Gobaith maddeuant

‘Oherwydd y mae mil o flynyddoedd yn dy olwg fel doe sydd wedi mynd heibio, ac fel gwyliadwriaeth yn y nos.’ Dyna ddywed Salm 90:4. Gaf fi fentro gwneud rhywbeth na fyddwn fel arfer yn ystyried ei wneud? Rhywbeth na ddylwn ei wneud ond y caf, gobeithio, faddeuant amdano: aralleirio’r adnod, a dweud bod ‘mil o rifynnau yn dy olwg fel doe sydd wedi mynd heibio, ac fel gwyliadwriaeth yn y nos’.

Wedi dwy flynedd ar hugain, dyma filfed rhifyn Gronyn, a’r olaf. Dros y blynyddoedd, mwyaf piti, oherwydd cyfuniad o ddiogi a galwadau eraill bu raid wrth aml i ‘wyliadwriaeth yn y nos’ er mwyn ei gael yn barod erbyn bore drannoeth.

Yng ngolwg Duw Hollalluog a Hollwybodol mae mil o flynyddoedd fel un diwrnod, a mil o rifynnau fel un frawddeg. Mi rydw i wedi hen anghofio’r rhelyw o destunau a negeseuon y rhifynnau hynny, ond mae Duw’n cofio’r cyfan gan fod pob gair yn hysbys iddo Ef. Felly hefyd bopeth a ddywedais ac a feddyliais ac a wneuthum i a chithau erioed.

Wrth ddweud bod mil o flynyddoedd fel un diwrnod mae’r Salmydd yn dangos mor frau yw bywyd. Ddeufis yn ôl, arweiniodd Yevgeny Prigozhin luoedd preifat Wagner mewn cyrch aflwyddiannus yn erbyn lluoedd arfog Rwsia, a mawr fu’r dyfalu ers hynny beth a ddigwyddai iddo. Beryg y cawsom wybod ddydd Mercher, pan fu farw Prigozhin mae’n debyg. Mor wir yw geiriau’r Salmydd: ‘y maent fel gwellt yn adfywio yn y bore ond erbyn yr hwyr yn gwywo ac yn crino’ (adnod 6).

Ar ddiwedd bywyd, medd y Salmydd, rhaid wynebu Duw’r Barnwr sy’n gosod ‘ein camweddau o’th flaen, ein pechodau dirgel yng ngoleuni dy wyneb’. Ac yna, mae’n cydnabod hawl Duw i fod yn ddig, cyn ceisio cymorth i fod yn ddoeth trwy erfyn am ei drugaredd. Gerbron Duw’r Barnwr sy’n gweld a chofio pob pechod a bai, ein hunig obaith yw ei fod Efe ei hun yn cynnig i ni drugaredd.  ‘Felly dysg ni i gyfrif ein dyddiau, inni gael calon ddoeth’ (adnod 12).

Pwy a ŵyr beth a ddigwyddodd i Prigozhin? Gwadu pob cyfrifoldeb am y ‘ddamwain hwylus’ wna’r Arlywydd Putin. Ond mae Duw’n gwybod; a bydd raid i unrhyw un sy’n gyfrifol ateb am hynny ryw ddydd. Ac nid Putin ac arweinwyr byd yn unig ond, fel y dywed y Salmydd, bawb ohonom am bob pechod a bai.

O gofio dyfnder pechod y byd, rhyfeddod yr Efengyl yw y medrwn sôn o gwbl am faddeuant. Ond gwnawn hynny am fod Duw wedi trugarhau ac wedi caru’r byd gymaint nes rhoi ei Fab yn Waredwr ac yn obaith i bawb a wêl eu hangen am y maddeuant hwnnw. Y mae addewid o faddeuant i’r edifeiriol sy’n pwyso ar Iesu Grist. Ryfeddod a syndod (ond gwrthun i rai o bosib) ydi bod yr Arglwydd Dduw’n cynnig ei faddeuant i’r gwaethaf. Mae Vladimir Putin a Lucy Letby ymhlith y ‘gwaethaf’ yn ein golwg ni heddiw. Ac eto, oherwydd gras a chariad Duw, er mor ffiaidd eu gweithredoedd, y mae’r Efengyl yn mynnu ein bod yn dweud fod gobaith i rai felly, yn ogystal ag i ni, trwy edifeirwch a gwir ffydd yn y Gwaredwr Iesu Grist.

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 27 Awst 2023

Y cliw yn yr enw

Roeddwn i fod i wybod yn iawn; ond doeddwn i ddim yn cofio mor fychan oedd y bach. Mi ddylai’r enw fod yn ddigon wrth gwrs, ond nid tan i mi weld y Mini ar yr M56 y dydd o’r blaen y sylweddolais mor fychan oedd o mewn gwirionedd. Rywsut, roedd car eiconig y Chwedegau’n edrych yn llai fyth yng nghanol lorïau enfawr a thraffig trwm traffordd brysur yr unfed  ganrif ar hugain.

Go brin fod y Mini modern, mwy ei faint, yn deilwng o’r enw. Ond yr oedd y car gwreiddiol a gynhyrchwyd gyntaf yn 1959 heb os yn fwy na theilwng o’r enw a roed iddo. Yn gwbl fwriadol, car bychan yn ei ddydd oedd y Mini a gynlluniwyd gan Alec Issigonis mewn cyfnod o brinder petrol tua diwedd y Pumdegau. Pharodd y prinder hwnnw ddim yn hir iawn, ond daliwyd i gynhyrchu’r Mini dros bedwar degawd hyd at ddiwedd yr ugeinfed ganrif.

Fûm i fy hun erioed yn berchen ar Fini, ond mi fu gan Falmai ddau ohonyn nhw. Mi fûm yn gyrru’r naill a’r llall: y mini coch tywyll oedd ganddi yn nyddiau coleg a’r Mini Clubman Estate fu ganddi wedi     hynny. Roedd i hwnnw liw digon del cyn iddo gael ei orchuddio â hen olew tractor noswyl ein priodas. Ond gan mai maint yn hytrach na lliw’r Mini sydd dan sylw ar hyn o bryd, mi adawaf y stori honno heb ei dweud am y tro.

Yn yr enw y mae’r cliw i faint y car. Mae’r un peth yn wir am rai o eiriau cyfarwydd ein Ffydd. Beth yw ‘Cristnogaeth’ ond  crefydd sydd wedi ei seilio ar berson Crist a’i fywyd a’i waith? Beth yw ‘Cristion’ ond person sy’n credu yng Nghrist ac yn ei ddilyn? A beth yw’r ‘bywyd Cristnogol’ ond bywyd sydd wedi ei batrymu ar Grist a’i eiriau a’i esiampl? Ydi, mae’r cliw yn yr enw. Nid cyfundrefn gaeth o ddefodau ac arferion crefyddol yw Cristnogaeth. Nid delfryd o berson rhinweddol a moesol yw Cristion. Ac nid bywyd sy’n seiliedig ar gorff o egwyddorion dyrchafol yw’r bywyd Cristnogol.

Person yw’r allwedd a’r gyfrinach i’r cyfan. Iesu Grist yw’r dechrau a’r diwedd; neu fel dywed y Testament Newydd, ‘yr Alffa a’r Omega’. Person sydd yn y canol:  person byw, a laddwyd ar groes ond a godwyd yn ôl yn fyw. Adnabod y Crist hwn; credu ac ymddiried ynddo; ei dderbyn a’i ddilyn a’i garu sydd wrth wraidd y cyfan. A dyna sy’n gosod y Ffydd Gristnogol ar wahân i bob crefydd a ffydd arall.

Gwyliwn rhag anghofio mai person byw yw’r Crist a addolwn ac a ddilynwn. Nid athro o’r gorffennol pell mohono ond brawd ac achubwr sy’n ein gwahodd i berthynas ag ef ac i fyw yn ei gwmni. Yn y berthynas honno y mae gwerth a blas y bywyd Cristnogol, a meithrin y berthynas honno sy’n ein gwarchod rhag y math o grefydd sy’n fwrn a baich a diflastod.

O gofio maint y fersiwn newydd o’r car sydd ar werth ers 2001 mae ‘Mini’ yn enw anaddas. Ond canmil gwaeth yw arddel geiriau fel Cristnogaeth a Christion a Christnogol heb fod Iesu Grist ei hun yn sail a chalon i’r cyfan.

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 20 Awst 2023

Dowch

Wedi hir aros, daeth yr Eisteddfod i Lŷn ac Eifionydd. Bu cryn edrych ymlaen at y cyngerdd cyntaf; cyngerdd Côr Gwerin yr Eisteddfod. Roedd cannoedd yn siomedig na lwyddon nhw i gael tocyn ar ei gyfer wedi i’r cyfan gael eu prynu mewn llai nag awr un dydd Gwener rai wythnosau’n ôl. Fedrwn i ddim bod wrth y cyfrifiadur y diwrnod hwnnw, ond roeddwn mor falch bod un o’r teulu wedi mynd ar lein a sicrhau tocyn i mi.

Mae’r ‘Pafiliwn’ wedi newid llawer dros y blynyddoedd. O ddyddiau’r adeiladau parhaol, fel yr un a godwyd yng Nghaernarfon ar gyfer Eisteddfod 1877, hyd heddiw bu cryn drafod arnynt. Bu’r Eisteddfod ym Mhafiliwn Caernarfon saith o weithiau; y tro olaf ym 1935. Rhyfedd meddwl, o gofio’r capeli enfawr a fu’n britho’r Dre, mai’r Pafiliwn oedd yr unig adeilad a fedrai ddal cynulleidfaoedd mwy nag un cyfarfod pregethu, yn cynnwys rhai o gyfarfodydd Diwygiad 1904. Nid bod hynny’n syndod chwaith o gofio’i fod yn dal 8,000 o bobl.

Cododd to Pafiliwn Caernarfon wrychyn chwarelwyr yr ardal ar y cychwyn am nad to o lechi lleol mohono. Ei liw a wnaeth y Pafiliwn Pinc yn destun trafod mawr pan godwyd hwnnw gyntaf yn Abertawe yn 2006. A diffyg cymeriad y sied wen a ddaeth yn ei le i’r Fenni yn 2016 a wnaeth hwnnw hefyd yn destun siarad. Eleni, maint y prif bafiliwn fu’n destun sgwrs cyn wythnos yr Eisteddfod, gyda chynulleidfa lai o lawer yn medru mynychu’r prif seremonïau a’r cyngherddau.

Byddai drws y pafiliwn mawr wedi cau’n glep yn fy wyneb pe na fyddai gen i docyn ar gyfer y cyngerdd agoriadol. Clowyd y drws yn wyneb y pum geneth na ofalodd am olew i’w lampau yn nameg Iesu Grist am y pum geneth gall a’r pum geneth ffôl (Mathew 25:1-13). Yn y ddameg honno, mae’n rhybuddio’i wrandawyr y bydd drws teyrnas nefoedd hefyd yn cau’n glep yn wyneb rhai pobl. Mae’n neges annisgwyl ac anghyfforddus i’r sawl sy’n credu bod Duw’n croesawu a derbyn pawb, beth bynnag eu cred a sut bynnag y maent wedi byw. Gwahanol iawn ydi neges Iesu Grist, sy’n mynnu bod rhaid wrth ffydd ac edifeirwch. Nid yw’r ffaith fod Duw’n llawn o gariad yn golygu ei fod yn derbyn pawb yn ddi-wahân. Y mae Duw’n drugarog a maddeugar, ond y mae’n rhaid i bobl dderbyn y trugaredd a’r maddeuant trwy gredu yn ei Fab. Credu yn Iesu ydi’r ymateb call neu’r paratoad cywir y mae’r olew yn lampau’r genethod  yn ddarlun ohono. Neges Iesu ydi bod drws teyrnas nefoedd yn agored led y pen i bwy bynnag sy’n credu ynddo ef, ond y bydd y drws hwnnw hefyd yn cau’n glep yn wyneb pawb nad ydyn nhw’n credu. Mae’r gwahoddiad a’r addewid yn glir, ac ni wrthodir neb sydd am fod yn rhan o deulu Duw; ni wrthodir neb sy’n ymddiried yn Iesu Grist. Mae’r drws yn agored; mae digonedd o le i bawb sydd am fod yn y wledd; ac ni siomir neb sy’n ceisio’r maddeuant a’r bywyd a gynnigir trwy Iesu Grist. Roedd croeso cynnes i bawb i Faes yr Eisteddfod ym Moduan yr wythnos ddiwethaf; ac y mae yna groeso i bawb i ddod at Iesu mewn ffydd.

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 13 Awst 2023

Diolch yn fawr

Wedi hir aros, daeth yr Eisteddfod i Lŷn ac Eifionydd … a’r cysur i mi heno ydi na fydd angen erthygl ar gyfer Gronyn y Sul nesaf. Mi wnaiff yr un a fwriadwyd ar gyfer y rhifyn hwn y tro gobeithio. Roedd ynddi gyfeiriad at y cyngerdd agoriadol yr wyf newydd fod ynddo; a chyngerdd gwych oedd o hefyd.

Ond ydi’r goleuadau rhybudd ar gar yn bethau defnyddiol? Yn nhywyllwch nos, dim ond pwyso’r botwm ar allwedd y car oedd eisiau er mwyn i’r goleuadau fflachio i’m galluogi i ddod o hyd i’r car yn rhwydd. Debyg bod yna fath o ddameg yn y darlun hwnnw, ond mae braidd yn hwyr i fynd i chwilio amdani heno! Braidd yn hwyr hefyd oedd hi arnaf yn gweld y mwd.

A be wnewch chi yng nghanol mwd yn nhywyllwch nos mewn cae ym Moduan? Un peth na wnewch chi os ydi’r mwd yn fwy penderfynol na chi ydi symud: nid nôl, nid ’mlaen. Be wnewch chi felly? Cynnau’r goleuadau rhybudd: dyna be wnewch chi. A diolch am hynny, o fewn tri neu bedwar munud roedd dau gerbyd a thri o ddynion wedi dod ataf i’m llusgo … neu’n hytrach i lusgo’r car … o’r mwd i gadernid y traciau dur a’r ffordd allan o’r cae.

A be wnewch chi wedi cyrraedd adra’n saff? Dau ddewis sydd. Dweud dim byd a gobeithio na welodd neb o’m cydnabod y peth, neu rannu’r stori. Cadw’r peth yn ddistaw oherwydd yr embaras o fynd yn sownd, neu gyffesu fy mlerwch er mwyn cydnabod fy nyled i’r dynion a ruthrodd i’m helpu.

Be wnaf fi ydi’r hyn a wnaeth y Salmydd: cydnabod ei argyfwng a diolch am yr ateb a gafodd i’w gri am help. ‘Gwareda fi, O Dduw … Yr wyf yn suddo mewn llaid dwfn, a heb le i sefyll arno’ (Salm 69:1-2). ‘Bûm yn disgwyl a disgwyl wrth yr ARGLWYDD, ac yna plygodd ataf a gwrando fy nghri. Cododd fi i fyny o’r pwll lleidiog, allan o’r mwd a’r baw; gosododd fy nhraed ar graig, a gwneud fy      nghamau’n ddiogel’ (Salm 40:1-2).     Fedrwn i ddim symud y car, ddim mwy nag y medraf fy nghodi fy hun o fwd a baw a llaid fy mhechod. Ond diolch am hynny, cynnau’r goleuadau rhybudd oedd angen: dim ond hynny, ac mi welodd y dynion a dod i’m helpu. A dim ond galw ar Dduw sydd raid.

Doeddwn i ddim yn gwbl hyderus y gallai’r cerbyd bach fy llusgo o’r mwd. Wnes i ddim cydnabod hynny ar y pryd. Roedd y dynion yn amlwg yn sicr o’u pethau. Roedd ganddyn nhw raff gref. Ond roedd rhaid i mi wrth y cylch towio o gist y car i’w roi ar flaen y car i wthio’r rhaff trwyddo. Heb hwnnnw, ofer fyddai’r cerbyd a’r rhaff. Bu farw Iesu Grist trosom er mwyn ein tynnu o’r mwd a’r baw, ond mi allwn amau ei allu i’n helpu. Mae’n rhaid wrth ffydd; mae’n rhaid credu bod yr un a fu farw ar groes – yr un a ddirmygwyd ac a gywilyddiwyd – yn abl i’n hachub. Nid y rhaff ydi’r ffydd: Iesu Grist sy’n gwneud y tynnu i gyd. Os rhywbeth, ffydd ydi’r cylch towio; yr hyn sy’n ein galluogi i gael ein tynnu i ddiogelwch gan Grist. A does angen bod â chywilydd o gydnabod ein hangen am yr achubiaeth honno.

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 06 Awst 2023

Pa ffordd?

Mae enw’r pentre’n gwbl gyfarwydd oherwydd ei gôr meibion enwog. Ond fûm i erioed ym Mhendyrus yn y Rhondda Fach. Fûm i chwaith ddim yn Stryd Pendyris yng Nghaerdydd, er i mi lawer gwaith yrru heibio i ganolfan adloniant Tramshed sydd ar un pen iddi. O ben arall Stryd Pendyris gellir cerdded mewn dau funud i Stadiwm y Principality. Wedi i mi ddod o hyd i’r Stryd ar Fapiau Google, mi fydda i’n ei nabod y tro nesa’r af i’r Brifddinas; a phe byddai raid, mi fedrwn yrru neu fynd ar droed drwyddi gan wybod yn iawn i ble byddwn yn mynd.

Ond stori arall fyddai hi pe byddwn yno’r wythnos ddiwethaf. Ac nid yn unig ddieithryn fel fi fyddai ar goll yn lân o weld yr arwydd a osodwyd ar y Stryd i ddargyfeirio’r traffig. ‘Pendyris Street unffordd tua’r gorllewin yn unig’ oedd y cyfarwyddyd yn Gymraeg. Ac oddi tano yn Saesneg, ‘Pendyris Street one way ahead eastbound only’. Beryg y baswn i dal yno’n pendroni pa ffordd i fynd! I’r gorllewin yn Gymraeg ynteu i’r dwyrain yn Saesneg? Afraid dweud mai’r geiriad Saesneg oedd yn gywir ac mai enghraifft arall o gyfieithu gwallus i’r Gymraeg oedd hyn.

Doedd dim amwysedd o gwbl ynglŷn â’r dewis a roddodd Moses i bobl Israel yn yr anialwch at ddiwedd ei oes. Dyma’i eiriau o Lyfr Deuteronomium: ‘Yr wyf yn galw’r nef a’r ddaear yn dystion yn dy erbyn heddiw, imi roi’r dewis iti rhwng bywyd ac angau, rhwng bendith a melltith. Dewis dithau fywyd, er mwyn iti fyw, tydi a’th ddisgynyddion, gan garu’r ARGLWYDD dy Dduw, a gwrando ar ei lais a glynu  wrtho;  oherwydd ef yw dy fywyd, ac ef fydd yn estyn dy ddyddiau iti gael byw yn y tir yr addawodd yr ARGLWYDD i’th dadau, Abraham, Isaac a Jacob, y byddai’n ei roi iddynt’ (30:19-20). Doedd dim byd amwys chwaith ynglŷn â’r dewis a roddodd yr Arglwydd Iesu Grist i’w ddilynwyr: ‘Ewch i mewn trwy’r porth cyfyng;  oherwydd llydan yw’r porth ac eang yw’r ffordd sy’n  arwain i   ddistryw, a llawer yw’r rhai sy’n mynd ar hyd-ddi. Ond cyfyng yw’r porth a chul yw’r ffordd sy’n arwain i fywyd, ac ychydig yw’r rhai sy’n ei chael’ (Mathew 7:13-14). 

Yr Hen Destament a’r Newydd; Moses a’r Arglwydd Iesu. Dwy ffordd a’r rheidrwydd i ddewis rhyngddynt: ffordd bywyd neu ffordd distryw;    bendith neu felltith; bywyd neu angau. Ac yn wahanol i’r arwydd ar y stryd yng Nghaerdydd does yna ddim byd dyrys ynghylch y dewis hwn. Credu yn Iesu sy’n arwain i fywyd; a pheidio â chredu  sy’n arwain i farwolaeth a distryw. Dim ond dau ddewis sydd yn y pen draw: bywyd tragwyddol neu golledigaeth dragwyddol. Pam fyddai neb yn dewis peidio â chredu yn y Gwaredwr? Pam fyddai neb yn dewis melltith a distryw ac angau? Does ond gobeithio nad yw’n tystiolaeth ni i’r Efengyl mor amwys ac aneglur nes peri dryswch i bobl a’u hatal rhag gweld y dewis syml sydd o’u blaen: credu yng Nghrist neu beidio; cael neu golli bywyd.

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 30 Gorffennaf 2023

Cwblhau’r ras

Llun: SportspicturesCymru

Er gwaetha’r tywydd drwg cynhaliwyd Ras yr Wyddfa wythnos i ddoe. Ond oherwydd y gwyntoedd cryfion gwnaeth y trefnwyr y penderfyniad doeth na fyddai’r rhedwyr yn mynd i’r copa ond yn hytrach at waelod Allt Moses ac yn ôl i Lanberis. Roedd y rhedwyr, mae’n debyg, yn siomedig ond yn deall y bu raid gwneud hyn er diogelwch pawb gan ei bod yn llawer rhy beryglus i fynd ymhellach i fyny’r mynydd

Y peth pwysig oedd bod Ras wedi ei chynnal wedi i gannoedd o redwyr a’u cefnogwyr ddod o bob cwr o Gymru a thu hwnt i fod yn rhan o’r digwyddiad blynyddol. Oherwydd y cwrs byrrach, gwelodd y dorf ar Gae’r Ddôl fwy nag arfer o rasio am y llinell derfyn wrth i amryw o redwyr gyrraedd nôl efo’i  gilydd. Ond os oedd y cwrs yn fyrrach, yr un oedd edmygedd y dorf o’r rhedwyr a heriodd y mynydd a’r elfennau.

Ond er i’r Ras gael ei chwtogi, yr oedd mor arbennig ag erioed. Yr un oedd y clod i’r enillwyr a’r un oedd y wefr i bawb a gymerodd ran. I’r rhedwyr, yr oedd cwblhau’r Ras lawn cymaint o gamp ag arfer. Wn i ddim a wnaeth cwtogi’r Ras wahaniaeth mawr o ran yr enillwyr. O bosib bod y cwrs byrrach wedi bod wrth fodd ambell un, ac eto yr un oedd hyd y cwrs a’r un oedd yr amodau i bawb unwaith yr oedd y Ras wedi cychwyn. Cwblhau’r cwrs oedd yr her i bawb fel ei gilydd.

Cawn yn y Beibl ddarlun o’r bywyd Cristnogol yn nhermau rhedwr a ras. Mae awdur y Llythyr at yr Hebreaid yn annog Cristnogion i ‘redeg yr yrfa sydd o’n blaen heb ddiffygio’ (Heb. 12:1). Anogaeth Paul yw, ‘Rhedwch i ennill’(1 Corinthiaid 9:24); a gall ef ei hun ddweud tua diwedd ei yrfa, ‘Yr wyf wedi ymdrechu’r ymdrech lew,  yr wyf wedi rhedeg yr yrfa i’r pen, yr wyf wedi cadw’r ffydd’ (2 Timotheus 4:7). Yr un yw’r nod i bob un o bobl Crist: cwblhau’r cwrs a gorffen y ras trwy fod yn ffyddlon iddo ef ym mhob dim o ddechrau’r bywyd Cristnogol i’w ddiwedd. Ar un wedd felly, yr un yw’r ras a’r un yw’r cwrs.

Ac eto, mae’r amodau a wynebwn a hyd yn oed y pellter sydd raid ei redeg yn y ras hon mor amrywiol. I rai, bydd y cwrs yn llyfn a didramgwydd, a’r bywyd Cristnogol yn felys a rhwydd. Ond i eraill, bydd gwyntoedd croesion a cherrig anwastad yn peri pob math o drafferthion ac yn gwneud y bywyd Cristnogol yn anodd ei ddilyn. A Duw yn unig a ŵyr hyd y cwrs i’r un ohonom. Daw rhai at Grist yn ifanc, gyda gobaith am oes gyfan o’u blaen i ddilyn eu Harglwydd a’u Gwaredwr. Daw eraill ato’n hŷn, gan ofidio am y blynyddoedd o wasanaeth a gollwyd. Ond pryd a sut bynnag y down at Grist mewn ffydd, wyddon ni ddim faint fydd hyd y ras gan fod bywyd, i’r Cristion fel i bawb arall, mor frau ac ansicr. I’n tyb ni, daw’r yrfa ddaearol i ben yn rhy fuan i lawer o’r rhedwyr; ond beth bynnag ei hyd, does dim mwy prydferth na’r cariad at Iesu Grist sy’n esgor ar fywyd glân a gwasanaeth ffyddlon iddo yn y ras honno.

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 23 Gorffennaf 2023

Dyfal donc

Biti na faswn i wedi meddwl am y peth cyn hyn. Mi fyddai tipyn bach o graffiti wedi codi calon pawb.

Mi wnes i addo fis Tachwedd na fyddwn i’n ‘sôn eto eleni am y gwaith ffordd ar lonydd yr ardal’. A wnes i ddim. Mae’r gwaith wedi parhau ers hynny; ond bwriedir oedi am ryw fis er mwyn i’r lonydd fod yn glir trwy gyfnod  prysuraf y gwyliau. Mae’r gwaith ar y lôn o Lanberis i Lwyncoed wedi bod yn fwy o her na’r disgwyl am fod y graig, yn ôl rheolwyr y cynllun, yn galetach na’r un a welodd y cwmni yn unman cyn hyn. Ond mae’n amlwg bod un darn o’r graig yn peri mwy fyth o drafferth gan fod y peiriannau wedi bod yn tyllu am wythnosau gyferbyn a’r gilfan ger yr hen dwnal trên. Wn i ddim a fydd y rhan honno o’r lôn yn glir erbyn y gwyliau.

Ond nôl at y graffiti. Mi allwn i fod wedi ei sgwennu ar y wal neu ar gwt y cwmni ar ochr y lôn. Na, nid protest na chŵyn ond hen ddihareb i galonogi ac annog y gweithwyr, ‘Dyfal donc a dyr y garreg’.

Mae mwy nag un o ddamhegion Iesu Grist yn cyflwyno cymeriadau sy’n ymddwyn yn ysbryd y ddihareb hon. Dyfal donc oedd hi i’r dyn aeth at ei gyfaill ganol nos i ofyn am fenthyg tair torth (Luc 11:5-8). Doedd ei gyfaill ddim am godi o’i wely, ond ‘oherwydd ei daerni digywilydd’ mi gafodd y dyn y bara wedi’r cwbl. A dyfal donc oedd hi hefyd i’r weddw aeth at y barnwr anghyfiawn, am gymorth, a methu â chael dim ganddo nes iddo flino a gwrando arni ’am fod y wraig weddw yma yn fy mhoeni o hyd’ (Luc 18:1-6).  Trwy’r naill ddameg a’r llall dysgu ei ddisgyblion i weddïo’n daer a wna Iesu Grist. ‘Dywedodd ddameg wrthynt i ddangos fod yn rhaid iddynt weddïo bob amser yn ddiflino’ (18:1). ‘Yr wyf fi’n dweud wrthych: gofynnwch, ac fe roddir i chwi; ceisiwch, ac fe gewch; curwch, ac fe agorir i chwi (11:9). 

Mae’r ddwy ddameg yn ein galluogi i wneud dyfal donc y gweithwyr yn ddarlun o weddi. Mae angen dal ati; dal i guro; dal i ofyn; dal i geisio. Ond nid am fod Duw’n galed fel y garreg ac yn gyndyn o wrando. I’r gwrthwyneb: mae Duw’n awyddus i roi. Doedd Duw ddim fel y cyfaill a wrthodai godi o’i wely i roi benthyg y torthau nac fel y barnwr anghyfiawn a wrthodai helpu’r wraig weddw. Dangos mor wahanol i’r cyfaill a’r barnwr ydi Duw a wna Iesu.

Yng nghanol trafferthion a phob math o siomedigaethau gall hyd yn oed ei bobl feddwl nad ydi Duw’n cymryd sylw ohonynt. Gallwn feddwl ei fod yn ddiwrando a disymud ac mor galed â’r garreg. Ond gallwn ein hatgoffa’n hunain hefyd mai fel arall y mae, ac annog ein gilydd i ddal i alw arno. Duw  sy’n gwrando ac yn awyddus i ni ofyn iddo am bob math o fendithion ydi ein Duw ni. Ac os yw’r Arglwydd Iesu’n mentro dangos hynny trwy ei gyferbynnu â’r ffrind cyndyn a’r barnwr anghyfiawn, medrwn ninnau wneud peth tebyg wrth sôn am garreg a dyfal donc.

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 16 Gorffennaf 2023

Heb Grist

Llwytho i lawr

Mae’r timau pêl droed yn paratoi ar gyfer y tymor newydd a’r ymarferiadau wedi ail ddechrau. Trwy flynyddoedd o chwarae dros glwb Llanberis, dim ond mewn un sesiwn ymarfer y bûm i. Fyddwn i ddim yn para’n hir yn yr un tîm dan y drefn sydd ohoni erbyn hyn! Os cofiaf yn iawn, y cwbl a wnaed yn y sesiwn hwnnw oedd peth ymarfer corff a chryn dipyn o redeg. Hyd y cofiaf, doedd yna fawr o gicio pêl, a llai fyth o drafod tactegau. F’esgus (o leiaf wedi’r ddwy flynedd gyntaf) dros beidio â mynychu’r ymarferion oedd fy mod yn y coleg ym Mangor ac yna wrth fy ngwaith yn Abersoch. A chwarae teg i’r Clwb a’i reolwyr, mi gefais lonydd i fethu pob ymarfer cyn belled â’m bod yn dod i’r golwg ar ddiwrnod gêm.

Prif bwrpas yr ymarferion bryd hynny – medda fi nad oedd ynddyn nhw! – oedd cadw’r chwaraewyr yn ffit. Gan fy mod yn chwarae gêm neu ddwy yr wythnos yn y coleg, mae’n debyg nad oedd colli’r sesiynau ymarfer ddim yn broblem fawr. Ond stori arall fyddai hi heddiw efo’i bwyslais ar dactegau a thrin pêl. Yn fy nyddiau i, doedd gan glybiau fel Llanberis ond dwy neu dair pêl mae’n debyg, ac roedd peli’n rhy ddrud i’w gwastraffu mewn sesiynau ymarfer! Am flynyddoedd, er nad mor ddiweddar â’r saithdegau chwaith, doedd hyd yn oed glybiau proffesiynol ddim yn defnyddio peli yn ystod eu sesiynau ymarfer. Anodd fyddai i blant heddiw gredu’r fath beth: mae’r syniad o ymarfer pêl droed heb bêl yn swnio’n gwbl hurt i blant a phobl ifanc sydd wedi arfer â llond bag o beli.

Ac eto, nid hanner mor hurt â’r hyn a all ddigwydd o fewn i’r eglwysi wrth i bobl geisio byw’r bywyd Cristnogol heb yr union beth sy’n ganolog iddo, sef yr Efengyl: y newyddion da am yr Arglwydd Iesu Grist. Ond beth yn union ydi’r newyddion da hwnnw? Bod Iesu Grist yn athro? Nage. Bod Iesu Grist yn esiampl? Nage. Bod Iesu Grist yn arweinydd? Nage. Oherwydd, i bobl sy’n amharod i gymryd eu dysgu ac sy’n methu â byw yn debyg iddo ac yn cael trafferth i’w ddilyn, dydi’r ffaith fod Iesu’n athro ac esiampl ac arweinydd ddim yn newydd da o gwbl. Y newydd da ydi’r ffaith ein bod yn cael ein derbyn gan Dduw er gwaetha’r ffaith nad ydym yn dilyn dysgeidiaeth nac esiampl nac arweiniad ei Fab. Y newydd da ydi bod Iesu Grist wedi ei roi ei hun i farw ar groes gan gymryd y bai am ein pechod ni a dwyn y gosb amdano yn ein lle. Y newydd da ydi ei fod wedi gwneud hyn am ei fod yn ein caru ac yn cynnig i ni fywyd yn ei holl gyflawnder.

Heb y newyddion da hyn am Iesu  Grist a’i waith, mi fyddem ni’n ceisio arddel y Ffydd ac ymarfer y bywyd Cristnogol heb y peth pwysicaf oll. Mewn gwirionedd, heb yr Efengyl, heb Grist gan mai ‘Iesu Grist, a hwnnw wedi ei groeshoelio’ yw Crist y Beibl. Yr Iesu a groeshoeliwyd ac a ddaeth yn fyw o’r bedd yw Iesu’r Beibl. Yng ngeiriau 2 Corinthiaid 11:4, ‘Iesu arall’ – nid Iesu’r Beibl, ac nid Iesu’r Eglwys Gristnogol dros y canrifoedd – yw    unrhyw ‘Iesu’ nad ydi ei groes a’i fedd gwag yn ganolog i’w stori.

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 9 Gorffennaf 2023

Teyrngarwch di-feth

Doedd y dadleniad ddim yn syndod. Yn dilyn ei gondemniad diweddar o Mr Johnson adroddodd Pwyllgor Breintiau San Steffan ddydd Iau fod wyth aelod seneddol Ceidwadol yn euog o geisio dwyn perswâd annheg a bygythiol ar aelodau’r Pwyllgor ac o ymosod ar ei hygrededd ac ar degwch ei Gadeirydd. Roedd y rhai fu wrthi’n llai  o syndod. Yn eu plith oedd (y darpar Syr) Jacob Rees-Mogg; (y ddarpar Fonesig) Priti Patel; (y darpar Syr) Michael Fabricant; (y ddarpar Fonesig Andrea Jenkyns); a’r (arfaethedig ond siomedig nid bellach Iarlles) Nadine Dorries.

Dyma bump y bu eu teyrngarwch i’w cyn Brif Weinidog yn ddi-feth, ac  mi fydden nhw’n dadlau mai sinigiaid maleisus sy’n ensynio bod a wnelo’r anrhydeddau sydd i ddod i’w rhan â’r teyrngarwch hwnnw a’u hymdrech waradwyddus i danseilio’r Pwyllgor Breintiau. Dyma’r union bobl a fu am flynyddoedd yn clochdar, ‘Take back control’: pleidwyr Brexit a ‘sofraniaeth San Steffan’; pobl gwbl ddigywilydd sydd er eu lles eu hunain yn tanseilio a dirmygu’r sefydliad yr oedden nhw mor daer dros warchod ei awdurdod.

Rhwydd iawn ydi pledio teyrngarwch i sefydliad neu achos neu hyd yn oed i berson. Anos ydi aros yn deyrngar pan yw’r gofynion arnom yn mynd yn drwm neu’n annerbyniol. ‘Sofraniaeth San Steffan’ oedd popeth i’r rhain nes bod rhaid iddyn nhw gydymffurfio â’i reolau ac ildio i’w ddyfarniadau. Buan y trodd yr eilun yn elyn o gyfundrefn anghyfiawn i’r bobl hyn.

Rhwydd yn yr un modd ydi ymuno’n frwd â chymdeithas neu glwb (neu, mentraf ddweud, gapel ac eglwys) a chefnu wedyn wrth i’r gofynion arnom o ran amser ac ymdrech ac arian fynd yn ormod. Yn y byd prysur sydd ohoni, rhwydd hefyd yw cydymdeimlo â phobl sy’n diffygio yn y pethau hyn.

Mae fy nheyrngarwch i ambell fudiad neu ymgyrch wedi edwino’n arw dros y blynyddoedd. Dwi’n difaru hynny mewn rhai achosion, ond mae’n gwbl naturiol mewn eraill. Mwy o bryder yw fy nheyrngarwch a’m ffyddlondeb, neu ddiffyg hynny, i’r Arglwydd Iesu Grist a’r Efengyl, i Dduw ac i’w Air. Oherwydd rhwydd gennyf fu cyffesu Crist yn Arglwydd ac ymffrostio yn yr Efengyl a phledio mai Gair Duw yw rheol fy myw a’m bod; ond mor aml y methais ag arddel fy Ngwaredwr ac y collais olwg ar yr Efengyl ac y cefnais ar y Gair a’i ddysgeidiaeth.

Ac yn hyn o beth mae arnaf gywilydd o’r duedd Rees-Moggaidd a welaf ynof fi fy hun i gefnu ar yr hyn yr honnaf ei arddel a’i anwylo. Ond nid yn llwyr felly chwaith gobeithio, nac mor ddigywilydd. Ydi, mae gofynion Iesu Grist arnaf ar brydiau’n ormod i mi; ac mae bod yn ufudd i Dduw yn rhy anodd i mi. Ond beth bynnag fy meiau ac ym mha ffordd bynnag y bûm      anffyddlon i Dduw, daliaf i gredu yn ei awdurdod. Ac er pob anffyddlondeb, pwysaf arno bob dydd gan ofyn iddo chwilio fy nghalon ac estyn i mi ei faddeuant a’m galluogi i ddal i’w barchu Ef a’i Air a’i Efengyl. 

Cliciwch yma https://gronyn.wordpress.com/gronyn/ i fynd at rifyn diweddaraf Gronyn – Dydd Sul, 2 Gorffennaf 2023