Estynnir i chi wahoddiad i

Oedfa Sefydlu’r

Parchg John Pritchard

yn weinidog yr Arglwydd Iesu Grist i eglwysi

Bethlehem, Talybont a Charmel, Llanllechid

yng nghapel Carmel, Llanllechid

am 5.00 o’r gloch

nos Sul nesaf, Mawrth 22, 2015

Ystyriwch y lili

Y lili wen fach a ddaw i’m meddwl i wrth glywed geiriau Iesu Grist yn y Bregeth ar y Mynydd, ‘Ystyriwch lili’r maes’. Go brin mai am yr eirlysiau y soniai Iesu chwaith. Mae’n bosibl mai cyfeirio’n gyffredinol a wnâi at flodau gwyllt. Does dim rhaid gwybod at ba flodau’n union yr oedd yn cyfeirio er mwyn deall ystyr ei eiriau. Ond ar ddechrau’r gwanwyn, cystal i ni feddwl am y lili wen fach ag am yr un blodyn arall wrth ystyried neges Iesu.

Ymddangosiad yr eirlysiau yw un o arwyddion cyntaf deffro’r gwanwyn bob blwyddyn. Roedd eu gweld wedi ymwthio trwy’r pridd, a hyd yn oed trwy weddill dail pydredig yr hydref, yn rhyfeddod eleni eto. Mor eiddil yr olwg, mor brydferth a chywrain, ac eto mor gryf ac mor gyforiog o fywyd. Daethant eto’n ernes o’r gwanwyn newydd y buom yn disgwyl amdano.

Mae Iesu’n ein hatgoffa mai Duw sy’n rhoi bywyd i’r blodau. Mae yna egni rhyfeddol ym myd natur, ac ym mhob eirlys bychan mae’r egni hwn ar waith yn sicrhau tyfiant a phrydferthwch. Ac eto, fe ddywed Iesu, ‘Nid ydynt yn llafurio nac yn nyddu’. Dweud a wna nad y blodyn ei hun sy’n gyfrifol am y tyfiant, ond Duw. Nid oes gan hyd yn oed y brenin Solomon, gyda’i gyfoeth a’i foethusrwydd diarhebol, wisg mor brydferth â gwisg ‘blodau’r maes’. Ac y mae hynny, medd Iesu, am fod Duw yn rhoi bywyd iddynt ac yn eu cynnal.

Gellid tybio mai cyflwyno gwers natur y mae Iesu yn y rhan hon o’r Bregeth gan ei fod yn sôn hefyd am ‘adar yr awyr’ ac am ‘laswellt y maes’. Mae’n pwysleisio mai’r Arglwydd Dduw yw Crëwr a Chynhaliwr byd natur a’i holl ryfeddod. Ond nid dyna’r prif beth y mae am ei ddangos chwaith gan mai defnyddio gofal Duw am fyd natur a wna er mwyn dangos a phrofi gofal Duw amdanom ni ei bobl.

Mae’n sôn am fyd natur ac am ofal Duw amdano er mwyn dangos nad oes angen i ni bryderu am unrhyw beth. Yr ydym ni’n fwy gwerthfawr yng ngolwg Duw na phethau mwyaf hardd a chywrain y Cread. Mae Duw’n deall ein holl anghenion, ac yn darparu ar ein cyfer. Mae Iesu’n dweud wrthym am ymddiried yn ein Tad nefol sy’n gwybod fod arnom angen bwyd a diod a dillad. At ddiwedd yr adran hon o’r Bregeth, mae Iesu’n dangos fod pawb yn ceisio’r pethau hyn, ond bod rhaid i’w ddilynwyr ef geisio pethau eraill ac amgenach.

‘Ceisiwch yn gyntaf,’ meddai, ‘deyrnas Dduw a’i gyfiawnder ef.’ Yn hytrach na threulio’n hamser yn poeni am bethau ac am yr hyn a all ddigwydd, fe ddylem geisio dod â’n holl fywyd dan awdurdod Duw, er mwyn iddo Ef deyrnasu ac er mwyn i bob dim yn ein bywyd ni ac ym mywyd ein cymdeithas fod yn gyfiawn yn ei olwg Ef. Cawn ein hannog i geisio hyn, gan gofio’r un pryd mai pethau a roir gan Dduw yw’r rhain hefyd.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – rhifyn Dydd Sul, 15 Mawrth, 2015

Anesmwytho

Nid syndod oedd clywed y newyddion o Brifysgol Aberystwyth ddechrau’r wythnos ddiwethaf.  Wedi’r cwbl, nid yw’r myfyrwyr sy’n mynnu bod y Beibl yn gwneud iddyn nhw deimlo’n anghysurus yn dweud dim newydd.  Oherwydd mae Gair Duw wedi gwneud hynny erioed.  O’r cychwyn cyntaf mae geiriau’r Duw byw wedi aflonyddu ar bobl.  Byth ers i Adda ac Efa glywed Duw yn siarad â nhw yng ngardd Eden, mae geiriau Duw trwy’r tadau a’r proffwydi a’r apostolion, a thrwy enau Iesu Grist hun, wedi gwneud hynny.

Ar un ystyr, felly, gallaf ddeall yr hyn a ddywed y myfyrwyr am y Beibl, ei fod yn llyfr sy’n anesmwytho.  Mae pob Cristion yn gwybod hynny’n dda.  Mae wedi bod yn ddirgelwch llwyr i mi ers blynyddoedd sut y gall neb ddarllen y Deg Gorchymyn neu’r Bregeth ar y Mynydd neu lythyrau’r Testament Newydd heb gael ei anesmwytho wrth sylweddoli mor bell ydym o’r safon a’r disgwyliadau a gyflwynir i ni yn y darnau hyn o’r Ysgrythur.  Mae’r Beibl i fod i’n hanesmwytho; mae geiriau Duw wedi eu rhoi er mwyn aflonyddu arnom a gwneud i ni weld ein hangen am y gras a’r trugaredd a gyflwynir i ni yn yr Efengyl.  Ond wrth gwrs, mae’r Beibl yn gwneud mwy nag aflonyddu arnom gan fod ei eiriau’n dod â chysur a gobaith a llawenydd hefyd.  Mae Gair byw’r Duw byw yn goleuo ein meddwl ac yn dangos y ffordd at Dduw a’r ffordd i’r bywyd sy’n fywyd yn wir.

Cwyno mae rhai o fyfyrwyr Aber am y Beiblau a osodwyd yn eu hystafelloedd   yn llety’r Brifysgol.  Cymdeithas y Gideoniaid sy’n darparu’r Beiblau hyn i’r Brifysgol.  Maent wedi gwneud yr un peth ers blynyddoedd i westai ac ysbytai a sefydliadau eraill, ac mae cenedlaethau o ddisgyblion ysgol wedi cael Beibl neu Destament Newydd yn rhodd gan y Gymdeithas hon.  Mae llawer wedi gwerthfawrogi’r rhodd honno’n fawr ac wedi trysori’r llyfrau, ac eraill heb erioed eu hagor ers iddyn nhw eu derbyn.  Ond mae’r Gideoniaid wedi parhau i ddarparu’r Beiblau yn y gobaith y bydd rhywrai’n eu darllen ac yn clywed trwyddynt lais y Duw byw yn eu cyfarch, i’w hargyhoeddi a’u calonogi a’u bywhau.

Yn ôl a ddeallaf, mae’r myfyrwyr am gynnal refferendwm i benderfynu a ddylid parhau i osod  Beiblau yn llety’r Brifysgol.  I bawb ohonom sy’n falch o weld y Beibl yn cael ei ddosbarthu’n eang, peth trist yw meddwl y gall yr arfer o osod Beibl yn llety’r Brifysgol ddod i ben.  Yr hyn na allaf ei ddeall am gŵyn y myfyrwyr yw’r elfen o hurtrwydd sy’n medru perthyn iddi.  Oherwydd sut all llyfr – clawr a swp o dudalennau – anesmwytho neb?  Ydyn ni yn y gwledydd hyn wedi llwyddo i fagu cenhedlaeth mor ofergoelus nes bod pobl yn ofni llyfr nad oes ganddyn nhw’r un  bwriad o’i ddarllen?  Gweddïwn y bydd neges y Beibl (yn hytrach na’r gyfrol ei hun) yn peri’r anesmwythyd sy’n troi pobl at Dduw.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – rhifyn Dydd Sul, 08 Mawrth, 2015

Y pethau bychain

Dyn dieithr i mi yw Dewi Sant. Welais i mohono, a fûm i erioed yn siarad ag o. Ond pe digwyddai i mi ei weld, mi fyddwn yn gofyn a wnaeth o ddifaru sôn am ‘y pethau bychain’ yn y bregeth olaf a draddododd. Roedd hynny rai dyddiau cyn iddo farw ar Fawrth 1, yn y flwyddyn 589 mae’n debyg.

Oherwydd y geiriau olaf a briodolir iddo, ‘dyn y pethau bychain’ fu Dewi ers hynny i lawer o bobl. Roedd yn amlwg yn rhoi bri ar ‘bethau bychain’; ond y drwg yw na wyddon ni beth yn union oedden nhw. Ac mae pawb erbyn hyn yn defnyddio’r hen Dewi er mwyn tynnu sylw at ryw ‘bethau bychain’ neu’i gilydd sydd o bwys iddyn nhw eu hunain. Ac wrth i bobl ddathlu Gŵyl Ddewi, fe sonir am lawer o ‘bethau bychain’ fel cychwyn pob sgwrs yn Gymraeg; ailgylchu; helpu cymydog; diffodd goleuadau; cefnogi busnesau lleol; blogio a thrydaru yn Gymraeg; a’r cyfan i’w gwneud er gwarchod iaith a chymuned a daear.

Oes, mae pob math o ‘bethau bychain’ buddiol sy’n werth eu gwneud. Ond nid oes a wnelo llawer ohonyn nhw ddim â’r hyn oedd ym meddwl Dewi nôl yn y chweched ganrif. Fe anghofir yn aml mai rhan o neges Gristnogol oedd geiriau Dewi; ac mae cyd-destun y geiriau hyn yn ein hatgoffa mai ‘dyn y pethau mawr’ oedd Dewi mewn gwirionedd. ‘Arglwyddi, frodyr a chwiorydd,’ meddai, ‘byddwch lawen a chedwch eich ffydd a’ch cred, a gwnewch y pethau bychain a glywsoch ac a welsoch gennyf fi. A minnau a gerddaf y ffordd yr aeth ein tadau ni iddi, ac yn iach i chi. A bydded i chi fod yn rymus ar y ddaear, a byth bellach ni welwn mo’n gilydd.’

Pethau mawr bywyd ydi ffydd a chred a’r llawenydd a ddaw gyda nhw. A sôn am bethau mawr a wnawn wrth gydnabod breuder bywyd a’r gwahanu sy’n digwydd am fod rhaid i bawb fynd ‘y ffordd yr aeth ein tadau iddi’. Ac yn sicr, pethau mawr sydd dan sylw pan soniwn am lawenydd a ffydd a chryfder er gwaethaf y gwahanu hwnnw. Dyna gyd-destun y geiriau, ac felly mae ‘pethau bychain’ Dewi yn awgrymu’r gweithredoedd sy’n tarddu o ffydd achubol y Cristion yn Iesu Grist; y gweithredoedd y mae pobl yn eu gwneud am eu bod yn credu yng Nghrist ac yn ei dderbyn yn Arglwydd eu bywydau.

Ie, ‘dyn y pethau mawr’ oedd Dewi. Dyn ffydd a chred; dyn gras a chariad Duw; dyn yr Efengyl a’r Gair oedd o. Cyhoeddi’r Ffydd; amddiffyn a gwarchod yr Efengyl; cynnull pobl yn gymuned ac eglwys oedd gwaith mawr ei fywyd. Anghymwynas fawr â Dewi fyddai ysgaru’r hyn a ddywedodd am y ‘pethau bychain’ oddi wrth weddill ei eiriau yn y fan hyn. Rhaid derbyn o bosibl y bydd llawer yn dehongli ei eiriau mewn amrywiol ffyrdd; ond i bobl y Ffydd, gweithredoedd o gariad ac ufudd-dod i Dduw yw’r ‘pethau bychain’ o hyd.

Cliciwch yma www.gronyn.org/gronyn i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – rhifyn Dydd Sul, 01 Mawrth, 2015